Teoria firmy Opracowane na podstawie tekstu: Blaug „Metodologia ekonomii” (rozdz.7) Przygotowała: Katarzyna Miszczuk

Spis treści Ortodoksyjna (neoklasyczna) teoria firmy Krytyka neoklasycznej teorii firmy Klasyczna obrona teorii (Machlup) Prognostyczna teoria Determinizm sytuacyjny Konkurencja pomimo monopolizacji

Ortodoksyjna (neoklasyczna) teoria firmy Ortodoksyjna teoria przedsiębiorstwa towarzyszy nam już od 140 lat, odkąd w 1838 roku wynalazł ją Cournot. Przedsiębiorstwo wytwarza jeden produkt Działa w konkurencyjnym otoczeniu Zmiennymi strategicznymi są wielkość produkcji i cena

Ortodoksyjna (neoklasyczna) teoria firmy CENTRALNE ZAŁOŻENIE biznesmeni dążą do maksymalizacji zysków przy danej technologii oraz strukturze popytu GŁÓWNY WNIOSEK nachylone dodatnio krzywe podaży

Krytyka neoklasycznej teorii firmy Argumenty broniące teorię: maksymalizacja funkcji użyteczności o wielu zmiennych : zyski, czas wolny, prestiż, płynność, panowanie, itd. maksymalizacja wielkości sprzedaży przy zadowalającym poziomie zysku zaspokajanie potrzeb w zadowalającym stopniu przetrwanie zamiast maksymalizacji czegokolwiek brak maksymalizacji ze względu na panującą niepewność

Klasyczna obrona teorii (Machlup) Neoklasyczna teoria firmy próbuje przewidzieć skutki konkretnych zmian sposobu działania sił rynkowych Zasługuje na przetrwanie, ponieważ dostarcza możliwych do sprawdzenia prognoz o charakterze jakościowym np: „Wzrost popytu prowadzi do wzrostu zarówno wielkości produkcji, jak i cen wyrobu Większość konkurencyjnych teorii nie jest w stanie dostarczyć nawet tak słabych prognoz

Klasyczna obrona teorii (Machlup) Podręcznikowa firma jest „typem idealnym” przez co nierealistycznym, która pomija czas, niepewność i koszty zdobywania informacji Niemniej jednak, teoria ta jest prosta, elegancka, spójna wewnętrznie oraz dostarcza jednoznacznych prognoz jakościowych

Prognostyczna teoria Teoria firmy spotyka się z zaprzeczeniem jak i potwierdzeniem empirycznym prognoza teorii: przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk na doskonale konkurencyjnym rynku nie będzie reklamować swoich wyrobów, ponieważ ma doczynienia z doskonale elastycznym popytem, który umożliwi sprzedaż całej produkcji rzeczywiście wiele firm reklamuje swoje wyroby Dlaczego? krzywe popytu ujemnie nachylone konkurencja monopolistyczna, a nie doskonała Wniosek: neoklasyczna teoria przedsiębiorstwa nie odnosi się do większości firm produkujących dobra konsumpcyjne

Determinizm sytuacyjny Determinizm sytuacyjny wg Latsisa jest programem, który stwierdza, że: „wszystkie teorie konkurencji doskonałej, niedoskonałej i monopolistycznej można potraktować łącznie jako część tego samego neoklasycznego programu badawczego poświęconego zachowaniu przedsiębiorstwa”. Program ten ma możliwy do zidentyfikowania pojedynczy „twardy rdzeń”, jeden „pas ochronny” oraz jedną „pozytywną heurystykę”

Determinizm sytuacyjny c.d. Twardy rdzeń stanowią: teza o maksymalizacji zysku teza o doskonałej informacji teza o niezależności podejmowanych decyzji teza o doskonałej konkurencji panującej na wszystkich rynkach Aby przekształcić ów twardy rdzeń w teorię przedsiębiorstwa, wchodzącą w skład „ochronnego pasa”, twierdzenia rdzeniowe należy uzupełnić o założenia pomocnicze.

Determinizm sytuacyjny c.d. Założenia pomocnicze uzupełniające „pas ochronny” założenie o homogeniczności wytwarzanego produktu założenie o wielkiej liczbie podmiotów uczestniczących w całym procesie gospodarczym założenie o swobodzie wejścia i wyjścia

Determinizm sytuacyjny c.d. „Pozytywna heurystyka” składa się ze zbioru zaleceń: na rynku należy rozróżnić sprzedawców i kupujących należy opisać strukturę rynku należy skonstruować definicje założeń behawioralnych o charakterze „typu idealnego” należy wymienić istotne warunki objęte zakazem klauzuli ceteris paribus należy nadać problemowi formę matematycznego zadania na poszukiwanie ekstremum

Determinizm sytuacyjny c.d. Latsis nazywa „determinizmem sytuacyjnym” firmy w warunkach doskonałej konkurencji albo wytwarzają rozmiary produkcji, przy których zysk osiąga maksimum albo nie produkują wcale. Nie ma czegoś takiego jak wewnętrzny proces decyzyjny, poszukiwanie informacji, zasady radzenia sobie w sytuacji braku informacji i niepewności.

