Skutki prawne oświadczeń woli opatrzonych podpisem elektronicznym mgr Agnieszka Gryszczyńska Katedra Prawa Informatycznego Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

PODSTAWY PRAWNE STOSOWANIA PODPISU ELEKTRONICZNEGO

PODSTAWY PRAWNE STOSOWANIA PODPISU ELEKTRONICZNEGO Ustawa modelowa UNCITRAL o handlu elektronicznym z 1996 r. W 1996 roku UNCITRAL przyjęła ustawę modelową o handlu elektronicznym, która określa zasady korzystania z nowoczesnych środków komunikacji oraz gromadzenia informacji. Ustawa modelowa nie jest międzynarodową konwencją i nie wymaga ratyfikacji przez państwa. Spełnia ona rolę projektu ustawy, który państwo może przyjąć w całości do swojego ustawodawstwa lub zmodyfikować. Ustawa modelowa UNCITRAL o podpisach elektronicznych z 2001 roku Podstawowe zasady: Neutralność technologiczna Swoboda zawierania umów i autonomia woli stron Ograniczony zakres stosowania

PODSTAWY PRAWNE STOSOWANIA PODPISU ELEKTRONICZNEGO Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 1999/93/WE z dania 13 grudnia 1999 roku w sprawie wspólnotowych warunków ramowych dotyczących podpisu elektronicznego (OJ L 13 z 19 stycznia 2000) PODSTAWOWE ZASADY: neutralność technologiczna swoboda świadczenia usług certyfikacyjnych swobodny obrót produktami podpisu elektronicznego. Podstawowym skutkiem dyrektywy ma być zagwarantowanie tego, aby zaawansowane podpisy elektroniczne opierające się na kwalifikowanych certyfikatach i wygenerowane z pomocą bezpiecznych urządzeń służących do składania podpisu elektronicznego, spełniały wymogi prawne podpisu w odniesieniu do danych w formie elektronicznej w ten sam sposób, co podpisy własnoręczne w odniesieniu do danych znajdujących się na papierze

PODSTAWY PRAWNE STOSOWANIA PODPISU ELEKTRONICZNEGO Ustawa z dnia 18 września 2001 r o podpisie elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz. 1450 z późniejszymi zmianami)

Ustawa z dnia 18 września 2001 r o podpisie elektronicznym Ustawa określa: warunki stosowania podpisu elektronicznego, skutki prawne jego stosowania, zasady świadczenia usług certyfikacyjnych, zasady nadzoru nad podmiotami świadczącymi te usługi Podstawowym skutkiem ustawy o podpisie elektronicznym jest zmiana art. 60 KC i art. 78 KC, które dotyczą oświadczeń woli i formy czynności prawnych

PODSTAWOWE DEFINICJE

PODSTAWOWE DEFINICJE Podpis elektroniczny - dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone lub z którymi są logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis elektroniczny

Bezpieczny podpis elektroniczny - podpis elektroniczny, który: PODSTAWOWE DEFINICJE Bezpieczny podpis elektroniczny - podpis elektroniczny, który: jest przyporządkowany wyłącznie do osoby składającej ten podpis, jest sporządzany za pomocą podlegających wyłącznej kontroli osoby składającej podpis elektroniczny bezpiecznych urządzeń służących do składania podpisu elektronicznego i danych służących do składania podpisu elektronicznego, jest powiązany z danymi, do których został dołączony, w taki sposób, że jakakolwiek późniejsza zmiana tych danych jest rozpoznawalna

SKUTKI PRAWNE ELEKTRONICZNYCH OŚWIADCZEŃ WOLI

SKUTKI PRAWNE ELEKTRONICZNYCH OŚWIADCZEŃ WOLI Ustawa o podpisie elektronicznym uzupełniła regulację artykułu 60 kodeksu cywilnego o stwierdzenie, że wola podmiotu składającego oświadczenie woli może być wyrażona również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Można więc zdefiniować „elektroniczne oświadczenie woli” jako oświadczenie złożone z wykorzystaniem technologii informatycznych. Może być ono wyrażone przez każde zachowanie się osoby, ujawniające zamiar wywołania określonych skutków prawnych, przy uwzględnieniu towarzyszących mu okoliczności, zasad słuszności i ustalonych zwyczajów

CHWILA ZŁOŻENIA ELEKTRONICZNEGO OŚWIADCZENIA WOLI Zgodnie z art. 61§2 KC oświadczenie woli wyrażone w formie elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Dla skuteczności oświadczenia woli złożonego z użyciem środków komunikacji elektronicznej nie ma znaczenia chwila rzeczywistego zapoznania się adresata z takim oświadczeniem. Ważny jest jedynie moment w którym adresat, w normalnym toku czynności mógł zapoznać się z tym oświadczeniem.

