Anna Szczepanik-Dziadowicz Nowy Sącz 03.12.2008r Osoby chorujące psychicznie wśród nas - kontakt z osobą po kryzysach psychicznych Anna Szczepanik-Dziadowicz Nowy Sącz 03.12.2008r

Tytuł mojego wystąpienia jest niewątpliwie budzący zainteresowanie ale mało i tylko ogólnikowo sygnalizujący ogrom problemów których winien dotknąć. Wszyscy wiemy, że osoby chorujące są wśród nas, w tym, co jest oczywiste, osoby psychicznie chore. Co to znaczy?

Co należy rozumieć pod pojęciem choroby psychicznej, czy też zaburzeń psychicznych. Międzynarodowa klasyfikacja ICD-10 wskazuje jako zaburzenia psychiczne takie jak:

Międzynarodowa klasyfikacja ICD-10 wskazuje jako: Zaburzenia psychiczne: zaburzenia nerwicowe behawioralne zaburzenia osobowości upośledzenia umysłowe zaburzenia rozwoju psychicznego zaburzenia zachowania i emocji Choroby psychiczne: organiczne zaburzenia psychiczne zaburzenia spowodowane stosowaniem substancji psychoaktywnych schizofrenia i zaburzenia schizotypowe inne zaburzenia urojeniowe zaburzenia nastroju – afektywne

Przedstawiłam powyższe aby zasygnalizować z jak dużą różnorodnością problemów stykamy się myśląc, czy mówiąc o osobach zaburzonych psychicznie, a co za tym idzie aby uświadomić słuchaczom jak wiele zróżnicowanych zadań należy podjąć w obszarze: rehabilitacji, zapobiegania, wykluczeniu reintegracji społeczno- zawodowej tej grupy społeczeństwa. To właśnie problemom osób cierpiących na choroby psychiczne chcę głównie poświęcić wystąpienie.

Dane statystyczne Najnowszy raport WHO co 4-ty mieszkaniec Ziemi może cierpieć na zaburzenia psychiczne mówi się nawet o pewnego rodzaju epidemii globalnej zaburzeń psychicznych W Polsce w 2007 roku - odnotowano 100 tysięcy hospitalizacji z przyczyn poważnych chorób psychicznych takich jak schizofrenia, czy choroba afektywna ok.400 tysięcy osób w Polsce cierpi na chorobę afektywną ok.165-250 tysięcy choruje na zaburzenia psychotyczne tylko 2% chorujących na schizofrenię pozostaje w aktywności zawodowej. Wiele zachorowań nie jest ujawnianych w statystykach: nie leczeni leczeni prywatnie

Jak przeciętny człowiek spostrzega osobę cierpiącą na zaburzenia psychiczne? Co wie na temat tego rodzaju chorób? Co odczuwa kontaktując się z taką osobą? To są pytania na dzisiaj, na które trzeba prawdziwie odpowiedzieć. Niestety, nadal (chociaż jest coraz lepiej ) wiedza powszechna na ten temat jest: niewystarczająca pokryta grubymi pokładami mitu, błędnych wyobrażeń pełna stereotypów

Jak często błędnie spostrzegany jest chory psychicznie człowiek ? „wariat” (varius = inny) „E.T”, „obcy”, jak z innej planety „dziwny” (dziwnie wygląda, dziwnie się zachowuje jest nietypowy) „nienormalny” (odbiegający od przeciętnych zachowań) „głupi” („głupio gada”) nieodpowiedzialny nieprzewidywalny „groźny dla siebie i otoczenia” nieuprawniony do wyrażania woli i podejmowania decyzji nierozumiejący sytuacji i oczekiwań otoczenia agresywny lub leniwy niezdolny do wykonywania pracy itp

Za pośrednictwem CBOS w latach 1996 – 2008 dokonano na reprezentatywnej 1000 osobowej próbie dorosłych Polaków badań statystycznych mających na celu określenie stosunku do chorób psychicznych. Badano: obawy związane z chorobą psychiczną, lęk o własne zdrowie psychiczne, sposoby stygmatyzacji chorych psychicznie, dystans społeczny wobec osób po kryzysach psychicznych. Wyniki badań ( opracowywane w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie i w Zespole Badań Społeczno-Politycznych CBOS w warszawie – B.Wciórka i A.Wciórka) wskazały na znaczną stałość jednych i zmienność innych parametrów i wykazały potrzebę: dyskusji nad rolą stereotypów, stygmatyzacji i tendencji wykluczających osoby psychicznie chore.

Jak jednak jest naprawdę Jak jednak jest naprawdę? Postarajmy się zobaczyć problem oczyma osoby chorej.

