NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Opracowała Małgorzata Grabińska

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA NEI – to szeroki nurt badawczy, nie w pełni jednorodny metodologicznie, zawierający w sobie elementy programów badawczych ekonomii ewolucyjnej, ekonomii procesu rynkowego szkoły austriackiej, teorii kosztów transakcji i praw własności a także ekonomii konstytucyjnej Jamasa M. Buchanana oraz teorii zmiany instytucjonalnej Douglassa C. Northa

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Koncepcje i podejścia badawcze będące składowymi NEI Instytucjonalna struktura gospodarki i społeczeństwa jest czynnikiem determinującym wymianę i produkcję Instytucje gospodarcze i różne sposoby organizacji wymiany i produkcji powinny stanowić zasadniczy przedmiot badań w teorii ekonomi

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Dwa systemy myślenia ekonomicznego Ekonomia neoklasyczna - myślenie w kategoriach logiki wyboru ekonomicznego, problem alokacji Ekonomia instytucjonalna – zainteresowanie ekonomistów na problemy wymiany i koordynacji

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Myślenie w kategoriach ekonomii neoklasycznej, skierowuje uwagę ekonomistów na rozwiązywanie zadań, na maksymalizację funkcji celu i jednocześnie pozostawia poza obszarem zainteresowania szereg istotnych dla procesu gospodarczego zjawisk ( Ronald Coase‘a)

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA R. Coase napisał: „Mamy konsumentów bez cech jednostek ludzkich, firmy bez struktur organizacyjnych, a nawet wymianę bez rynków”

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Przy danych preferencjach, zasobach i technikach produkcji optymalny wynik alokacji jest taki sam w warunkach systemu konkurencyjnego oraz gospodarki centralnie planowanej – Bernholz, Breyer

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Wg Buchanana system myślenia instytucjonalnego pozwala na poszerzenie przedmiotu refleksji ekonomicznej o konspekt społeczny, polityczny i instytucjonalny, sferę reguł rządzących wymianą i koordynujących proces wymiany. Wymiana i koordynacja stanowią istotę problemu ekonomicznego.

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA System myślowy logiki wyboru przynosi nas w świat ekonomicznej abstrakcji Myślenie kategoriami problemu wymiany i koordynacji sprowadza nas do rzeczywistych interakcji ludzi, instytucji, organizacji wymiany, przemysłu i polityki

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA – dziedziny badań POZIOM ANALIZY CZĘSTOTLIWOŚĆ ZMIANY (LATA) CELE DZIAŁANIA L1 INSTYTUCJE NIEFORMALNE : KULTURA, ZWYCZAJE, TRADYCJA, NORMY 102 – 103 ZMIANA NASTĘPUJE W SPOSÓB SPONTANICZNY L2 ŚRODOWISKO INSTYTUCJONALNE : FORMALNE REGUŁY GRY, PRAWA WŁASNOŚCI (POLITYKA, BIUROKRACJA) 10 – 102 OPTYMALIZACJA STRUKTUR FORMALNYCH, WYBÓR EKONOMICZNY 1-SZEGO STOPNIA L3 ZARZĄDZANIE : PRZEBIEG GRY, KONTAKTY, DOSTOSOWANIE STRUKTUR ZARZĄDZANIA DO CECH TRANSAKCJI 1 – 10 OPTYMALIZACJA STRUKTUR ZARZĄDZANIA : WYBÓR EKONOMICZNY 2-GIEGO STOPNIA L4 ALOKACJA ZASOBÓW I ZATRUDNIENIE, CENY I ILOŚCI DOSTOSOWANIA BODŹCÓW CIĄGŁA ZMIANA OPTYMALIZACJA WIELKOŚCI PRODUKCJI: WYBÓR EKONOMICZNY 3-CIEGO STOPNIA

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Poziom L1 - Wg D. Northa zwyczaje, tradycje, normy nieformalne odgrywają podobną rolę do instytucji formalnych. Nakładając ograniczenia na postępowanie jednostek przyczyniają się do redukcji niepewności oraz zmniejszają koszty transakcji. Poziom L2 – wywiera istotny wpływ na efekty produkcyjne gospodarki. Poziom L3 – to poziom transakcji, kontaktów, zarządzania procesem ekonomicznym w ramach firmy i organizacji gospodarczej. Na tym poziomie toczy się gra ekonomiczna, z tej gry wyłączone są decyzje alokacyjne

