Successes and failures in the transformation of economics Richard G. Lipsey Łukasz Wiejek

Plan Ekonomia kiedyś i dziś Problemy „złych” teorii Podsumowanie Jakościowe spostrzeżenia Teoria a obserwacje „Przelotna moda” w ekonomii Podsumowanie

Ekonomia kiedyś i dziś Lionel Robbins Ekonomiczne teorie wyrastają z intuicyjnie poprawnych założeń Na podstawie tych teorii wyciągamy poprawne wnioski Empiryczne obserwacje służą do ilustracji teorii a nie do testowania ich

Ekonomia kiedyś i dziś Czy rzeczywiste fakty są jedynie ilustracją do teorii? M2T seminar IPE Jak udowodnić, że model jest wartościowy? Matematyka i ekonometria w ekonomii

Ekonomia kiedyś i dziś Ogromny wzrost opracowań ekonomicznych od początku lat 60-tych Rozszerzenie aparatu matematycznego i ekonometrycznego Dobre i złe ekonomiczne teorie

Problemy „złych” teorii JAKOŚCIOWE SPOSTRZEŻENIA Wszystkie największe spostrzeżenia ekonomiczne mają charakter jakościowy Mechanizm cenowy Efektywna alokacja zasobów i czynników produkcji Prawo malejącej krańcowej użyteczności Prawo popytu Komparatywne przewagi w handlu zagranicznym

Problemy „złych” teorii Jakościowy charakter ekonomii a ilościowa precyzja fizyki Teorie ekonomiczne pozwalają jedynie na jakościowe przewidywania Anomalie w naukach przyrodniczych a ekonomii Anomalia to konflikt pomiędzy teorią a faktami W naukach przyrodniczych ze względu na ścisły związek teorii z obserwacjami rzeczywistości anomalie stają się natychmiast przedmiotem rozważań naukowców

Problemy „złych” teorii Ekonomiczne teorie i empiryczne obserwacje są często bardzo słabo ze sobą powiązane Nie ma uniwersalnych „stałych” w ekonomii Jest niewiele niezmiennych, ilościowych relacji między zmiennymi Nie ma uniwersalnej ekonomicznej teorii, która tłumaczyłaby wszystkie zachowanie ekonomiczne Brak jest silnej bazy empirycznej

Problemy „złych” teorii Brak komunikacji wśród badaczy ekonomii Silna różnorodność w sformalizowaniu i zmatematyzowaniu teorii Duża różnorodność i złożoność technik wykorzystywanych w badaniach empirycznych Brak komunikacji pomiędzy naukowcami ANAOMAILE W EKONOMII SĄ POWSZECHNIE TOLEROWANE

Problemy „złych” teorii Rodzaje anomalii Konflikt pomiędzy przewidywaniami teorii a faktami Konflikt pomiędzy przewidywaniami różnych teorii na temat tego samego zjawiska Konflikt pomiędzy różnymi wynikami testów tej samej teorii Konflikt pomiędzy różnymi konkluzjami, które są przez ekonomistów wysnuwane na podstawie tej samej teorii

Problemy „złych” teorii TEORIA A OBSERWACJE Są dwie gałęzi ekonomii gdzie udało się stworzyć silne, ścisłe relacje pomiędzy teoriami a obserwacjami Ekonomia badająca historię Ekonomia badająca rynek pracy

Problemy „złych” teorii Ekonomia historyczna: zbiory zboża w średniowieczu Pytania dotyczące historii są nierozerwalnie związane z przykładami i obserwacjami historycznymi, bo z nich one wypływają Są to zagadnienia dość dobrze sprecyzowane i wymuszają badanie faktów i teorii jednocześnie Naukowcy zajmujący się tymi kwestiami używają podobnych narzędzi i są nawzajem świadomi swojej pracy – dobra komunikacja.

Problemy „złych” teorii Ekonomia rynku pracy Badania nad zróżnicowaną naturą bezrobocia w USA i Kanadzie Rynek pracy jako rynek sztywnych zachowaniach jej uczestników Dlaczego odniesiono tu sukces? Jest dostępny duży zbiór wiarygodnych danych empirycznych Ekonomiści zajmujący się rynkiem pracy raczej wykorzystywali istniejące już teorie a nie wynajdowali nowe, radykalne, silnie abstrakcyjne teoretyczne podejścia

Problemy „złych” teorii „PRZELOTNA MODA” W EKONOMII Ekonomia wzrostu jako przykład IDRP Efekt balansowania na „ostrzu noża” w modelach Harroda-Domara IDRP to program badawczy, który koncentruje się wokół swojej własnej, wewnętrznej logice Badacze koncentrują się na zrozumieniu problemów jakie stwarza sam ich model Manipulują modelem tak, aby pasował do danych z obserwacji empirycznych

Problemy „złych” teorii Badacze często rozwijają model tak dalece, że zapominają o pierwotnych zagadnieniach jakie miał ten model wyjaśniać, a koncentrują się czysto formalnymi problemami jakie wynikają w toku badań EDRP jako przeciwieństwo IDRP Program badawczy, który jest ściśle powiązany z obserwacjami i przez nie wymuszony Klasyczny przykład to astronomia i wyjaśnienie zachowania się planet w układzie słonecznym

Problemy „złych” teorii Model Solowa jako przykład IDRP Neoklasyczny model wzrostu Solowa jako odpowiedź na model Harroda-Domara Rozwinięcie modelu przez Swana i wprowadzenie jednostek pracy efektywnej Dalsze pytania nad istnieniem równowagi krótkookresowej, jej stabilnością, stabilną ścieżką wzrostu.

Problemy „złych” teorii Jaka jest rzeczywista wartość tych rozważań i jakie konkluzje dla wzrostu gospodarczego możemy wyciągnąć? Pomimo blisko 30 lat badań nad neoklasycznym modelem wzrostu w znakomitej większości zagadnienia te są niewyjaśnione Przyczyny są dwie: zjawisko wzrostu gospodarczego jest bardzo skomplikowane; badano raczej tematy, które wzbudzały „logiczną” ciekawość badaczy, a nie były wynikiem zaobserwowania zjawisk empirycznych

Podsumowanie Niestety wiele powstających teorii ma zasadnicze mankamenty, gdyż: Wszystkie znaczne spostrzeżenia, obserwacje, prawa, paradygmaty, czy zależności w ekonomii są ze swej natury oparte na relacjach jakościowych a nie ilościowych Ekonomia nie ma ścisłej teoretycznej struktury silnie związanej w dużą ilością wiarygodnych danych

Podsumowanie Teoria nie zawsze idzie w parze z odpowiednimi danymi empirycznymi Brakuje komunikacji pomiędzy ekonomistami Anomalie w ekonomii są akceptowane na skalę, która jest niedopuszczalna w innych naukach Empiryczne obserwacje nie wymuszają na ekonomistach poszukiwania ich teoretycznych rozwiązań Ekonomiści koncentrują się na rozwiązywaniu problemów, które sami tworzą w ramach swych modeli

Podsumowanie Pomimo często bardzo szeroko zakrojonych badań, rzadko udaje się uzyskać wiarygodne konkluzje, które pomagają w rozwiązywaniu problemów ekonomicznej rzeczywistości

Dziękuję za uwagę.