ODWOŁANIE ELEKTRONICZNEGO OŚWIADCZENIA WOLI Zgodnie z postanowieniami art. 61§1 KC odwołanie oświadczenia woli jest skuteczne, jeżeli doszło do adresata jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Odwołanie takiego oświadczenia woli jest niezwykle trudne. Środki komunikacji elektronicznej cechują się niezwykłą szybkością. Przyjmując, że chwilą złożenia oświadczenia jest moment w którym oświadczenie to zostaje zapisane na serwerze (systemie informatycznym) odbiorcy to oświadczenie nadawcy odwołujące poprzednie oświadczenie zostanie zapisane później. Nawet jeśli odbiorca wiadomości najpierw zapozna się z oświadczeniem odwołującym oświadczenie, należy uznać że pierwsze oświadczenie woli zostało złożone skutecznie

WADY ELEKTRONICZNEGO OŚWIADCZENIA WOLI „Wada oświadczenia woli polega na nieprawidłowym funkcjonowaniu mechanizmu woli lub na niezgodności między powzięciem woli a jej przejawem” (K. Pietrzykowski). Wady oświadczeń woli: 1. Brak świadomości lub swobody (art. 83 KC) 2. Pozorność (art. 83 KC) 3. Błąd (art. 84, 85, 88 KC) 4. Podstęp (art. 86 KC) 5. Groźba (art. 87, 88 KC)

PISEMNA FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH Art. 78§1 Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczenia woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

ELEKTRONICZNA FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH Art. 78§2 Oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej

SKUTKI PRAWNE ZASTOSOWANIA PODPISU ELEKTRONICZNEGO Ustawa o podpisie elektronicznym wprowadza domniemanie, że bezpieczny podpis weryfikowany przy pomocy kwalifikowanego certyfikatu zapewnia integralność danych opatrzonych tym podpisem (art. 5 ust. 3), ponadto podpis ten stanowi dowód, że został złożony przez osobę określoną w certyfikacje jako składającą podpis elektroniczny (art. 6 ust. 1). Zgodnie z ustawodawstwem międzynarodowym zwykłemu podpisowi elektronicznemu nie można odmówić skuteczności prawnej jak również wartości dowodowej w postępowaniach sądowych i pozasądowych Nie można odmówić ważności i skuteczności podpisowi elektronicznemu tylko na tej podstawie, że istnieje w postaci elektronicznej lub dane służące do weryfikacji podpisu nie mają kwalifikowanego certyfikatu, lub nie został złożony za pomocą bezpiecznego urządzenia służącego do składania podpisu elektronicznego.

PODSTAWY PRAWNE STOSOWANIA PODPISU ELEKTRONICZNEGO W REPUBLICE WŁOSKIEJ

PODPIS ELEKTRONICZNY W REPUBLICE WŁOSKIEJ Art. 15 ust 2 Ustawy z 15 marca 1997 roku nr 59 - akty, dane i dokumenty utworzone, przechowywane i przesyłane przez administrację publiczną lub przez podmioty prywatne za pomocą instrumentów informatycznych i telematycznych a także umowy zawarte z poprzez te instrumenty, są ważne i wywierają wszystkie skutki prawne. Dekret Prezydenta Republiki 513/1997 - ukonstytuował technikę podpisu cyfrowego i ustanowił kryteria ekwiwalencji między dokumentem tradycyjnym a dokumentem informatycznym oraz między podpisem własnoręcznym a podpisem cyfrowym. Dokumentowi informatycznemu opatrzonemu podpisem cyfrowym została przyznana skuteczność dowodowa taka sama jak podpisowi własnoręcznemu lub reprezentacji mechanicznej faktów.

