FILOZOFIA ETYKA FILOZOFIA HEGLA Pielęgniarstwo pomostowe typ D

GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL (1770-1831)

Życie Georg Wilhelm Friedrich Hegel urodził się w 1770 roku, a zmarł na cholerę w 1831. Studiował teologię, a swoje prace rozpoczął od pisania na tematy teologiczne i polityczne, dopiero potem pojawiły się pierwsze próby filozoficzne. Swoją pracę rozpoczyna w Jenie. W wyniku wojny opuszcza ją jednak i osiada w Bawarii, pracuje jako redaktor jednego z dzienników, a następnie jako dyrektor gimnazjum. W tym też czasie pracuje nad systemem filozoficznym. Wydane w 1816 i 1817 roku dzieła sprawiły, że stał się niezwykle popularnym filozofem. Z całej Europy zjeżdżali się liczni uczniowie. Hegel doczekał się lat, kiedy prawie wszystkie katedry filozoficzne w Niemczech, były zarezerwowane przez jego uczniów. Był umysłem spekulatywnym. Jego zamiłowanie kierowało się ku surowej i regularnej strukturze myśli. Filozofia Hegla była humanistyczna, a specjalizacja historyczna. Był ostatnim idealistą niemieckim. Rozwinął filozofię Fichtego, a także mniej znanych filozofów. Jego filozofia należała do najbardziej uniwersalnych.

Najważniejsze dzieła Hegla to: Fenomenologia ducha (1807) Nauka Logiki w trzech tomach (1812-1816) Encyklopedia nauk filozoficznych w zarysie (1817-1831) Zasady filozofii prawa (1821) Wykłady z filozofii dziejów (1821)

Poglądy Hegla Idealizm ewolucyjny – Uważał że rzeczy istnieją niezależnie od myśli. Dualizm rzeczy i myśli jest błędny, bowiem tylko myśl jest pierwotna, zaś rzeczy są jej wytworami. W myśli należy szukać pierwotnej natury bytu. Należy przyjąć że byt, jak myśl jest natury logicznej. Składnikiem bytu jest to samo co myśli logicznej: pojecie. Hegel kładł nacisk na całość bytu gdyż jak uważał tylko w całości jest on absolutem i tylko wtedy jest racjonalny i logiczny. Uważał również że byt w istocie swej musi być zmienny (leży to w jego naturze), rozwija się nieustannie i rozwijając wyłania coraz to nowe postacie. Uważał więc że byt ma naturę ewolucyjną a każdy jego stan wynika logicznie z poprzedniego, co zaś wynika logicznie jest konieczne. Metoda dialektyczna - Za naczelne prawo logiki Hegel uważał prawo dialektyczne; każdemu prawdziwemu twierdzeniu odpowiada nie mniej prawdziwe przeczenie, każdej tezie antyteza, z których wyłania się potem synteza. Z prawa dialektyki Hegel uczynił powszechne prawo bytu, gdyż proces przechodzenia od tezy do antytezy stanowił dlań realny rozwój. To przetwarzanie się nieustanne bytu wedle koniecznego prawa stanowi jego naturę. W każdym więc rozkwicie tkwią zaczątki rozkładu (więdnąca roślina - nasienie). Z przeciwieństw wytwarza się synteza, która z kolei staje się tezą a w tedy do nie przyłącza się antyteza i tak trójrytmem rozwija się świat.

Zakres filozofii Hegla Hegel przyjmował byt składający się z przyrody i ducha. Rozwój bytu rozpoczyna się od pojęcia (myślowego, obiektywnego odpowiednika przedmiotu). Przyroda jest ideą bytu, oddzieloną od myśli. Syntezą idei i przyrody, jest duch. Tym trzem postaciom bytu, odpowiadają trzy działy nauki: logika filozofia przyrody filozofia ducha, z niej wywodziły się trzy postacie ducha: subiektywny obiektywny, objawia się w: prawie, moralności, państwie absolutny, objawia się w filozofii, sztuce, religii Hegel objawienie się absolutu dostrzegał w filozofii, państwie, religii, sztuce. Poświęcił tym naukom dość dużo uwagi.

