Postsocjalistyczna transformacja ustrojowa z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej

Nowa Ekonomia Instytucjonalna Podstawowe zagadnienie! Społeczna koordynacja działań jednostek skierowanych na rozwiązanie kwestii rzadkości zasobów. Dwa najważniejsze aspekty tego zagadnienia Koszty transakcyjne Instytucje

Pojecie Nowej Ekonomii instytucjonalnej odnosi się do: Nowej teorii przedsiębiorstwa (Coase i Williamson) – przedsiębiorstwo to struktura zarządzania, a więc ważne są zachodzące w nim relacje międzyludzkie. Teorii wyboru publicznego – próbuje zastosować zasady standardowej analizy ekonomicznej do sfery zjawisk nierynkowych. Nowej historii gospodarczej (North) – zależność ścieżkowa, u podłoża konkretnych rozwiązań instytucjonalnych nie zawsze leży racjonalne oczekiwanie, lecz często istniejące tradycje, względy kulturowe lub normy społeczne.

Reguły Kształtujące relacje międzyludzkie w procesie gospodarowania. Koszty transakcyjne Koszty wynikające ze społecznej interakcji. Koszty wykonania i zawarcia kontraktu. Głównym celem NEI jest obniżanie kosztów transakcyjnych. Koszty związane z prawami własności. Instytucje Reguły Kształtujące relacje międzyludzkie w procesie gospodarowania. Podział jaki wprowadza NEI: Struktury Instytucjonalne Otoczenie instytucjonalne

Schemat Williamsona Wskazuje cztery poziomy analizy instytucjonalnej : Podłoże kulturowe – normy moralne, tradycje, religia. Polityczno – prawne zasady ustrojowe oparte na prawach własności. Struktury zarządzania – mechanizm kształtowania proporcji transakcji rynkowych i zarządzania hierarchicznego, koszty transakcyjne. Mechanizm alokacji zasobów (Ekonomia neoklasyczna).

Znaczący problem Ekonomia ortodoksyjna: Istnieje stan równowagi, w którym maksymalizowany jest dobrobyt. Ludzie akceptują i przestrzegają kapitalistyczne zasady. Dlaczego podłoże społeczne rażąco odbiega od warunków efektywnego działania mechanizmu rynkowego ?

Transformacja Proces wprowadzania nowych reguł takich jak : Prywatna własność Twarde ograniczenie budżetowe Wolne ceny Wolność działalności gospodarczej Z punktu widzenia NEI transformacja jest długotrwałym procesem zmian: Instytucji formalnych, zwłaszcza praw własności i umów Instytucji nieformalnych takich jak: Normy moralne Zwyczaje Przekonania religijne Mentalność jednostek

Zasada rządów prawa Życie społeczne jest oparte na przestrzeganiu pewnych reguł zawartych w konstytucji. Rząd nie narzuca ludziom swojej woli. Rządzenie ogranicza się do przestrzegania prawa konstytucyjnego. Podstawowy czynnik wzrostu gospodarczego. W długim okresie umożliwia powstanie systemu dojrzałej demokracji (Barro).

Instytucje nieformalne Teza: Podczas gdy reguły formalne mogą być zmieniane z dnia na dzień, normy nieformalne mogą zmieniać się jedynie stopniowo. Wzajemne oddziaływanie formalnych i nieformalnych instytucji wpływa na: Koszty transakcji Stabilność ekonomiczną Wzrost gospodarczy

Korupcja

Rola państwa Ustrój polityczny określa reguły gry Ustrój polityczny ma ogromny wpływ na jakość społecznej koordynacji oraz wysokość kosztów transakcji. Działanie państwa powinno być skierowane na wspomaganie produkcji a nie redystrybucji. Należy wprowadzać reguły formalne, otwierać społeczeństwo na konkurencję zewnętrzną. Wszystkie wprowadzone przez państwo programy muszą być dostosowane do warunków historyczno – kulturowych danego kraju.

Warunek trwałości O trwałości i stopniu postępu w reformowaniu gospodarek postkomunistycznych decydują trzy czynniki: Liberalizacja Konkurencja na rynkach politycznych Międzynarodowa integracja

Koniec