WTO – przyczyny i skutki liberalizacji światowego handlu rolnego. KONFERENCJA KRAJOWEJ RADY DROBIARSTWA – IZBY GOSPODARCZEJ 21 czerwca 2007 roku WTO – przyczyny i skutki liberalizacji światowego handlu rolnego. dr Grzegorz Dybowski IERiGŻ-PIB

Zakres prezentacji Wyniki RU GATT. Światowy handel rolny – struktura. Presja na dalszą liberalizację handlu. Nowa runda WTO – różnice w koncepcjach dalszych reform. Ocena skutków liberalizacji dla światowego handlu rolnego. Ocena skutków liberalizacji dla Polski. Wnioski.

Wyniki RU GATT W krajach OECD poziom taryf związanych pozostaje wysoki. Następuje eskalacja ceł. System kwot taryfowych nie poprawił dostępu do rynku tych krajów /wzrost wynosi ok. 2% wartości handlu rolnego/ Ogólny poziom wsparcia wewnętrznego nie zmniejszył się mimo reform /środki „blue box” nie podlegające redukcjom/ Narzucono pułapy wartości subwencji eksportowych i ilości subsydiowanego eksportu

Światowy handel rolny Dwa typy rolnictwa na świecie: - W krajach OECD - oparte o nowoczesne technologie i rozwinięte sektory pozarolnicze W krajach rozwijających się - oparte o tradycyjne techniki produkcji i działające w słabym otoczeniu gospodarczym FAO szacuje, że w okresie 20-30 lat zwiększać się będzie rola światowego handlu rolnego w zaspokajaniu globalnego popytu na żywność. Kraje rozwinięte będą pokrywać coraz większą część potrzeb krajów rozwijających się

Światowy handel rolny Produkty strefy umiarkowanej (zboża, produkty pochodzenia zwierzęcego). Większą część nadwyżki eksportowej wytwarzają tu kraje rozwinięte. Importerami są również kraje rozwijające się. Protekcja i wsparcie wewnętrzne obniżają ceny na światowym rynku. Produkty konkurencyjne (cukier buraczany i trzcinowy, oleje, owoce). Duża konkurencja o rynki zbytu. Kraje rozwijające się wykazują tu przewagi komparatywne, niwelowane przez subwencje eksportowe i bariery dostępu do rynków krajów rozwiniętych.

Światowy handel rolny Produkty tropikalne (kawa, herbata, kauczuk). Wytwarzane głównie w krajach rozwijających się, a konsumowane w rozwiniętych. Nie ma tu protekcji bo kraje rozwinięte nie produkują tych towarów. Rynki zbytu stają się jednak coraz bardziej nasycone, co powoduje spadek cen. Przewiduje się, że globalna produkcja rolna będzie się nadal rozwijać, jednak wolniej niż poprzednio. Tempo wzrostu produkcji rolnej w krajach rozwijających się będzie szybsze niż w rozwiniętych. Podobnie jak popytu na produkty rolne.

WARTOŚĆ ŚWIATOWEGO EKSPORTU ROLNEGO dane WTO

Presja na liberalizację handlu rolnego Rosnąca konkurencja, zmiany strukturalne w sektorze żywnościowym i wzrost udziału ponadnarodowych korporacji w dystrybucji żywności powodują, że możliwość taniego importu surowców z rynku światowego nabiera kluczowego znaczenia dla przemysłu spożywczego. Z drugiej strony trzeba zapewnić sobie dostęp do rynku głównych importerów żywności. Rosnąca konkurencja i globalizacja w przetwórstwie żywności stają się też głównymi siłami działającymi w kierunku przemian wzorców światowego handlu rolnego.

