Władza sądownicza w Polsce Ewelina Kowalczyk

Władza sądownicza jest władzą niezależną zarówno od legislatury jak i egzekutywy. Jej struktura nie ma w Polsce jednolitego charakteru, gdyż obejmuje dwa niezależne od siebie segmenty: sądy oraz dwa trybunały (Trybunał Konstytucyjny oraz Trybunał Stanu). Władza ta odgrywa istotną rolę zarówno w funkcjonowaniu systemu podziału władz, gdzie pełni funkcję apolitycznego czynnika równowagi, jak i w ochronie praw i wolności jednostki, gdzie pełni funkcję apolitycznego gwaranta tych praw.

Sądy Zadaniem sądów jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości, czyli rozstrzygania sporów o prawo, w których przynajmniej jedną ze stron jest jednostka lub inny podmiot podobny. Konstytucja daje sądom monopol na sprawowanie wymiaru sprawiedliwości, a więc stwarza sądom możliwość ostatecznego rozstrzygnięcia każdej sprawy, której przedmiotem jest spór o prawo, jeżeli choćby jedną ze stron jest jednostka. Oznacza to, że sądom musi przysługiwać pozycja nadrzędna, wyrażająca się w możliwości zweryfikowania prawidłowości rozstrzygnięcia każdego organu pozarządowego.

Ogólna struktura sądów: Sąd Najwyższy Sądy Powszechne Sądy Szczególne: Sąd Administracyjny Sądownictwo Wojskowe

Zadaniem Najwyższego Sądu jest sprawowanie nadzoru orzeczeniowego nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych, co ma prowadzić do zapewnienia prawidłowości i jednolitości wykładni prawa i praktyki sądowej w dziedzinach poddanych jego właściwości. Sąd najwyższy realizuje swoje funkcje poprzez rozpatrywanie środków odwoławczych od orzeczeń sądowych oraz podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie wątpliwości prawnych, co więcej orzeka o ważności wyborów i referendów. Sąd Najwyższy dzieli się na cztery izby: Cywilną, Karną, Woskową oraz Administracyjną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Na czele każdej z nich stoi Prezes powoływany przez Prezydenta RP.

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Oznacza to, że domniemanie kompetencji przemawia zawsze na rzecz sądów powszechnych, a ograniczenie ich właściwości jest dopuszczalne tylko na podstawie wyraźnego przepisu ustawy. Sądy powszechne mają w Polsce charakter trójszczeblowy, co oznacza, że sądami powszechnymi są: sądy rejonowe, sądy okręgowe i sądy apelacyjne.

Sądy szczególne to sądy o właściwości obejmującej określoną grupę spraw i usytuowane poza systemem sądów powszechnych. Różnią się one od sądów wyjątkowych tym, że istnieją w sposób stały. Wyróżniamy dwa typy sądów szczególnych: sądy wojskowe, czyli sądy karne, właściwe w sprawach o przestępstwa popełnione przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, a także w sprawach o niektóre przestępstwa popełnione przez cywilnych pracowników wojska oraz żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, oraz sądy administracyjne.

Trybunał Konstytucyjny   Trybunał Konstytucyjny jest organem władzy sądowniczej, który sprawuje sądową kontrolę zgodności ustaw z konstytucją jednak nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości, bo to jest wyłącznością sądów. Podstawowym zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest kontrola hierarchicznej zgodności norm prawnych, a więc rozstrzyganie o tym, czy normy prawne niższego rzędu są zgodne z normami prawnymi wyższego rzędu, w szczególności z Konstytucją.

    Trybunał Stanu   Trybunał Stanu jest organem sądowym, który rozstrzyga w sprawach konstytucyjnej odpowiedzialności osób sprawujących najwyższe funkcje państwowe. Bada sprawy dotyczące łamania Konstytucji i praw oraz przestępstw popełnianych przez Prezydenta RP, członków rządu, prezesa Najwyższej Izby Kontroli, prezesa Narodowego Banku Polskiego, szefów centralnych organów administracji i wyższych urzędników państwowych.

Władza Sądownicza a Teoria Wyboru Publicznego Motywacja sędziów, czyli co maksymalizują sędziowie? Niezależność sądownictwa Sądownictwo publiczne czy prywatne?

Władza sądownicza w Polsce - fakty „Raport o funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości w Polsce”

Dziękuję za uwagę!