PODPIS ELEKTRONICZNY W REPUBLICE WŁOSKIEJ Dekret Prezydenta Republiki 445/2000. Dekret ten, wielokrotnie modyfikowany, stanowi podstawę prawną dla istnienia dokumentacji administracyjnej. Postanowienia Dyrektywy 1999/93/WE do włoskiego porządku prawnego implementował Dekret Ustawodawczy z 23 stycznia 2002 nr 10, wprowadzając definicje podpisu elektronicznego i zaawansowanego podpisu elektronicznego. Na tej podstawie Dekretem Prezydenta Republiki z 7 kwietnia 2003 nr 137, znowelizowano postanowienia Dekretu 445/2000. Dekret 445/2000 określa funkcje i skutki zastosowania czterech typów podpisów: podpisu cyfrowego, podpisu elektronicznego, zaawansowanego podpisu elektronicznego i kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Ustanawia także wymogi przewidziane dla kwalifikowanych i akredytowanych podmiotów świadczących usługi certyfikacyjne

PODPIS ELEKTRONICZNY W REPUBLICE WŁOSKIEJ Zgodnie z definicją zawartą w Dekrecie Ustawodawczym 2002 nr 10, a następnie przeniesioną do Dekretu 2000 nr 445, podpis elektroniczny to dane w formie elektronicznej, które dodane są do innych danych elektronicznych lub są z nimi logicznie powiązane i służą do uwierzytelnienia informatycznego

PODPIS ELEKTRONICZNY W REPUBLICE WŁOSKIEJ Zaawansowany podpis elektroniczny został zdefiniowany w art. 2 ust. 1 lit g, Dekretu Ustawodawczego 10/2002, jako podpis elektroniczny otrzymany poprzez zastosowanie procedury informatycznej, która gwarantuje jednoznaczne przyporządkowanie podpisu elektronicznego do podpisującego oraz jednoznaczną identyfikację podpisującego, stworzony przy pomocy środków znajdujących się pod wyłączną kontrolą podpisującego i połączony z danymi, do których się odnosi w sposób pozwalający wykryć każdą ich późniejszą zmianę Definicja ta została powtórzona także w Dekrecie 137/2003 a następnie przeniesiona do Dekretu 445/2000.

PODPIS ELEKTRONICZNY W REPUBLICE WŁOSKIEJ Dekret 137/2003 wprowadził do D.P.R. 445/2000 kwalifikowany podpis elektroniczny. Kwalifikowany podpis elektroniczny zaawansowany podpis elektroniczny oparty na kwalifikowanym certyfikacie i stworzony za pomocą bezpiecznego urządzenia do składania podpisu elektronicznego

PODPIS ELEKTRONICZNY W REPUBLICE WŁOSKIEJ Zgodnie z definicją zawartą w art. 1 Dekretu 445/2000, zmodyfikowanym przez Dekret 137/2003, Podpis cyfrowy definiowany jest jako szczególny typ kwalifikowanego podpisu elektronicznego, bazujący na systemie pary kluczy asymetrycznych: publicznego i prywatnego, które pozwalają podpisującemu przy pomocy klucza prywatnego i odbiorcy poprzez klucz publiczny, odpowiednio ujawnić i zweryfikować pochodzenie i integralność dokumentu informatycznego lub razem kilku dokumentów informatycznych

PODPIS ELEKTRONICZNY W REPUBLICE WŁOSKIEJ Dokument informatyczny, podpisany przy użyciu podpisu elektronicznego spełnia wymogi prawne przewidziane dla formy pisemnej. Na płaszczyźnie dowodowej dokument taki podlega swobodnej ocenie biorąc pod uwagę jego cechy przedmiotowe jakości i bezpieczeństwa

PODPIS ELEKTRONICZNY W REPUBLICE WŁOSKIEJ Dokument informatyczny podpisany przy użyciu podpisu cyfrowego albo innego typu zaawansowanego podpisu elektronicznego, który jest oparty na kwalifikowanym certyfikacie i wygenerowany jest przez urządzenie do tworzenia podpisu bezpiecznego, stanowi pełny dowód, do momentu postawienia zarzutu fałszerstwa, pochodzenia oświadczenia od osoby, która je podpisała. Nie można odmówić dokumentowi elektronicznemu podpisanemu przy użyciu podpisu elektronicznego ważności prawnej ani dopuszczalności jako środka dowodowego tylko dlatego, że jest podpisany w formie elektronicznej, albo dlatego, że podpis nie jest oparty na kwalifikowanym certyfikacie lub nie jest oparty na kwalifikowanym certyfikacie wydanym przez akredytowany podmiot świadczący usługi certyfikacyjne czy też nie został złożony za pomocą urządzenia do składania bezpiecznego podpisu elektronicznego.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!