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Poziom L4 – alternatywne struktury organizacyjne (L3) wraz z regułami gry (L2) wyznaczają ramy, w których dokonuje się bieżący proces alokacji zasobów, podejmowane są decyzje odnośnie technik produkcji oraz jej wielkości. Jest to świat tradycyjnej teorii neoklasycznej w której ceny, rynki, stany równowagi i efektywność alokacyjna. Wyznaczają sposób postrzegania zjawiska ekonomicznego

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA – koncepcja porządku ekonomicznego CZYNNIKI DETERMINUJĘCE POWSTAWANIE I EWOLUCJĘ INSTYTUCJI INSTYTUCJE FORMALNE NIEFORMALNE OTOCZENIE PERCEPCJA INFORMACJI Z OTOCZENIA PODMIOT SUBIEKTYWNA REPREZENTACJA INSTYTUCJI REGULACJA ZACHOWAŃ PODMIOTÓW PORZĄDEK EKONOMICZNY

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Konsekwencją ograniczonych zdolności poznawczych i decyzyjnych jednostki ludzkiej jest postulat ograniczonej racjonalności H. Simson twierdzi, że należy rozróżnić pomiędzy realnym światem a jego subiektywną percepcją przez podmioty gospodarujące. Tworzą one zatem zróżnicowane subiektywne reprezentacje tej samej obiektywnej rzeczywistości empirycznej, które Denzau i North określają mianem mental models (MM)

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Porządek ekonomiczny to założenie elementów systemu gospodarczego (podmioty gospodarujące) według reguł. Przestrzeń pomiędzy otoczeniem i podmiotem wypełniona jest przekazywaniem informacji, jej percepcją, procesem uczenia się oraz weryfikacją subiektywną modeli sytuacji decyzyjnej. Jakość transmisji informacji oraz wiedza podmiotów gospodarczych ma decydujące znaczenie w kształtowaniu porządku ekonomicznego społeczeństwa.

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Istotą transformacji jest zmiana porządku ekonomicznego , a zatem reguł, instytucji formalnych i nieformalnych, konstytuujących ten porządek. Zmienna ta dokonuje się poprzez załamanie się i rozpad instytucjonalnych rusztowań gospodarki planowo-nakazowej, przejście przez obszar chaotycznych dostosowań, oraz konstruowanie i konsolidację instytucjonalnych ram gospodarki rynkowej

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Warunki skutecznej transformacji Formalne instytucje, podtrzymujące porządek planu, muszą ustąpić spójnemu, kompletnemu zbiorowi reguł, konstytuujących porządek rynku Nieformalne normy, konwencje i zwyczaje związane z gospodarką planowo-nakazową muszą być zastąpione spójnym systemem nieformalnych instytucji rynku Jednostki gospodarujące muszą dokonać internalizacji formalnych i nieformalnych reguł, tak by ich wybory i zachowania w pełni wspierały się na rynkowym zbiorze norm.

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Zmiana instytucji formalnych da pożądany rezultat jedynie wówczas, gdy normy nieformalne są komplementarne wobec zaistniałej zmiany. Ograniczenia nieformalne mają za zadanie wspieranie formalnych norm prawnych. W teorii zmiany instytucjonalnej, ograniczenia nieformalne (konwencje, zwyczaje, rutyny) są częścią dziedzictwa kulturowego danego społeczeństwa, systemu idei i ideologii.

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA Co nam daje Nowa Ekonomia Instytucjonalna? Więcej narzędzi do wyjaśnienia szeregu istotnych zjawisk ekonomicznych Leprze spojrzenie, zrozumienie zmian jakie zachodzą w gospodarce wielu krajów świata Wgląd w strukturę instytucjonalną społeczeństw, w ich porządek ekonomiczny, w struktury organizacyjne gospodarki, znacznie poszerza nasze doświadczenie i rozumienie procesu gospodarczego

NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !!!