Prawda kontra precyzja w ekonomii Na podstawie T. Mayer „Prawda kontra precyzja w ekonomii” r. 3-4 Agata Rutyna

Plan prezentacji I część: Dwa typy głównego nurtu ekonomii – prawda i trafność a precyzja Teoria formalistyczna vs empiryczno-naukowa Alternatywne sposoby klasyfikacji ekonomii II część: Obrona teorii formalistycznej Obrona teorii empiryczno-naukowej Wyższość jednej teorii nad drugą

Dwa typy głównego nurtu ekonomii Zasada: rozwiązywanie problemów w sposób jak najbardziej precyzyjny i rygorystyczny, W praktyce: wybór między ważnością problemu, a rygorem i precyzją jego potraktowania , Częsty konflikt między prawdą i trafnością, a precyzją

Dwa typy głównego nurtu ekonomii c.d. Podział dziedzin zwanych „naukami”: Poziomo – wg obszarów badawczych np. biologia i geologia Pionowo – wg stopnia abstrakcji np. fizyka i inżynieria, fizjologia i medycyna Ekonomia obejmuje: Matematyczny formalizm Pracę empiryczno-naukową Zastosowanie do poszczególnych problemów praktycznych

Teoria formalistyczna vs empiryczno-naukowa Wg McCloskeya (1985) te dwie teorie nie dzieli różnica w zakresie logiki, lecz różnica pod względem retoryki. W teorii formalistycznej logiczny rygor i elegancja odgrywają dużo większą rolę niż w teorii empiryczno-naukowej. W czystej postaci teoria formalistyczna jest zbiorem teorematów. Wnioski wyprowadza się w sposób rygorystyczny z założeń, których ważność jest sprawdzana w prosty sposób.

Teoria formalistyczna vs empiryczno-naukowa c.d. Ekonomiści formalistyczni przywiązują dużą wagę do: Zalet matematycznych Elegancji Uniwersalności Zwięzłości Prezentacji sformalizowanej Formaliści nie są obojętni wobec praktycznego znaczenia problemów Kryteria wg których oceniają badania ekonomiczne są w dużym stopniu kryteriami matematyków

Teoria formalistyczna vs empiryczno-naukowa c.d. Przeciwieństwem ekonomistów formalistycznych są ekonomiści empiryczno-naukowi, którzy za swój model przyjmują nauki przyrodnicze, nie tylko fizykę, ale również mniej rozwinięte nauki jak: geologię i biologię. Dziedziny te stosują matematykę w niewielkim stopniu, natomiast w dużo większym empiryczną sprawdzalność i zakres, w jakim dana teoria podnosi nasze rozumienie tego, co faktycznie obserwujemy.

Teoria formalistyczna vs empiryczno-naukowa c.d. Praca formalistów nie pozostaje bez znaczenia dla ekonomistów empiryczno-naukowych, którzy to stosują niejedną z tez, której udowodnieniem zajmują się formaliści. Różnica polega na tym, że ekonomiści empiryczno-naukowi nie przywiązują do tych dowodów aż tak dużej wagi. Są oni skłonni postępować opierając się raczej na tym, co jest jedynie „wysoce prawdopodobne”, niż na tym co zostało ustalone ponad wszelką wątpliwość.

Teoria formalistyczna vs empiryczno-naukowa c.d. Wg Maurice’a Allais (1990, s.5): „ Jakakolwiek byłaby to teoria, jeżeli nie sprawdza się w świetle dowodów empirycznych, nie posiada wartości naukowej i należy ją odrzucić”

Teoria formalistyczna vs empiryczno-naukowa c.d. Kolejnym przykładem różnicy między ekonomią empiryczno-naukową i ekonomią formalistyczną jest założenie racjonalności. Dla formalistów jest to aksjomat i nie dopuszczają oni żadnego ustępstwa na rzecz nieracjonalnego zachowania. Natomiast dla ekonomistów empiryczno-naukowych założenie to stanowi niezwykle przydatną hipotezę roboczą, którą ogólnie należy stosować, ale którą można uchylić, jeżeli wszystko inne zawodzi.

Alternatywne sposoby klasyfikacji ekonomii Niektóre problemy empiryczno-naukowe nie dają się rozwiązać bez dużego nakładu skomplikowanej matematyki i na odwrót, można sobie wyobrazić czysto słowne potraktowanie formalistycznego problemu. Michio Marishima (1984) – należy poświęcać o wiele więcej uwagi instytucjonalnym szczegółom gospodarki - stosując kryteria empiryczno-naukowe.

Teoria równowagi ogólnej Rozróżnienie między teorią formalistyczną i empiryczno-naukową odegrało ważna rolę w teorii równowagi ogólnej. Nie potrzeba technicznego modelu równowagi ogólnej, by wykazać, że brak pewnych rynków stwarza problemy. Liczy się to czy są one wystarczająco dokładne z punktu widzenia danego problemu.

