Kodowanie informacji w pamięci epizodycznej Wykład 8 18 kwietnia 2013 Kodowanie informacji w pamięci epizodycznej

Plan wykładu Aktywność podmiotu podczas przyswajania informacji – strategie Powtarzanie Elaboracja Organizowanie Złożone programy strategiczne Zapamiętywanie niezamierzone Wybiórczy i konstruktywny charakter pamięci

Kryteria opisu strategii pamięciowych Faza procesu pamięciowego: strategie zapamiętywania i przypominania Stopień aktywności poznawczej: strategie aktywne i bierne (głębokie i powierzchniowe) Zakres stosowalności: strategie ogólne i specyficzne Ukierunkowanie aktywności: strategie wewnętrzne i zewnętrzne

Kryteria opisu strategii pamięciowych c.d. Rodzaj działań: strategie werbalne i niewerbalne Poziom złożoności działań: strategie proste i złożone Stopień naturalności: strategie naturalne i sztuczne Poziom racjonalności: strategie racjonalne i magiczne

Taksonomia strategii uczenia się (według tzw. „Grupy z Michigan”) Strategie poznawcze: powtarzanie; elaboracja; organizowanie Strategie metapoznawcze: planowania; monitorowania; regulacji Strategie zarządzania zasobami wewnętrznymi i zewnętrznymi

Taksonomia strategii poznawczych – pamięciowych Rodzaj strategii Rodzaj zadań – proste Rodzaj zadań – złożone Strategie powtarzania Recytowanie Przepisywanie Dosłowne notatki Podkreślanie Strategie elaboracji Wyobrażenia Opis własnymi słowami Streszczanie Strategie organizowania Grupowanie Mnemotechniki Plany Mapy pojęciowe

Powtarzanie Nazywanie – prekursor powtarzania Rodzaje powtarzania: wielokrotna percepcja materiału; próbne reprodukcje; powtarzanie dosłowne i sparafrazowane; werbalne i niewerbalne; utrzymujące i organizujące Potęgowe prawo uczenia się Prezentacja w postaci krzywych uczenia się

Werbalizowanie Przejaw obrazowo-słownego charakteru ludzkiej percepcji Pozytywny wpływ na zapamiętywanie: Wybiórczość Dokładniejsza analiza danych spostrzeżeniowych Uaktywnianie wzorców i schematów Podwójne kodowanie (koncepcja Paivio) Większa aktywność poznawcza

Werbalizowanie – negatywny wpływ na zapamiętywanie

Werbalizowanie – negatywny wpływ na zapamiętywanie

Wyobrażenia Rola w procesach zapamiętywania Efekty dziwaczności Efekty interaktywności Interaktywne/Dziwaczne – 74% Interaktywne/Nie dziwaczne – 73% Nie interaktywne/Dziwaczne – 34% Nie interaktywne/Nie dziwaczne – 39% Podwójne kodowanie

Strategie powtarzania i wyobrażeniowa

Elaboracja (opracowywanie) Elaboracja: aktywne przetwarzanie, ale nie tylko znaczeniowe; wiązanie nowego materiału z wiedzą przechowywaną w pamięci długotrwałej Mnemotechniki: wykorzystujące obrazy zmysłowe (wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne); metoda loci; akronimy; metoda kołka (haka, wieszaka); słowa-klucze Materiały złożone: notatki, streszczenia, stawianie pytań, rysunki, schematy

Efekt generowania i pokrewne Efekt generowania: informacja generowana przez uczącego się jest zapamiętywana lepiej niż informacja podawana z zewnątrz Efekt „aha”, inaczej wgląd, w rozwiązywaniu problemów: rozwiązanie znalezione przez samego uczącego się jest pamiętane lepiej Efekt wykonania: ludzie mają wyższe osiągnięcia pamięciowe, gdy sami wykonują jakieś zadanie, w porównaniu do sytuacji, gdy widzą jak ktoś inny wykonuje to zadanie

Organizowanie Materiały proste – listy słów, zestawy obrazków Materiały złożone – teksty Organizacja liniowa i hierarchiczna Organizacja według nazw i według cech

Złożone programy strategiczne SQ3R – survey, question, read, recite, review Wstępne przeglądanie tekstu, stawianie pytań, szukanie odpowiedzi, powtarzanie, sprawdzanie PQ4R – preview, question, read, reflect, recite, review

