Źródła wzrostu gospodarczego Omówienie podstawowych strategii – teoria, a praktyka Tomasz Formański

Plan prezentacji Tomasz Formański Wstęp Co to jest wzrost gospodarczy? Model Solowa Teoria Rzeczywistość Strategie wzrostu Konsensus Waszyngtoński Przykłady Tomasz Formański

Wstęp, czyli co to jest wzrost Wzrost gospodarczy: stałe zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi. proces rozszerzania zdolności produkcyjnych gospodarki Tomasz Formański

Funkcja produkcji, czynniki Funkcja produkcji określona wzorem: Y=A*f(K,L) Kapitał Praca Poziom technologiczny Produkt Tomasz Formański

Model Solowa, teoria Model Solowa ilustruje zależność pomiędzy kapitałem per capita, a poziomem produkcji per capita Zależność ta opisana jest wzorem: y=A*f(k) Hipoteza konwergencji i doganiania Tomasz Formański

Model Solowa; Skąd wynikają różnice w poziomie rozwoju krajów? Kraje dysponują różnym poziomem zaawansowania technologicznego Różna ilość kapitału w gospodarce Różna postać funkcji produkcji Wniosek: Kraje zbiegają do różnych stanów ustalonych – nie zachodzi konwergencja do jednego S.S. Tomasz Formański

Strategie wzrostu gospodarczego Pobudzenie wzrostu gospodarczego, a jego utrzymanie Pobudzenie wzrostu: Reformy w sektorze finansów, podatków Prywatyzacja, wzmocnienie prawa do własności prywatnej Itp. Metoda zastępowania importu przemysłem Strategie podtrzymania wzrostu gospodarczego: Reformy muszą być pogłębiane w czasie w celu podtrzymania wzrostu. W przeciwnym razie wzrost może być gwałtowny ale krótkotrwały Wzmacnianie wsparcia instytucjonalnego ekonomii rynkowej Tomasz Formański

Konsensus Waszyngtoński Dokument przedstawiony przez amerykańskiego ekonomistę Johna Williamsona pod koniec lat osiemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych Początkowo był opracowany w celu zastosowania w krajach Ameryki Łacińskiej Rozszerzono na inne kraje (w tym Polskę) Zawiera założenia poprawnej polityki gospodarczej państwa Składa się z 10 punktów Tomasz Formański

Konsensus Waszyngtoński – punkty Utrzymanie dyscypliny finansowej Ukierunkowanie wydatków publicznych na dziedziny, które gwarantują wysoką efektywność poniesionych nakładów i przyczyniają się do poprawy struktury podziału dochodów Reformy podatkowe ukierunkowane na obniżanie krańcowych stóp podatkowych i poszerzanie bazy podatkowej Liberalizacja rynków finansowych w celu ujednolicenia stóp procentowych Utrzymywanie jednolitego kursu walutowego na poziomie gwarantującym konkurencyjność Liberalizacja handlu Likwidacja barier dla zagranicznych inwestycji bezpośrednich Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych Deregulacja rynków w zakresie wchodzenia na rynek i wspierania konkurencji Gwarancja praw własności Tomasz Formański

Dane statystyczne, cz. I Średni światowy wzrost gospodarczy per capita w latach 1960-2000 wyniósł 2,3% Pozwala to na podwojenie dochodu w ciągu ok. 30 lat Tomasz Formański

Zmiany poziomu PKB per capita Źródło: D. Redrik, GROWTH STRATEGIES Tomasz Formański

Dane statystyczne, cz. II Region Wzrost Wzrost per capita Kapitał Edukacja Produktywność Świat 3.9 2.3 1.0 0.4 0.9 Chiny 6.9 4.8 1.7 2.7 Daleki Wschód 6.7 0.5 1.1 Kraje rozwinięte 3.5 2.2 0.3 Ameryka Łacińska 4.0 0.2 Źródło: D. Redrik, GROWTH STRATEGIES Tomasz Formański

Przykład I – Korea Południowa i Tajwan Żaden kraj nie wprowadził deregulacji ani liberalizacji swojego systemu finansowego aż do późnych lat 80’ Znikoma prywatyzacja przedsiębiorstw W Korei brak bezpośrednich inwestycji zagranicznych Rządy koordynowały prywatne inwestycje w wybranych sektorach Oba kraje rozwinęły rozległy zestaw polityk przemysłowych, takich jak kredyty bezpośrednie, ochrona handlu, subsydiowanie eksportu, zachęty podatkowe oraz niejednorodne interwencje Zbieżność w zaledwie 5-6 elementach z modelem Konsensusu Waszyngtońskiego Tomasz Formański

