Sytuacja mikro i małych firm w roku 2011 oraz perspektywy na rok 2012 Warszawa, 19 stycznia 2012 Grzegorz Piwowar Wiceprezes Zarządu

2 Druga rozszerzona edycja raportu Banku Pekao SA o sytuacji mikro i małych firm unikalna wiedza na temat mikro i małych przedsiębiorstw - wypełnianie luki informacyjnej – poznanie potencjalnych problemów i barier dla segmentu przedsiębiorstw mającego istotny udział w polskiej gospodarce badania przeprowadzone przez PBS DGA na grupie 7 tysięcy właścicieli firm co zapewnia reprezentatywność wyników na poziomie kraju, 16 województw i 66 grup powiatów, aktualność badania - wywiady prowadzone w sierpniu i wrześniu 2011 roku, analiza w zależności od branży i wielkości firmy (małe i mikro), porównywanie i analiza trendów za 2011 rok w porównaniu do raportu za 2010 temat specjalny poświęcony funduszom pomocowym dla mikro i małych firm, raport udostępniony wszystkim zainteresowanym na stronie internetowej Banku Pekao oraz 16 regionalnych prezentacji raportu w poszczególnych województwach

3 Mikro i małe firmy istotnym segmentem polskiej gospodarki Stanowią prawie 99% wszystkich firm - 1,65 mln aktywnych firm - 2,14 mln mikro i małych firm (wg danych ZUS z listopada 2011 roku) Wytwarzają 38,3% PKB, Zatrudniają 52% wszystkich pracujących w polskich firmach (4,6 mln osób), Generują 36% przychodów w sektorze przedsiębiorstw (1 116 mld zł), Uwaga:Mikro firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, Małe firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 49 pracowników, Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2009 roku, GUS Struktura zatrudnienia w przedsiębiorstwach Generują 53% zysku brutto w sektorze przedsiębiorstw (135 mld zł), Dysponują 21% wartości majątku trwałego sektora przedsiębiorstw (290 mld zł).

4 Mimo nieznacznego pogorszenia nastrojów w 2011 roku przedsiębiorcy z umiarkowanym optymizmem patrzą na rok 2012 Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – syntetyczna miara nastrojów właścicieli firm kalkulowana na podstawie 8 obszarów Poprzednie 12 miesięcy Kolejne 12 miesięcy Średnia Raport Raport RóżnicaBez zmian Ogólny Wskaźnik Koniunktury obniżył się o -1 punkt w porównaniu z poprzednim rokiem Ocena perspektyw na 2012 rok jest o +6 punktów wyższa niż za ostatnie 12 m-cy (95 vs 89) jednak wartość wskaźnika jest niższa od poziomu neutralnego (100) Wskaźniki w ramach badania mogą przyjmować wartości od 50 do 150, przy czym 50 oznacza dużo gorzej, 75 – gorzej, 100 – ani lepiej, ani gorzej, 125 – lepiej, 150 – dużo lepiej Maksymalny błąd statystyczny: +/- 0,5 pkt na poziomie kraju, +/- 2 pkt na poziomie województwa, +/- 4 pkt na poziomie grup powiatów

5 Niewielka poprawa przychodów i wyniku finansowego przedsiębiorstw w 2011 roku Stabilna ocena poziomu zatrudnienia oraz dostępności zewnętrznego finansowania Umiarkowany optymizm przedsiębiorców - we wszystkich 8 obszarach składowych poziom wskaźników za kolejne 12 miesięcy wyższy od wskaźników za poprzednie 12 m-cy Przyszłe12M - ostatnie 12M Ostatnie 12 miesięcy za 2011 vs Stabilna sytuacja w zakresie przychodów, wyniku i zatrudnienia firm pomimo nieznacznego pogorszenia sytuacji gospodarczej w 2011 roku

6 Ogólna sytuacja gospodarcza Sytuacja branży Długość oczekiwania na zapłatę Dostęp do zewnętrznego finansowania Źródłem nieznacznego pogorszenia wskaźnika koniunktury jest ocena ogólnej sytuacji gospodarczej i ocena branży

7 Przedsiębiorcy lepiej ocenili sytuację własnych firm niż ogólną sytuację gospodarczą … Zatrudnienie Sytuacja firmy Wynik finansowy firmy Przychody firmy … co przekłada się na stabilne zatrudnienie

8 Raport zawiera również wyniki wskaźników koniunktury w zależności od wielkości firmy i branży Najwyższy poziom wskaźnika koniunktury w usługach Obniżenie perspektyw w zakresie koniunktury w branży budowlanej