Teoria równowagi ogólnej c.d. Odwołując się do rozważań Blaug’a (1991), możemy powiedzieć, że podczas gdy model równowagi ogólnej zawiera treść empiryczną, to teoria jej nie zawiera. Dążenie do uzyskania empiryczno-naukowych wyników przy zastosowaniu teorii równowagi ogólnej jest często procesem zbyt okrężnym. Dlatego teorię równowagi ogólnej należy rozumieć przede wszystkim, choć nie całkowicie, jako ekonomię formalistyczną.

Honorować i jedną, i drugą Zarówno teoria formalistyczna jak i empiryczno-naukowa są pełnoprawnymi gałęziami ekonomii i powinny współistnieć ze sobą na stopie pokojowej.

W obronie teorii formalistycznej Badania formalistyczne tworzą wiedzę, a wiedzę ceni się całkiem w oderwaniu od stosowania jej w praktyce. Pewna ilość tych badań może być uzasadniona jako „dobra gra”, ponieważ uczestnictwo w „dobrej grze” stanowi element człowieczeństwa. Drugą linią obrony formalistycznej jest twierdzenie, że jest ona czymś więcej niż tylko „dobrą grą”, jest często działalnością praktyczną.

W obronie teorii formalistycznej c.d. To co charakteryzuje pewną część ekonomii formalistycznej nie jest lekceważeniem trudnych problemów ekonomicznych, wobec których staje społeczeństwo, lecz przekonaniem, że w celu złagodzenia tych problemów musimy oprzeć nasze rozumowanie na mocnych fundamentach oraz zidentyfikować je na podstawie wyników formalnej analizy.

W obronie teorii formalistycznej c.d. Formaliści posługując się badaniami podstawowymi, mogą w rezultacie uzyskać nieprzewidziane wyniki praktyczne. Nawet jeśli „ekonomiczna zabawa teoretyczna” nie generuje praktycznej wiedzy, to mogłaby ona przeciwdziałać tendencji do podejmowania pośpiesznych rozwiązań praktycznych za pomocą nieprzemyślanych dostatecznie pomysłów.

W obronie ekonomii empiryczno-naukowej Oceny teorii ekonomicznych do tego stopnia są przesiąknięte kryteriami formalistycznymi, że ekonomia empiryczno-naukowa wymaga obrony. Z jednej strony brak jej rygoru i dlatego jest niewiele lepsza od zgadywanki. Z drugiej zaś nie jest ona i nie może być autentyczną nauką. Powinniśmy skoncentrować się zatem na tym co jesteśmy w stanie robić dobrze, tzn. na formułowaniu i rozwiązywaniu czysto logicznych problemów.

W obronie ekonomii empiryczno-naukowej c.d. Większość ekonomistów odrzuca te twierdzenia. Istnieją problemy „realnego świata”, co do których ktoś powinien podejmować decyzje. Jeżeli „my” ekonomiści, nie będziemy służyć radą, to pozostawimy otwarte pole dla dziennikarzy i polityków, czyli tych którzy znają się na tym jeszcze mniej.

Ile nam ich trzeba...? Teoria ekonomiczno-naukowa jak i formalistyczna mają swoje uzasadnienie. Pytanie ekonomisty brzmi: „Ile każdej z nich potrzebujemy?”, przez „ile” należy rozumieć względną wagę jaką powinniśmy przypisywać kryteriom formalistycznym i empiryczno-naukowym w każdym zadaniu badawczym. Względna waga stanowi problem, gdyż dotyczy upodobań.

Ile nam ich trzeba...? c.d. Istnieją czynniki silniejsze, które popychają ekonomistów w kierunku ekonomii formalistycznej: Omówiony już wcześniej nacisk na formalizm w egoistycznym interesie profesji Ekonomia formalistyczna cieszy się większym prestiżem niż ekonomia empiryczno-naukowa ║ ╚ duży wpływ na rodzaj badanej problematyki i kryteria stosowane przy ocenie tych badań.

Czy ekonomiści formalni są lepsi? Gradacja ekonomii pod względem prestiżu: Teoria formalistyczna Teoria empiryczno-naukowa Doradztwo polityczne i gromadzenie danych Historia Myśli Ekonomicznej Metodologia

Czy ekonomiści formalni są lepsi? c.d. Ekonomiści akademiccy twierdzą: Teoretycy formalistyczni są zdolniejsi od teoretyków empiryczno-naukowych Przyciąganie dużo większej ilość lepszych i zdolniejszych studentów przez teorię formalistyczną Nie ma jednoznacznego miernika, wg którego można porównywać te dwie teorie !

Wnioski Według ekonomistów nie należy odrzucać żadnego z typów ekonomii, gdyż zarówno ekonomia formalistyczna jak i ekonomia empiryczno-naukowa wnoszą wartościowy wkład do nauki. Ile każdej z nich, trudno zdecydować. Jednak powszechnie panuje tendencja do przeceniania znaczenia teorii formalistycznej w stosunku do teorii empiryczno naukowej.

Pytania do dyskusji Która z zaprezentowanych teorii jest ważniejsza? Czy istnieje taki miernik według którego możemy porównywać te teorie odpowiadając sobie na pytanie „Ile każdej z nich nam trzeba”? Która z teorii wnosi bardziej wartościowy wkład do nauki?

Dziękuję za uwagę!!!