Presja na liberalizację handlu rolnego Duże sieci detaliczne również działają globalnie i są coraz bardziej zintegrowane pionowo. Prowadzi to do wyrównywania wzorców wyżywienia między krajami. Wymogi decydujące o efektywności całego łańcucha muszą być spełniane we wszystkich jego ogniwach ponieważ zmniejsza to koszty transakcyjne. Postępuje ekspansja eksportowa krajów rozwiniętych. Wskutek protekcji często droższa produkcja krajowa wypiera tańszy import. Tu trzeba zmienić drugo punkt bo to już ocena a nie czynnik

UDZIAŁ W ŚWIATOWYM EKSPORCIE dane WTO

Nowa runda rokowań rolnych WTO Porozumienie RU GATT otworzyło drogę do dalszych negocjacji odnośnie liberalizacji handlu rolnego. Kolejna runda zaczęła się w Doha w Katarze w listopadzie 2001 roku. Od samego początku zarysowały się ostre różnice stanowisk co do kierunków i sposobu dalszych reform. W uproszczeniu można je sprowadzić do dwóch, reprezentowanych przez UE i USA.

Unia Europejska Nowe reguły mają kontynuować proces reform, a stopniowa redukcja wsparcia i protekcjonizmu to cel długookresowy. Poprawa dostępu do rynku głównie dla krajów rozwijających się. Redukcja subsydiów eksportowych. Redukcja środków wsparcia zakłócających handel. Aspekty niehandlowe wynikają z samej wielofunkcyjności rolnictwa.

Stany Zjednoczone AP Nowe reguły powinny prowadzić do włączenia rolnictwa do ogólnej dyscypliny WTO. Koncesje dla krajów rozwijających się mają być przedmiotem całościowych negocjacji i uwzględniać ich potrzeby rozwojowe. Liberalizacja dostępu do rynku bez wyłączeń a priori jakichkolwiek produktów i środków. Eliminacja wszelkich subwencji eksportowych. Znacząca redukcja wszystkich środków wsparcia, nie tylko tych zakłócających handel. Aspekty niehandlowe muszą być ujęte jako środki celowe nie zakłócające handlu.

Przewidywane ustalenia Dostęp do rynku Redukcja taryf, tym większa im wyższe taryfy. Produkty wrażliwe. Produkty specjalne. SSG Subsydia eksportowe Eliminacja przy równoczesnym zmniejszeniu wsparcia dla kredytów eksportowych, pomocy żywnościowej i państwowych firm handlowych. Wsparcie krajowe Znacząca redukcja środków związanych, tym głębsza im wyższe wsparcie. Limity w „blue box”. Przegląd kryteriów „green box”.

Ocena skutków liberalizacji handlu Dążenie do liberalizacji zasadza się na twierdzeniu, iż ma ona wyzwolić znaczny potencjał dla globalnego wzrostu dobrobytu. Różne wyniki symulacji są jednak zgodne, że na liberalizacji więcej zyskają kraje rozwinięte niż rozwijające się. Wg Banku Światowego aż 5-krotnie więcej w wymiarze finansowym. Najistotniejsze zmiany nastąpiłyby w grupie towarów umiarkowanej strefy klimatycznej. Wzrosłaby produkcja w USA, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, a obniżyłaby się w Japonii, UE, Norwegii, Szwajcarii.

Ocena skutków liberalizacji Środki psujące handel stosowane są w kilku krajach (Japonia, UE) i dotyczą głównie towarów strefy umiarkowanej. Ich likwidacja lub ograniczenie spowoduje zmiany w udziałach w rynku głównie państw OECD. Punkt ciężkości w polityce rolnej przesuwa się od rolnika w kierunku sektorów dodających wartość do surowców rolnych. Większy dostęp do rynków nie musi więc rekompensować rolnikom utraconego wsparcia wewnętrznego. W handlu towarami gdzie kraje rozwijające się mają przewagi komparatywne taryfy celne są już zredukowane. Efekt dalszej liberalizacji byłby więc ograniczony.