9 Mikro i małe firmy opierają swoją działalność na środkach własnych, ale stopniowo rośnie rola zewnętrznego finansowania 76% mikro i małych firm opiera swoją działalność na środkach własnych, Wzrost udziału zewnętrznego finansowania z 22 do 24% (oczekiwana kontynuacja) Z zewnętrznego finansowania najczęściej korzystają firmy produkcyjne (32%). W pozostałych branżach: handel (27%), budownictwo (26%) i usługi (20%). Korzystanie z finansowania zależy także od wielkości firmy: małe (46%), mikro (24%) Struktura finansowania działalności firmy

10 Dostęp do finansowania nie jest barierą dla przedsiębiorców Dlaczego firmy nie korzystają z finansowania zewnętrznego? Brak możliwości skorzystania z kredytu deklaruje tylko 13% firm Większość firm deklaruje niechęć do zadłużania (45%) i brak potrzeby (40%) wg danych Eurostat* za 2010 rok dostępność kredytu bankowego w Polsce dla MŚP była wyższa niż w innych gospodarkach europejskich - wnioski zaakceptowane na pierwotnych warunkach stanowiły w Polsce 85,4% (w porównaniu do 75,9% w Niemczech, 83,3% we Francji, 64,6% w Wielkiej Brytanii, 79,7% w Szwecji) * - dane Eurostat - na podstawie kwartalnej publikacji NBP października 2011 Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury

11 41% firm poniosło wydatki inwestycyjne w roku 2011, w roku 2012 odsetek firm inwestujących może się lekko obniżyć W 2011 roku zmniejszyła się liczba firm ponoszących wydatki z 42% do 41%, przy zróżnicowaniu w zależności od wielkości firmy (62% firmy małe i 40% firmy mikro). W ujęciu branżowym najwięcej inwestowały firmy usługowe (45%). W pozostałych branżach: produkcja i budownictwo (40%) oraz handel (36%) W 2012 roku liczba inwestujących firm może ulec dalszemu zmniejszeniu – 34% potwierdziło zamiar inwestycji a 6% jeszcze nie podjęło decyzji % firm realizujących wydatki inwestycyjne

12 Przedsiębiorcy deklarują wzrost udziału finansowania zewnętrznego inwestycji w 2012 roku Środki zewnętrzne były wykorzystane w 31% inwestycji, prognozowany wzrost do 53%, zainteresowanie kredytami inwestycyjnymi wykazują klienci we wszystkich branżach – budownictwo – wzrost z 20% do 32% - handel – wzrost z 21% do 29% - usługi– wzrost z 20% do 25% - produkcja– wzrost z 22% do 25% Źródła finansowania inwestycji (%) środki zewnętrzne

13 90% mikro i małych firm działa na rynku wewnętrznym, a tylko 10% eksportuje swoje produkty i usługi Eksporterzy – 29% firm produkcyjnych, 10% budowlanych, 8% handlowych i 7% usługowych największy odsetek eksporterów w województwie opolskim (18%), podlaskim (14%) i dolnośląskim (13%) w zależności od wielkości: 27% małych firm i tylko 10% mikro firm wyraźna poprawa oceny przychodów z eksportu za 2011 roku i przewidywana kontynuacja w 2012 – wzrost opłacalności eksportu przy wyższych kursach walutowych, firmy eksportowe znacznie lepiej oceniają sytuację swojej firmy – indeks ogólny na poziomie 95/100 w porównaniu z indeksem 87/95 dla całej badanej populacji. Eksport mikro i małych firm Ocena przychodów z eksportu

14 Elastyczność i umiejętność dostosowywania się do zmiennych warunków rynkowych to silna strona mikro i małych firm wdrażanie innowacji zróżnicowane jest w zależności od wielkości firmy: - małe42% produktowe + 29% procesowe - mikro25% produktowe + 17% procesowe najwięcej innowacji wdrażają firmy produkcyjne (41% produktowe +27% procesowe), przy zbliżonym niższym poziomie w pozostałych branżach jedynie co druga innowacja jest związana z nakładami inwestycyjnymi w 96% przypadków kwota wydatków na innowacje nie przekracza 100 tysięcy złotych Odsetek firm wprowadzających innowacje produktowe lub procesowe