Zapamiętywanie niezamierzone Wczesne poglądy na temat zamiaru zapamiętania Zapamiętywanie zamierzone a wrażliwość metapamięciowa Zamiar zapamiętania jako czynnik decydujący o rodzaju stosowanego przetwarzania

Efektywność zapamiętywania zamierzonego i niezamierzonego Ocena afektywna Ocena sensoryczna Niezamierzone 68% 39% Zamierzone 69% 43%

Wybiórczy i konstruktywny charakter pamięci Badania Bartletta: Wojna duchów Jak zmieniają się kolejne odtworzenia? Coraz krótsze i zawierające coraz mniej szczegółów Niektóre szczegóły znikają szybciej, inne wolniej Kolejne odtworzenia coraz bardziej dopasowane do schematów właściwych dla danej kultury Po 5-7 odtworzeniu właściwie brak zmian

Eksperyment Bransforda i Franksa Mrówki zjadły słodką galaretkę, która była na stole. Głaz stoczył się w dół i rozbił małą chatkę. Mrówki zjadły w kuchni galaretkę. Głaz stoczył się w dół góry i rozbił chatkę stojącą obok lasu. Mrówki zjadły w kuchni galaretkę, która była na stole. Mała chatka stała obok lasu. Galaretka była słodka.

Eksperyment Bransforda i Franksa c.d. (zjadły, mrówki, galaretkę) (słodka, galaretka) (galaretka, na, stół) (w, mrówki, kuchnia) (stoczył się, głaz, góra) (rozbił, głaz, chatka) (obok, chatka, las) (mała, chatka)

Eksperyment Bransforda i Franksa c.d. Mrówki zjadły w kuchni galaretkę Mrówki zjadły słodką galaretkę Mrówki zjadły galaretkę obok lasu Mrówki zjadły w kuchni słodką galaretkę, która znajdowała się na stole

Eksperyment Bransforda i Johnson Procedura jest w gruncie rzeczy bardzo prosta. Najpierw podziel elementy na różne grupy. Oczywiście jedna porcja może wystarczyć, w zależności od tego, ile trzeba zrobić. Jeżeli musisz pójść gdzie indziej z powodu braku możliwości, to jest to kolejny krok; jeżeli nie, jesteś dobrze przygotowany. Ważne jest, aby nie robić za dużo na raz. Czyli lepiej jest wziąć jednocześnie za mało rzeczy niż za dużo. Na krótką metę może się to wydawać niezbyt ważne, ale łatwo mogą pojawić się komplikacje. Błąd może także okazać się kosztowny.

Eksperyment Bransforda i Johnson c.d. Na pierwszy rzut oka cała procedura wydaje się skomplikowana. Jednak szybko stanie się po prostu jednym z elementów życia. Trudno jest przewidzieć jakikolwiek koniec dla konieczności wykonywania tej pracy w najbliższej przyszłości, ale nigdy nie można mieć pewności. Po zakończeniu procedury należy znowu podzielić materiał na różne grupy. Wtedy mogą zostać włożone na właściwe miejsce. W końcu zostaną ponownie wykorzystane i cały cykl będzie musiał być powtórzony. Ale jest to częścią życia.

Inny przykład wnioskowania na podstawie wcześniejszej wiedzy Carol Harris od urodzenia stwarzała problemy wychowawcze. Była dzika, uparta i gwałtowna. Gdy doszła do wieku ośmiu lat, była nadal nie do okiełznania. Jej rodzice bardzo martwili się o jej zdrowie psychiczne. Nie było dobrego ośrodka mogącego podjąć się leczenia dziecka z tego rodzaju problemami w stanie, w którym mieszkali. Rodzice dziewczynki w końcu zdecydowali się działać. Wynajęli dla Carol prywatnego nauczyciela. Czy było w tekście zdanie: Była głucha, niema i niewidoma?

Wiarygodność naocznych świadków Czynniki wpływające na percepcję: Cechy fizyczne sytuacji Różnice indywidualne w zakresie funkcjonowania narządów zmysłów Wcześniejsza wiedza, posiadane schematy Zdarzenia jednorazowe, zaskakujące Wpływ stresu i przemocy w chwili kodowania Hipoteza koncentracji na broni