Kryzys psychiczny oczyma osoby chorującej: Dramat Przykre, tragiczne doświadczenia Choroba psychiczna = udręka poczucie wyobcowania poczucie braku zrozumienia w tym przez najbliższych stan zagubienia poczucie utraty kontroli nad swoja psychiką i rzeczywistością wszechobecny lęk przed wszystkimi i wszystkim trudne do przeżycia zjawiska omamowe poczucie beznajdziejności i głębokiej nieszczęśliwości ( w stanach depresyjnych) anhedonia utrata aktywności życiowej utrata zaufania do otoczenia, czasem odczuwanie wrogości otoczenia traumatyczne przeżycia związane z hospitalizacją zwłaszcza z użyciem przymusu

Człowiek po przebytym kryzysie psychicznym wychodzi często bardzo mocno poraniony.

Po kryzysie… Utraty wielu lub wszystkich kontaktów towarzyskich utraty osobiste: - utarta pewności siebie w skutek obniżenia samooceny więzi z bliskimi osłabienie więzi rodzinnych rozpad związków małżeńskich i uczuciowych utraty materialne utrata pracy utrata środków finansowych i innych dóbr materialnych

Po kryzysie… Ponadto: wstyd z powodu zachowań i wypowiedzi w stanie choroby (psychoza nie jest objęta niepamięcią) wstyd związany z samym faktem zachorowania psychicznego a nawet sama nazwą „choroba psychiczna” piętno, stygmatyzacja lęk przed nawrotem choroby wycofanie się z przedchorobowego nurtu życia ucieczka do „czterech ścian” cierpienie w ukryciu wykluczenie społeczne

„Normalni” ludzie, „normalny” świat – w relacji z osobą chorującą psychicznie Najczęściej ludzie nie wiedzą jak się zachować Kontakty są kłopotliwe i niezręczne poczucie bezradności i lęku brak zrozumienia, mała wiedza na temat choroby Stosunek do osoby chorej może być: „protekcjonalny” – jak wobec kogoś kto utracił autorytet i zmniejszyła się jego wartość „pobłażliwy” – jakby osoba po kryzysie stała się mniej rozumiejąca „moralizatorski” bo: nareszcie chory „wziął się w garść” przestał „wydziwiać”, „opanował lenistwo”

Jakie ma szanse osoba po kryzysie psychicznym na powrót do aktywności życiowej? Czy napotka ludzi zdolnych uwierzyć że: nie utraciła w skutek choroby kwalifikacji jest tak samo odpowiedzialna i sumienna jak przed chorobą, a może bardziej ponieważ zależy jej szczególnie na odzyskaniu zaufania otoczenia. zależy jej na odzyskaniu wymiaru życia jak przed chorobą

Nie wszyscy bowiem wracają do pełni zdrowia po przebytej chorobie. Poważne pytanie : Czy liczne rzesza osób chorujących psychicznie ma stać się stałymi klientami Pomocy Społecznej ? Nie wszyscy bowiem wracają do pełni zdrowia po przebytej chorobie.

Recovery Wyzdrowienie? Zdrowienie? Odzyskiwanie?

Anglicy nazywają wynik leczenia terminem recovery, który można rozumieć jako wyzdrowienie, ale i jako zdrowienie, czyli proces w czasie którego człowiek nie musi być bezczynny i wykluczony, jest to proces odzyskiwania przestrzeni życiowej zawłaszczonej przez chorobę oraz jej skutki indywidualne i społeczne. Zdrowienie może być osiągalne niezależnie od deficytów i dysfunkcji spowodowanych chorobą, dzięki zmianie lub przewartościowaniu strategii życiowej. Współcześnie zdrowienie jest celem rehabilitacji osób po przebytym kryzysie i tych które się z nim zmagają. Rozwój orientacji ”na” zdrowienie pochodzi głównie ze strony pacjentów. (powtórzenia za prof. Jackiem Wciórką ) .

„Jak komunikować się z osobą po kryzysie, osobą psychicznie chorą?” Dla psychiatry to oczywista i łatwa odpowiedz - normalnie ! Czas na osobiste zwierzenia psychiatry

Dobry kontakt z drugim człowiekiem to: przyjazny ciepły stosunek do drugiego człowieka empatia rzeczowość rzetelna ocena kwalifikacji, umiejętności i talentu zrozumienie sytuacji życiowej osoby po kryzysie oraz jej potrzeb

wrażliwością i zdolnościami w różnych dziedzinach jak matematyka, Doceńmy „piękny umysł” ( nawiązanie do tytułu filmu) talenty i potencjał ludzki osób chorujących psychicznie. Wiadomo powszechnie i potwierdzają to też badania, iż osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne często obdarzone są szczególną wrażliwością i zdolnościami w różnych dziedzinach jak matematyka, literatura, malarstwo. Bardzo łatwo znaleźć czy to w erze współczesności, czy w czasach historycznych wiele znakomitych i popularnych wielkich nazwisk osób chorujących psychicznie.