Przykład II – Chiny; jak powinno być wg teorii? Rok 78: Sytuacja początkowa Większość ludzi mieszka na wsi Konsekwencje Liberalizacja rynku rolnego Odrzucenie gospodarki centralnego planowania Brak odpowiedniej ilości dóbr na rynku Prywatyzacja ziemi Państwo nie ma dostępu do taniego ziarna Reforma podatkowa – wyższe ceny dla pracowników miejskich Wzrost płac w miastach – pojawiają się korporacje Gospodarka zamknięta - monopole Liberalizacja handlu – import dyscypliny cenowej Reforma sektora finansowego Tomasz Formański

Przykład II – Chiny; rzeczywistość Podejście teoretyczne skazane na porażkę – brak odpowiednich instytucji (np. banków) Chiny wprowadzały reformy w sposób eksperymentalny Gwałtowny wzrost od późnych lat 70’ Chiny nie zaadoptowały w pełni prawa do własności prywatnej Dostosowały system rynkowy do szkieletu gospodarki planowanej: Rolnicy ciągle dostarczają dóbr ale mogą sprzedawać nadwyżki na wolnym rynku Podejście dwutorowe również w innych gałęziach Tomasz Formański

Przykład II – Chiny, cd. Prawa własności – utworzenie Systemu Odpowiedzialności Gospodarstw Domowych (ziemia dzielona proporcjonalnie do rozmiaru gospodarstwa) oraz Przedsiębiorstw Wiejskich i Okręgów Miejskich Kontrakty finansowe między rządem centralnym, a rządami lokalnymi Specjalne Strefy Ekonomiczne Tomasz Formański

Przykład III - Indie Przykład podobny do Chin Niższy obserwowany wzrost Powolne zmiany do lat 90’ Do początków lat 90’ w zasadzie brak prywatyzacji Tomasz Formański

Przykład IV – Hong Kong Zasada braku ingerencji w gospodarkę w zdecydowanej większości sektorów (poza sektorem nieruchomości) Najbardziej liberalna polityka ze wszystkich krajów Znaczny wpływ uwarunkowań zewnętrznych i historycznych Tomasz Formański

Anomalie Dalekiego Wschodu Domena Założenia idealne Daleki Wschód Prawa własności Prywatne, chronione prawem Prywatne, ale rząd czasem „nagina przepisy” Zarządzanie korporacjami Akcjonariusze (zewnętrzni). Ochrona praw akcjonariuszy Kontrola wewnętrzna Relacje biznes – rząd Niewielka ingerencja Bliskie interakcje Organizacja przemysłu Zdecentralizowane, konkurencyjne rynki Pozioma i pionowa integracja w produkcję, powoływanie „karteli” System finansowy Bezpieczny, z wolnym wejściem System bankowy, ograniczone wejście, słaba regulacja Rynek pracy Zdecentralizowany, elastyczny Związanie z korporacją w niektórych sektorach (praca na całe życie w Japonii) Międzynarodowe przepływy kapitału Dowolne Ograniczone (do lat 90’) Współwłasność Brak w sektorach produkcyjnych Wiele Tomasz Formański

Przykład V – Kraje Ameryki Łacińskiej Kraje tego regionu najsilniej dostosowały się do wytycznych Konsensusu Waszyngtońskiego Kraje tego regionu dokonały więcej reform wspierających prywatyzację oraz liberalizację rynku w ciągu kilku lat niż kraje Dalekiego Wschodu w ciągu czterech dekad Rada walutowa w Argentynie – usztywnienie kursu peso w stosunku do dolara. Rozwiązanie spowodowało wzrost zadłużenia, co w konsekwencji przy polityce zerowego deficytu i uwarunkowaniach zewnętrznych przełożyło się na kryzys Tomasz Formański

Ciekawostki W latach 1820 – 1870 wzrost w GB wynosił 1,3% rocznie Zasada 70 Największe roczne skoki wzrostu gospodarczego: Haiti (rok 1990) – 15% Jordania (1973) – 12,7% Tomasz Formański

Podsumowanie Wzrost może zostać spowodowane nawet przez niewielkie reformy Podtrzymanie długotrwałego wzrostu wymaga wykształcenia silnych instytucji wspomagających oraz pogłębiania dokonywanych reform Reformy muszą być prowadzone z silnym uwzględnieniem uwarunkowań charakterystycznych dla danego kraju Rządy muszą uważać aby nie pozostawić zbyt wielkiej swobody Problem słabych instytucji państwowych Tomasz Formański

Koniec Tomasz Formański