BADANIE RODZIN PSZCZELICH Dr Marek Chmielewski Pracownia Chorób Owadów Użytkowych Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Przyrodniczy W Lublinie

Zabezpieczyć się przed pożądleniami Przygotować: narzędzia środki odkażające opakowania na pobrane próby

Wygląd ula i jego najbliższego otoczenia Objawy Czas wystąpienia i ewentualna przyczyna Słabe, leniwe loty pszczół, mała liczba pszczół na wylotku Wczesna Wiosna po oblotach: Nosemoza Nieprawidłowy skład rodziny zimującej Zbyt długi okres zimowli Wiosna w pełni: Niedobory pokarmu białkowego(ubogie pożytki pyłkowe lub złą pogoda) Niepełnoiwartościowa matka

Wygląd ula i jego najbliższego otoczenia Objawy Czas wystąpienia i przyczyna Zbieraczki nie przynoszą pyłku Brak matki Duża ilość pszczół leżących przed wylotkiem Wczesna wiosna po pierwszym oblocie: Wyrzucanie z ula osypu zimowego Wiosna w pełni Choroba roztoczowa –akarapidoza Choroba sporowcowa – nosemoza Choroba majowa (tylko przy długich okresach niepogody i tylko młode pszczoły) Zatrucia (najczęściej chemiczne)

Wygląd ula i jego najbliższego otoczenia Duża ilość pszczół leżących przed wylotkiem Lato: Czerniawka spadziowa (poż.spadziowe) Ścinanie się pszczół przy rabunkach Zaawansowana waroza Zatrucia (najczęściej pestycydami) Ściekające lub wężykowate plamy kału na przedniej ścianie ula i na wylotku Wczesna wiosna, po oblotach: choroba sporowcowa (nosemoza) Biegunka na tler niewełaściwych zapasów zimowych Niepokojenie pszczół w czasie zimowli Utrata matki w czasie zimowli

Wygląd ula i jego najbliższego otoczenia Wyrzucony przez pszczoły czerw O barwie zmienionej (z reguły larwy starsze lub poczwarki) Długotrwała przerwa w dopływie pokarmu do rodziny O barwie zmienionej Choroba woreczkowa Kiślica Biały, z prześwitującym przewodem pokarmowym np.. na czerwono, zatrucie pyłkiem kasztanowca O zmienionej strukturze, wyschnięte, pokryte nalotem, zmumifikowane Białe, szare, czarne – grzybica otorbielakowa Zielonożółte, brązowoszare – grzybica kropidlakowa

Wygląd ula i jego najbliższego otoczenia Zmieniony zapach z ula, zwłaszcza tuż po jego otwarciu Gnilny (padliny) Postać złośliwa, gnilna kiślicy (czerw zasklepiony) Octu Postać kwaśna kiślicy Kleju stolarskiego lub pumpernikla Zgnilec amerykański (złośliwy Fermentacyjny: Nieprawidłowy pokarm cukrowy (zbyt rzadki)

Wygląd ula i jego najbliższego otoczenia Plamy kału wewnątrz ula, na ścianach, na plastrach, zatworach - biegunka Po zimowli, wraz z dużym osypem zimowym: Etiologia niezakaźna Nieodpowiedni pokarm na zimę (z dodatkiem spadzi lub wrzosu) Niepokojenie rodziny podczas zimowli Etiologia zakaźna lub pasożytnicza: Jawna postać nosemozy (koniecznie próby) Hafnioza – biegunka zakaźna (konieczne próby)

Pszczoły dorosłe Utrata zdolności do lotu Pszczoły skupiają się na źdźbłach trawy przed ulem Akarapidoza (choroba roztoczowa) Zatrucie pestycydami Z rozdętym odwłokiem; Nosemoza Choroba majowa (młode) Bez rozdętego odwłoka: Ostry paraliż pszczół (dodatkowo porażenie odnóży) Bez rozdętego odwłoka

Pszczoły dorosłe Deformacja ciała Mniejsze wymiary: Zbyt długie użytkowanie plastrów (ciemne z małymi komorkami) Skrócenie odwłoka: Masywna inwazja Achroia grisella (uszkadzanie poczwarek) Brak skrzydeł lub skrzydła szczątkowe Wirus zderfomowanych skrzydeł Masywna inwazja V.destructor Zdeformowanie całego ciasła: Działanie pestycydów systemowych

Pszczoły dorosłe Utrata owłosienia, czarny połyskliwy wygląd ciała Zatrucie spadzią (czerniawka w okresie spadziowania) Chroniczny paraliż (całkowite „wyłysienie” pszczoły, wyglądają na mniejsze i posmarowane tłuszczem, bardzo „nerwowe”

Pszczoły dorosłe Zwiększona śmiertelność w czasie zimowli, obfity osyp Nieodpowiednia struktura wiekowa rodziny (zimowało zbyt dużo starych, spracowanych robotnic) Niedostateczne czerwienie matki w sierpniu Niepokojenie pszczół w czasie zimowli Nieodpowiedni pokarm (spadź, fermentacja) Nosemoza w postaci utajonej (niezbyt intensywna biegunka)

Czerw niezasklepiony Larwy leżą wyprostowane w otwartej komórce Wiosna: Larwy mają zadarty „nosek” niczym pantofelek, białe  czarnego Choroba woreczkowa Larwy o podobnym zabarwienie ale z zapachrem octu Zgnilec europejski (kiślica, postać łagodna-kwaśna) 3. Larwy pokryte nalotem pleśni Białe, szare, czarne – grzybica otorbielakowa Zielonożółte, brązowoczarne – grzybica kropidlakowa 4. Komorki (larwy) mają dobudowane kolnierzyki z wosku Trutowiejąca matka lub trutówka (pełny zasklep) Żerowanie Achroia grisella (niepełne zasklepy)

Czerw niezasklepiony Zmiana zabarwienia oskórka Wczesna wiosna: Larwy zwinięte i wyprostowane przybierają szarografitowe (czasem zielonkawe) zabarwienie Zaziębienie czerwiu Wiosna i lato: Larwy po zamarciu zmieniają zabarwienie na żółtawe; Kiślica Choroba woreczkowa

Czerw niezasklepiony Niepełne zasklepy W ciągu całego sezonu: Larwy w komórkach z dobudowanymi”kołnierzykami”, często już poczwarki(ciemne oczy), ułożone w plastrze grupami lub mają przebieg liniowy, im słabsza rodzina tym liczniejsze Inwazja gąsienic barciaka mniejszego (Achroia grisella)

Czerw zasklepiony Pociemnienie, zapadnięcie, podziurkowanie zasklepu Wiosna i lato: Zmienione zasklepy Larwa o zmienionym zabarwieniu żółta do brązowego Zapach kleju stolarskiego (pumpernikla) – zgnilec złośliwy Zapach gnilny (padliny) – kiślica (postać gnilna)

Czerw zasklepiony Wygląd larwy pod zasklepem Larwa w stadium martwicy rozpływnej: Wyciągana w długie nitki – zgnilec złośliwy Nie wyciąga się lub krótkie, grube nitki – kiślica Wyschnięta larwa w komórce: Silnie przyklejona, języczek – zgnilec Luźno związana ze ścianą – kiślica Sucha, przypomina pantofelek- choroba woreczkowa Porośnięta grzybnią – grzybice, nie mylić z porośniętą B.alvei pierzgą