Determinizm sytuacyjny c.d. Wg Latsisa motywacyjne założenia teorii ortodoksyjnej mogłoby zostać osłabione w ten sposób, że miejsce maksymalizacji zysku zajęłoby unikanie bankructwa, co nie wywarłoby żadnego wpływu na jej prognozy. Latsis ocenia neoklasyczną teorię przedsiębiorstwa jako „degenerującą się”. Wniosek ten opiera się raczej na badaniu założeń, niż na sprawdzaniu wniosków teorii.

Determinizm sytuacyjny c.d. Latsis odwołując się do prac m.in. Simona, Cyerta i Marcha, Williamsona i Baumola rozróżnia: behawioryzm – kładzie nacisk na rolę procesu uczenia się w zmieniającym się nieustannie i tylko częściowo znanym otoczeniu. Można zastosować do analizy postępowania pojedynczego decydenta. organizacjonizm – zaprzecza, że istnieje pojedynczy decydent. Cele decydentów nie należy zakładać a priori, lecz odkrywać a posteriori dzięki obserwacji rzeczywistych procesów podejmowania decyzji.

Konkurencja pomimo oligopolizacji Charakterystyczną cechą współczesnych gospodarek w krajach uprzemysłowionych jest istnienie sektora przemysłu przetwórczego składającego się z niewielu wielkich producentów. Typową strukturą rynku jest oligopol. Oligopol od konkurencji doskonałej i monopolistycznej różni współzależność podejmowanych przez podmioty decyzji - Decyzje firm zależą od ich oczekiwań co do zachowań innych firm

Konkurencja pomimo oligopolizacji Model konkurencji oligopolistycznej Cournot`a skuteczne usuwa wszelkie komplikacje wzajemnej współzależności Od czasów Cournot`a powstały liczne teorie oligopoli, jednak stanowią one raczej kawałki modeli niż zwarte teorie. [Martin Shubik] Neoklasyczna teoria przedsiębiorstwa nie nadaje się do zastosowania w przypadku występowania oligopoli. - Wynika to nie z nierealności założeń teorii, lecz spowodowane jest niespełnieniem jej warunków wyjściowych lub granicznych

Konkurencja pomimo oligopolizacji Podstawowe jakościowe prognozy tej teorii są szeroko stosowane praktycznie w celu uzyskania uproszczonych odpowiedzi na pytania dotyczące najróżniejszych przedsiębiorstw, w tym także oligopoli. Zachowanie wszystkich firm w długim okresie przypomina zachowanie firm działających w warunkach wolnej konkurencji. Pogląd ten stanowi teorię przedsiębiorstwa odmienną od statycznej teorii neoklasycznej. Jest to dynamiczna teoria opisująca „proces” konkurencji, a nie stan równowagi będący końcowym wynikiem konkurencji.

Konkurencja pomimo oligopolizacji Proces konkurencji oznacza, że gałąź jest otwarta dla potencjalnych „przybyszów”. Czy to prawda? zmniejszenie barier wejścia do oligopolistycznej gałęzi powoduje obniżenie kosztów i cen im więcej firm w gałęzi, tym bardziej elastyczne ceny, a niekiedy szybkie tempo postępu technicznego Tego rodzaju koncepcje nie są łączone w spójną teorię zdolnej do działania konkurencji w warunkach działalności gospodarczej na wielką skalę.

Konkurencja pomimo oligopolizacji Ścisła teoria zachowania przedsiębiorstwa w warunkach doskonałej konkurencji: nie cieszy się powszechną akceptacją współczesnych ekonomistów nie ma zastosowania do większości sytuacji z rzeczywistego życia gospodarczego ale dostarcza wielu cennych wyników

Konkurencja pomimo oligopolizacji Na zakończenie cytat McClelland`a: „Podstawą mikroekonomii, teoretycznej i stosowanej, jest przekonanie, że równania krańcowych wielkości występujące w modelu neoklasycznym są spełnione z możliwym do zaakceptowania przybliżeniem we wszystkich sytuacjach będących przedmiotem analizy. Na razie przekonanie to stanowi w wielkiej mierze niesprawdzoną hipotezę.”

Dziękuję za uwagę