Ocena skutków dla Polski Jednym z najbardziej wrażliwych obszarów negocjacji WTO jest dostęp do rynku. Przewagi konkurencyjne Polski w handlu rolnym zasadzają się na różnicy cen wynikającej przede wszystkim z niższej opłaty pracy i niższych marż przetwórczo-handlowych. Dwa aspekty oceny: handel w ramach UE i z krajami trzecimi

Ocena skutków dla Polski Na rynku unijnym skutkiem liberalizacji będzie spadek eksportu, wzrost podaży na rynku wewnętrznym i spadek cen. W przypadku drobiu eksport może być o 25% mniejszy niż obecnie. Zmniejszą się więc korzystne dla Polski różnice cenowe decydujące o atrakcyjności polskiej oferty eksportowej. Wzrośnie konkurencja ze strony dostawców spoza UE. Nastąpi utrata korzyści i przewag relatywnych.

Ocena skutków dla Polski Na rynkach poza unijnych zwiększy się konkurencja ze strony głównych światowych dostawców. Likwidacja subwencji eksportowych utrudni konkurowanie na tych rynkach polskim eksporterom. Zwiększy się znaczenie układów regionalnych udzielających preferencji swoim członkom.

Ocena skutków dla Polski w sektorze drobiu Import do UE koncentruje się głównie na jednej linii taryfowej: CN 0207 14 10 (mrożone kawałki kurcząt bez kości). Eksport z Polski jest zróżnicowany, ale mimo wzrostu po akcesji, jego wartość jest mniejsza niż wartość importu tej jednaj linii taryfowej. Import do UE z krajów trzecich zdominowany jest przez Brazylię i Tajlandię. Jest on oparty o KNU, tzn. koncesje Rundy Doha odnośnie redukcji ceł będą tu znaczące.

Ocena skutków dla Polski w sektorze drobiu SYTUACJA BIEŻĄCA Stawka celna: 1024 EUR/t Kwoty WTO: 1) 700 t po zredukowanej stawce 795 EUR/t 2) 15500 t bezcłowa SYTUACJA PO REDUKCJACH WG PROPOZYCJI UE Standard Stawka celna: 512 EUR/t Kwoty WTO: 1) 700 t – zlikwidowana 2) 15500 – bez zmian Towar wrażliwy Stawka celna: 852 EUR/t (maksimum) Kwoty WTO: 1) 700 t – rozszerzona do 23 700 t 2) 15500 t - 22 936 t (maksimum)

Ocena skutków dla Polski w sektorze drobiu Poziom ochrony celnej rynku drobiarskiego jest obecnie w UE wysoki. Bezwzględna różnica między stawką po redukcji wg formuły standardowej i dla towarów wrażliwych wynosi aż 340 EUR/t W 2005 roku średnia cena w: Polsce = 970 EUR/t eksporcie do UE = 2150 EUR/t Europie Zachodniej = 2600 EUR/t Ważne jest umieszczenie na liście towarów wrażliwych wszystkich linii taryfowych powyżej najniższego pasma redukcyjnego (łącznie 22 linie)

Wnioski Możliwości poprawy polskiego eksportu w wyniku Rundy Doha są ograniczone i mogą nie zrównoważyć zagrożeń wynikających z ułatwienia dostępu do rynku UE. Potencjał rozwojowy polskiego eksportu rolnego istnieje głównie na rynku UE. Poza Wspólnotą jest on raczej niewielki. Wzrost importu spoza UE zwiększy konkurencję i zmniejszy korzystne dla Polski różnice cenowe.

Wnioski Niski poziom cen w Polsce nie zawsze będzie skutecznie chronił przed importem. UE jest skłonna do ustępstw w zakresie rozszerzania TRQ i obniżania progów redukcji taryf, rekompensując to dopłatami bezpośrednimi. Jest to niekorzystne dla Polski – ustalone dopłaty. Konieczność obrony prawa do SSG oraz zakwalifikowania wielu towarów jako wrażliwe

Dziękuję za uwagę