15 Mikro i małe firmy coraz lepiej oceniają jakość usług dostarczanych przez lokalną administrację w poszczególnych województwach: Pozytywny trend w zakresie oceny administracji lokalnej (ze 101 do 102) We wszystkich województwach ocena co najmniej 100 – najwyższa ocena w kujawsko-pomorskim (105) Pozytywna ocena: - stopnia uciążliwości kontroli gospodarczej (105) - doradztwa banków w zakresie kredytów (104) Wzrost oceny korzyści z członkostwa firmy w organizacjach biznesowych (z 91 do 95 punktów) – należy do nich jednak tylko 9% mikro i małych firm z usług firm zewnętrznych korzysta 52% firm a największą popularnością cieszy się outsourcing usług księgowych (korzysta z niego 74% spośród nich) i w powiatach woj. mazowieckiego

16 Temat specjalny: Programy pomocowe dla mikro i małych firm

17 Z badania wynika, że od wejścia Polski do UE z programów pomocowych skorzystało 11% mikro i małych firm Unijne i krajowe programy pomocowe są istotnym wsparciem dla rozwoju mikro i małych firm - w latach na wsparcie przedsiębiorczości przewidziano około 10 mld EUR, Ze wsparcia mogło skorzystać szacunkowo 200 tysięcy mikro i małych firm (~11%), Dominującą formą wsparcia są bezzwrotne dotacje - niewielki udział zwrotnych instrumentów finansowych, Sektor bankowy nie został włączony do systemu wdrażania funduszy unijnych (wyjątek – Kredyt Technologiczny oraz inicjatywa Jeremie w kilku województwach) Forma otrzymanej pomocy Korzystanie przez beneficjentów ze wsparcia instytucji finansowych

18 44% firm zamierza w przyszłości korzystać ze wsparcia, głównie na inwestycje – podstawową barierą zbyt trudna procedura Instytucje odpowiedzialne za przygotowanie i wdrażanie programów winny je maksymalnie upraszczać, zwrotne instrumenty pomocowe (preferencyjne kredyty, poręczenia) mogą zaspokoić popyt na wsparcie inwestycyjne, Najmniejsze firmy są zainteresowane wsparciem na badania i rozwój – do tej pory z tej formy wsparcia skorzystało tylko 3% mikro i małych firm (planowany wzrost do 12%). Przeznaczenie środków z przyszłych programów pomocowych Przyczyny nie ubiegania się o wsparcie z programów pomocowych w przyszłości

19 Jakimi cechami winien charakteryzować się system wsparcia dla mikro i małych firm? Dostosowanie instrumentów wsparcia do rzeczywistych potrzeb firm, Maksymalizacja efektów gospodarczych przy wykorzystaniu dostępnych środków, Prosta procedura aplikacyjna, Możliwość aplikowania o wsparcie na poziomie lokalnym, Stała dostępność wsparcia (brak terminów naboru wniosków), Obiektywna ocena wniosków aplikacyjnych, Szybki proces decyzyjny, Minimalne obciążenia administracyjne firm (np. raportowanie), Niskie koszty operacyjne systemu wdrażania.

20 Unijne programy realizowane przez Bank Pekao SA cieszą się dużą popularnością wśród mikro i małych firm W 2011 roku Bank Pekao SA udzielił: 500 kredytów inwestycyjnych refinansowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny, 1040 kredytów inwestycyjnych z poręczeniem Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego, 460 kredytów obrotowych dla firm rozpoczynających działalność gospodarczą (działających krócej niż 2 lata) z poręczeniem Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. Schronisko Murowaniec w Tatrach – jeden z beneficjentów poręczeń EFI Źródło: Finance for Europes Entrepreneurs, Europejski Fundusz Inwestycyjny, Komisja Europejska

21 Sytuacja mikro i małych firm w roku 2011oraz perspektywy na rok 2012 Mimo nieznacznego pogorszenia nastrojów w 2011 roku przedsiębiorcy z umiarkowanym optymizmem patrzą na rok 2012 Stabilna sytuacja w zakresie przychodów, wyniku i zatrudnienia w 2011 roku Lepsza ocena sytuacji firmy niż ogólnej sytuacji gospodarczej Działalność oparta na środkach własnych, ale rośnie rola zewnętrznego finansowania 41% firm poniosło wydatki inwestycyjne – w kolejnym roku odsetek może się obniżyć Elastyczność i umiejętność dostosowywania się do zmiennych warunków rynkowych to silna strona mikro i małych firm Pozytywne trendy w zakresie przychodów firm prowadzących działalność eksportową Oczekiwanie na uproszczenie procedur i prostszy dostęp do środków pomocowych Podsumowanie

22 Raport w polskiej i angielskiej wersji językowej jest dostępny na stronie internetowej Banku Pekao SA pod adresem: Dziękuję za uwagę