Zakres filozofii Hegla Filozofia państwa i dziejów W państwie podkreślał większe znaczenie ogółu, niż jednostki. Państwo jest najwyższym szczytem społeczeństwa. Jest to wytwór jednostek, który jest naturalny w ich rozwoju. Państwo, zdaniem Hegla, stoi wyżej od społeczeństwa. Państwu należał się największy szacunek i autorytet. Tak pisał o państwie: "Państwo jest boską ideą istniejącą na ziemi", w innym miejscu: "[…] jest rzeczywistością idei moralnej […]", albo też: "[…] jest ucieleśnieniem racjonalnej wolności". Uważał państwo za bardziej pierwotne i bardziej ważne, niż jednostka. Jednostka nabiera wartości moralnej dopiero w odniesieniu do państwa. Duch obiektywny w całej pełni objawia się dopiero w dziejach państwa. Dzieje zaś Hegel pojmował nie jako mozaikę przypadkowych części lecz jako jednolity i konieczny rozwój idei, czyli stopniowe kształtowanie się „ducha świata” w czynach, losach narodów i państw. W każdej epoce jakiś jeden naród reprezentuje „ducha świata” i obejmuje tzw. „rząd duchów” a zachowuje go aż do spełnienia swej misji. Na tym podłożu Hegel wyodrębnił cztery wielkie okresy: 1. wschodni (wiek dziecięcy) 2. grecki (wiek chłopięcy) 3. rzymski (wiek męski) 4. germański (wiek starczy)

Zakres filozofii Hegla Filozofia sztuki Piękno było dla Hegla wyrazem ducha absolutnego. W nim dokonywała się synteza zjawiska z ideą, rzeczywistości z myślą, treści z formą. Synteza ta odbywała się w sztuce to też estetyka Hegla była przede wszystkim filozofią sztuki. Ożywiona tym samym duchem co filozofia dziejów, umiała twórczość artystyczną występującą w różnych krajach i czasach złączyć w jedną logiczną całość (rozwój). Hegel sztukę dzielił na trzy wielkie okresy: sztuka wschodnia, forma nie opanowała treści, dlatego była symboliczną - występuje głównie w architekturze sztuka starożytna, stanowiła klasyczne połączenie formy i treści - występuje głównie w plastyce sztuka chrześcijańska, sztuka romantyczna, przerost idei nad formę - występuje głównie w malarstwie i muzyce Poezja jest najdoskonalsza ze wszystkich sztuk. W niej zawierają się wszystkie, wymienione wyżej, sztuki.

Zakres filozofii Hegla Filozofia religii Sztuka, która jest objawem ducha absolutnego, nie jest najwyżej, ponieważ nad nią jest jeszcze religia, sztuka używa kontemplacji, natomiast religia używa wyobrażenia. Rozumiał religię nie jako uczucie lecz sumę wyobrażeń. Jego zdaniem religia "[…] odpowiada w pełni treści prawdziwej filozofii[…]". A na temat poznania Boga, Hegel mówi: "Człowiek zna Boga tylko w takim stopniu, w jakim Bóg w człowieku poznaje samego siebie". We właściwym sobie ewolucyjnym stylu wyróżnił trzy fazy rozwoju religii: 1. wschodnie religie natury 2. religia indywidualności duchowej, która składa się z trzech faz: wzniosłości u Żydów piękna u Greków celowości u Rzymian 3. oraz absolutna religia prawdy, wolności, a także ducha, czyli chrystianizm

Zakres filozofii Hegla Filozofia Filozofia wszystko poznaje przez pojęcia, czyli w sposób doskonalszy od sztuki i religii. Jest najwyższą postacią ducha. Rozumowanie filozoficzne także ma charakter historyczny. Filozofia spełnia się jedynie w historii filozofii. Dzieje rozumiał jako rozwój, który jest konieczny i rozumny. Rozwój ten ma naturę logiczną. Wszystkie doktryny filozoficzne wynikają z siebie. Swoją filozofię rozumiał jako kres rozwoju. A każdy system, pomimo że był owocem jednostki, jest odbiciem ogólnej kultury.

