Ewolucja ekonomii politycznej Grzegorz Kwiatkowski

Plan prezentacji Początki ekonomii politycznej Współczesne nurty ekonomii politycznej Ekonomia Polityczna – nauka pozytywna czy normatywna Podsumowanie

Początki ekonomii politycznej Ekonomia polityczna wywodzi się z wczesnych stadiów ekonomii klasycznej. Miejscem jej narodzin stała się Francja i Wielka Brytania. Najwybitniejszymi przedstawicielami są Adam Smith i J.S Mill. Uwadze poświęcono analizę zjawisk takich jak: wzrost i funkcjonowanie gospodarki narodowej, źródła bogactwa narodów i mechanizmy jego podziału funkcjonowanie państwa i relacja miedzy autonomicznymi mechanizmami rynkowymi a instytucjonalną strukturą państwa proces gospodarowania jako ważna część zjawisk społecznych

Instytucjonalizm Narodził się w końcu XIX wieku Uważany jest za jeden z najważniejszych nurtów ekonomii politycznej W ramach ekonomii instytucjonalnej wyodrębniły się dwa kierunki: Klasyczna Ekonomia Instytucjonalna Kontynuująca tradycję amerykańskiego instytucjonalizmu Nowa Ekonomia Instytucjonalna Nawiązująca do podstawowych kanonów instytucjonalizmu

Klasyczna ekonomia instytucjonalna stanowiła próbę kontestacji teorii ekonomii bazującej na osiągnięciach ekonomii neoklasycznej – T.Veblen, J.R.Commons i G.Myrdal przedmiotem krytyki były podstawowe założenia ortodoksyjnej ekonomii takie jak: samoregulacja gospodarki opartej na autonomicznym mechanizmie rynkowym statyczny charakter analizy nadmierny formalizm

Klasyczna ekonomia Instytucjonalna Cechy instytucjonalizmu: interdyscyplinarność ewolucyjność systemowe i holistyczne podejście do analizy gospodarowania zmienność preferencji i zachowań ludzi w procesach gospodarowania traktowanie gospodarki jako systemu władzy zwracanie szczególnej uwagi na procesy dystrybucji dochodów i bogactwa i skutki tych procesów w dziedzinie uwarstwienia społeczeństwa docenienie pierwiastka normatywnego w ekonomii, odwoływanie się do wartości i podkreślanie znaczenia nauki ekonomii dla formułowania polityki ekonomiczno-społecznej

Nowa ekonomia instytucjonalna Wyodrębniła się w ramach ekonomii instytucjonalnej w latach 70. XX wieku nie kwestionowano wartości dorobku ekonomii neoklasycznej, dążono do rozszerzenia zakresu analizy ekonomicznej, zwłaszcza na struktury instytucjonalne, w jakich funkcjonuje gospodarka wprowadzenie instytucji do analizy ekonomicznej miało dwa pozytywne skutki: - wydatnie wzbogacało zakres analizy i jej jakość - stwarzało szansę powrotu ekonomii politycznej go głównego nurtu wprowadzenie nowych narzędzi badawczych (analiza porównawcza) interdyscyplinarne podejście do zjawisk ekonomicznych

Nowa ekonomia instytucjonalna Użyteczność podejścia interdyscyplinarnego odwoływała się do podstawowych dla ekonomisty kategorii – kosztów i efektywności Rozwój gospodarczy wiąże się ze wzrostem znaczenia kosztów transakcyjnych a najważniejszym czynnikiem determinującym wysokość tych kosztów są instytucje Zajmując się instytucjonalnymi strukturami organizacji i zarządzania można wnieść więcej pożytku do poprawy efektywności niż zajmując się gospodarowaniem rzadkimi zasobami w celu maksymalizacji wytworzonej wartości

Inne współczesne nurty ekonomii politycznej - Keynesizm jeden z najpowszechniejszych nurtów współczesnej ekonomii politycznej dużą wagę przypisywano zagadnieniom pojawiającym się w różnych odmianach ekonomii politycznej, takim jak: - zawodność rynku - stabilizująca rola państwa - znaczenie podziału dochodu narodowego między różne grupy społeczne dla wzrostu gospodarczego miał charakter krytyki wobec neoklasycznej teorii celem było znalezienie odpowiedniej relacji między autonomicznym mechanizmem rynkowym a aktywnością państwa

Inne współczesne nurty ekonomii politycznej - postkeynesizm główni przedstawiciele to: M. Kalecki, J. Robinson i N. Kaldor według Kaleckiego nawet w gospodarce kapitalistycznej można zapewnić pełne zatrudnienie za pomocą wydatków państwowych, jeśli tylko istnieje plan zatrudnienia całej dostępnej siły roboczej oraz zapewnione są dostawy niezbędnych surowców zagranicznych w zamian za towary eksportowe.

Neoklasyczna ekonomia polityczna Nurt koncentrujący się na tej części zjawisk ekonomicznych, gdzie odczuwa się zawodność rynku. znaczeniu, konkretyzacji i ochronie praw własności analizie efektów zewnętrznych problemie dóbr publicznych Zagadnieniu monopoli i oligopoli

Międzynarodowa ekonomia polityczna uwzględnia poza tradycyjnymi czynnikami wzrostu nowe elementy, zwłaszcza dotyczące zróżnicowania dochodów, wskaźników rozwoju społecznego i czynników instytucjonalnych najlepsza metodą wskazania znaczenia czynników instytucjonalnych jest analiza porównawcza Wnioski z analizy porównawczej Rozwój gospodarczy zależy w głównej mierze od: elementów systemowych polityki ekonomicznej rządu dystrybucji dochodu i bogactwa

Inne zastosowanie nowej ekonomii politycznej – badania Rodrika Dokonano analizy porównawczej kilku krajów pod kątem znaczenia trzech czynników: położenia geograficznego otwartości na handel zagraniczny systemu instytucjonalnego Wnioski: Decydujące znaczenie dla rozwoju mają instytucje : Handel i polityka handlowa wymagają rozwiązań instytucjonalnych Dobór odpowiednich instytucji może przezwyciężyć niedogodności geograficzne Ważna jest gotowość do udoskonalania rozwiązań instytucjonalnych

Ekonomia polityczna – nauka pozytywna czy normatywna? Pierwiastki normatywne Pierwiastki pozytywne Odwoływanie się do wartości Poszukiwanie przyczyn nędzy Przywiązywanie dużej wagi do formułowania podstaw polityki ekonomicznej Badanie przyczyn „bogactwa narodów” Badanie jakie czynniki ekonomiczne, społeczne i polityczne wpływają na wzrost i rozwój gospodarczy oraz sytuację poszczególnych grup społecznych Zajmowanie się zagadnieniem sprawiedliwości społecznej

Podsumowanie Ekonomia polityczna jest znacznie trudniejszą nauką niż ekonomia typu neoklasycznego Interdyscyplinarność jest jedną z ważniejszych podstaw metodologicznych Ekonomia nie-polityczna jest prostsza, bardziej elegancka a dzięki zaawansowanej matematyzacji przypomina nauki „twarde” Ekonomia polityczna w wersji klasycznego instytucjonalizmu była kontestacją głównego nurtu i dążyła do zastąpienia tej ekonomii inną teorią

Dziękuję za uwagę