Wydział Nauk Ekonomicznych Równość a efektywność? Kamil Chadaj Wydział Nauk Ekonomicznych

Plan Korelacja pojęć Dwa punkty widzenia Model Kumora-Sztaudyngera Czy efektywność wyznacza standardy równości Kompromis?

Korelacja pojęć Standardowe przekonanie dotyczące relacji równość – efektywność, analizowanej w kontekście gospodarki rynkowej głosi, że zachodzi konflikt między członami tej relacji. Artur Okun - jesteśmy zmuszeni dokonywać wyboru o charakterze „coś za coś”, „równość czy efektywność?”

Korelacja pojęć Pojęcie efektywności rozumie się najczęściej jako wzrost gospodarczy wyrażany za pomocą stopy wzrostu produktu krajowego brutto (PKB). W ujęciu modelowym, za efektywną uważa się również taką sytuację, w której nie można poprawić położenia żadnego członka społeczności, bez pogorszenia położenia kogoś innego, jest to tzw. optimum w sensie Pareto.

Korelacja pojęć Rozumienie równość zawęża się natomiast do sprawiedliwego podziału dóbr (dochodów, płac, ziemi), czyli do sprawiedliwości dystrybutywnej. Dla ekonomisty najbardziej wymiernym kryterium sprawiedliwego podziału dóbr jest równość. Można bowiem rejestrować stopień redukcji lub narastania nierówności.

Korelacja pojęć Interpretując równość jako podział dóbr, zaś efektywność jako maksymalną stopę wzrostu PKB, standardowe przekonanie dotyczące relacji równość – efektywność głosi, że lepszą efektywność gospodarki można uzyskać za cenę większej niesprawiedliwości w podziale dóbr (większych nierówności), lub odwrotnie bardziej sprawiedliwy podział dóbr zostanie uzyskany kosztem efektywności gospodarczej.

Dwa punkty widzenia Konsensus Waszyngtoński Reformy II generacji

Dwa punkty widzenia Konsensus Waszyngtoński (John Williamson 1989) wzrost PKB per capita Obniżenie inflacji Zwiększenie wydajności pracy A.Smith, D. Fridman, ekonomiści neoklasyczni

Dwa punkty widzenia Reformy II generacji – „Hello Washington confiusion?” Zwiększenie długości życia Równość dochodowa Jakość edukacji J. Stiglitz, G. Kołodko

Model Kumora-Sztaudyngera Jako interesującą próbę połączenia wymogów efektywności z postulatami równości można interpretować model wzrostu gospodarczego, zbudowany przez Pawła Kumora oraz Jana Jacka Sztaudyngera. Autorzy stawiają hipotezę, że można znaleźć taki poziom nierówności płacowych, przy którym stopa wzrostu PKB będzie najwyższa.

Model Kumora-Sztaudyngera Stopę wzrostu PKB można traktować jako miarę efektywności gospodarki, zaś wskaźnik zróżnicowania płac, którym w analizowanym modelu jest współczynnik koncentracji Lorenza (WL) jako miarę podziału korzyści powstałych w wyniku wzrostu gospodarczego.

Model Kumora-Sztaudyngera

Model Kumora-Sztaudyngera Ponieważ zmniejszenie stopnia nierówności (WL), które uznajemy za dążenie do bardziej sprawiedliwego podziału korzyści płynących ze wzrostu gospodarczego pociąga nieuchronnie za sobą obniżenie stopy wzrostu PKB, czyli spadek efektywności gospodarki, zatem mamy w tym przypadku do czynienia z klasycznym problemem „równość czy efektywność?”.

Czy efektywność wyznacza standardy równości Trzy kwestie będą dla naszych rozważań szczególne istotne: 1. efektywność i równość są definiowane niezależnie od siebie: efektywność jako optimum Pareto, zaś równość jako zróżnicowanie dochodów lub zasobów 2. konkretna sytuacja ze zbioru sytuacji optymalnych w sensie Pareto zachodzi w zależności od podziału zasobów jaki został pierwotnie dokonany 3. pierwotny podział zasobów mógł być zarówno sprawiedliwy jak i niesprawiedliwy

Czy efektywność wyznacza standardy równości Najistotniejszym wnioskiem jest to, że na gruncie ekonomii dobrobytu nie można powiedzieć, iż efektywność wyznacza równość. Nie jest bowiem tak, że konkretna sytuacja ma sprawiedliwy podział ponieważ spełnia kryterium optymalności Pareto.

Czy efektywność wyznacza standardy równości Możemy zatem powiedzieć, że nie tylko efektywność nie wyznacza równości, ale jest w pewnym sensie wręcz odwrotnie, to uprzednie zastosowanie standardów równości (sprawiedliwy podział zasobów) prowadzi do uzyskania konkretnej sytuacji optymalnej w sensie Pareto. Konkurencja doskonała jest tylko i aż narzędziem równości, sama z siebie nie tworzy jednak sprawiedliwego podziału korzyści.

Kompromis? Problem polega zatem na tym, czy szukamy optymalnych zasad równości dla uzyskania największego możliwego do osiągnięcia przyrostu efektywności, czy też szukamy optymalnego przyrostu efektywności przy założonych, uznanych z góry za słuszne standardach równości.

Kompromis? W rozważanym przez nas przykładzie mowa jest o optymalnym zróżnicowaniu płac (WL=27,9) w stosunku do wzrostu PKB. Można więc przypuszczać, że mamy tutaj do czynienia z pierwszym spośród wyróżnionych przypadków. Opisana sytuacja może być jednak spójna również z drugim przypadkiem, w którym zasady równości są pierwotne w stosunku do wymogów efektywności.

Kompromis? Ta sama sytuacja – maksymalny wzrost PKB przy WL=27,9 – może być zatem uzasadniana zarówno teleologicznie (prymat dobra nad słusznością) jak i deontologicznie (prymat słuszności nad dobrem). Intencje, które mamy zmierzając do realizacji zaprezentowanej sytuacji będą jednak przy każdym z tych uzasadnień zdecydowanie różne.

Bibliografia Kumor P., (2008b), „Modelowanie wpływu nierównosci płac na wzrost gospodarczy”, "GospodarkaNarodowa", nr 7-8, s. 43-61. Barro R.,(1997), „The determinants of Economic Growth”,Cambridge, MIT Press. Stiglitz J., (1998), „Distribution, efficiency and voice”, http://www2.gsb.columbia.edu/faculty/jstiglitz/download/speeches/Development/Distribution_Efficiency_and_Voice.pdf.

Dziękuję za uwagę!