Zakres filozofii Hegla Filozofia Cechami przypisywanymi filozofii Hegla są panlogizm (tożsamość bytu i myślenia), dialektyka i przede wszystkim idealizm. Hegel stworzył najpełniejszy z idealistycznych systemów, rozwinął pomysły inicjatora ruchu idealistycznego - Fichtego. Idealizm Hegla polegał przede wszystkim na koncepcji, wedle której idea (rozum, ruch) poprzedzała świat materialny w tym sensie, że ten drugi jest jej wytworem. Hegel uważał dualizm myśli i rzeczy za błędny, bo tylko myśl jest pierwotna, a rzeczy są jej wytworami. Fundament idealizmu Hegla i jego systemu opiera się na przekonaniu, że absolut nie jest niczym innym jak rozumem, i w związku z tym także człowiek ze swym skończonym rozumem ma dostęp do absolutu. Stąd wynika racjonalizm w filozofii Hegla przyjmujący założenie, że ponieważ siłą, która wyłoniła świat, jest rozum, zatem prawa rozwoju świata materialnego, podobnie jak praw historii, muszą być rozumne, logiczne (panlogizm). Co jest rozumne, jest rzeczywiste; a co jest rzeczywiste, jest rozumne. Cała rzeczywistość dla Hegla była logiczna, konieczna i rozumna. Filozofia ta, nie oddzielając rzeczywistości od myśli, była najbardziej uniwersalną filozofią, jaka kiedykolwiek była zaprojektowana.

Heglizm "Heglizm" - jest terminem o co najmniej trzech znaczeniach: wąskie: jest to system filozoficzny Hegla szersze: jest to określenie dla dokonań kontynuatorów myśli Hegla najszersze: świadome (lub nie) nawiązywanie do poglądów Hegla lub heglistów Heglizm jest idealizmem: obiektywnym - byt jest idealny, ale nie jest subiektywny; logicznym - natura bytu jest całkowicie logiczna, nie ma w niej czynników irracjonalnych, składnikiem zarówno myśli jak o bytu jest pojęcie; ewolucyjnym - byt jest zmienny, w naturze bytu leży, iż rozwija się i wyłania z siebie coraz wyższe postacie bytu.

Szkoła Hegla Hegel był jednym z pośród idealistów XIX wieku, który wytworzył szkołę. Na czas przynajmniej jednej generacji heglizm całkowicie zapanował w Niemczech a i po za ich granicami wywarł wpływ. Właściwością Heglowskiej szkoły była rozbieżność wyników do jakich dochodzili jej członkowie. Szkoła więc podzieliła się na: prawicę heglowską (szkoła staroheglowska) lewicę heglowską (szkoła młodoheglowska) Różnica w poglądach obu odłamów przejawiała się przede wszystkim w zagadnieniach teologicznych. Prawica kładła nacisk na zgodność poglądów z chrześcijaństwem, lewica zaś podkreślała panteistyczne (przekonania religijne utożsamiające Boga ze światem) czynniki tkwiące w jego systemie i występowała przeciw tradycyjnym poglądom teologicznym. Analogiczny rozłam nastąpił na polu społeczno-politycznym. Prawica szkoły broniła konserwatywnych haseł i istniejącego porządku rzeczy, lewica zaś walczyła z nim. O ile lewica heglowska ukonstytuowała marksizm-leninizm, o tyle ostatnim etapem rozwojowym prawicy heglowskiej stał się faszyzm. Faktycznie, na Łuku Kurskim spotkały się dywizje pancerne reprezentujące prawicę i lewicę tego kierunku.

Opozycja Jeszcze z życia Hegla jego doktryna spotkała się z sprzeciwem, krytykowana przez zwolenników innych systemów spekulacyjnych. Jednakże cała ta opozycja nie zaszkodziła powodzeniu heglizmu i gdy Hegel umierał wydawało się że jego doktryna jest niezwalczona. Tym czasem, wkrótce potem wyłonił się ostrzejszy sprzeciw. Najdotkliwszy cios zadali Heglowi jego uczniowie czyli lewica heglowska, która przeszła do materializmu i pozytywizmu. Około roku 1870 w Niemczech nastąpiło radykalne zerwanie z heglizmem a Hegel stał się symbolem fałszywego a wręcz obłędnego traktowania filozofii.

Neoheglizm Hegel zachował jednak zwolenników i wielbicieli, zwłaszcza poza granicami Niemiec. W Anglii za sprawą Stirlinga i Greena neoheglowski prąd trwał pół wieku. Heglizm znalazł także swoich zwolenników w Skandynawii oraz także we Włoszech, a na początku XX wieku odnowił się w swej niemieckiej ojczyźnie i na nowo wzbudził zainteresowanie i uznanie.

Dziękujemy za uwagę  Opracowano na podstawie Historii Filozofii Władysława Tatarkiewicza Kamilla Trzaska Katarzyna Skalna Agnieszka Wróbel Mariola Rutkowska