Źródło: Ciak J. Polityka budżetowa, Wyd. Dom Organizatora, Toruń 2002 PODSUMOWANIE Różnice teoretyczne wybranych współczesnych nurtów ekonomii dotyczących roli państwa, polityki budżetowej, deficytu budżetowego i długu publicznego Źródło: Ciak J. Polityka budżetowa, Wyd. Dom Organizatora, Toruń 2002

Ekonomia klasyczna ROLA PAŃSTWA POLITYKA BUDŻETOWA DEFICYTY I NADWYŻKI DOKTRYNA EKONOMICZNA ROLA PAŃSTWA POLITYKA BUDŻETOWA DEFICYTY I NADWYŻKI DŁUG PUBLICZNY Ekonomia klasyczna -odrzucenie ingerencji państwa w procesy gospodarcze, -państwo jako nocny stróż, pilnujący ogólnego porządku; -nie wywiera wpływu na wzrost produktu narodowego. W związku z tym jest nieefektywnym narzędziem dla polityki gospodarczej; -budżet powinien być bezwzględnie zrównoważony. W gospodarce nie należy wydawać więcej aniżeli wynoszą dochody; -brak takiej kategorii;

-za jej pomocą można skutecznie sterować agregatem popytu; DOKTRYNA EKONOMICZNA ROLA PAŃSTWA POLITYKA BUDŻETOWA DEFICYTY I NADWYŻKI DŁUG PUBLICZNY Keynesizm -nie odrzuca ingerencji państwa w procesy gospodarcze, -proponowane środki: pośrednie w formie obniżania poziomu stopy procentowej lub zwiększania progresywnego opodatkowania wysokich dochodów przy jednoczesnym zwiększaniu świadczeń na rzecz grup najniżej uposażonych (zwiększanie zasiłków dla bezrobotnych); bezpośrednie w postaci bezpośredniego regulowania bieżących rozmiarów inwestycji (program inwestycji publicznych tj. budowa dróg, szkół, budynków użyteczności publicznej); -za jej pomocą można skutecznie sterować agregatem popytu; -łagodzić bezrobocie i inflację; -nie należy obawiać się deficytu i dążyć do jego zlikwidowa-nia; -proponuje się manipulowanie deficytami i nadwyżkami budżetowymi; -finansowanie państwowej działalności interwencyj-nej oparte o dług publiczny w bankach i społeczeń-stwie w zamian za państwowe papiery wartościowe;

Neokeynesizm DOKTRYNA EKONOMICZNA ROLA PAŃSTWA POLITYKA BUDŻETOWA DEFICYTY I NADWYŻKI DŁUG PUBLICZNY Neokeynesizm -konieczna jest aktywna i skuteczna polityka państwa; -skuteczniejsza aniżeli polityka pieniężna. Związane to jest z istniejącym systemem kursów walutowych (kursy te powinny być stałe); -preferowana polityka wzrostu wydatków państwa z jednej strony i jednoczesnym wzroście obciążeń podatkowych z drugiej strony (zwiększone w ten sposób dodatkowe wydatki zostają pokryte od samego początku zwiększonym dochodem państwa); -deficyt nie musi być pokryty w okresie jednego roku, lecz w przekroju całego cyklu koniunktu-ralnego; -finansowa-nie działalności państwa może być oparte o dług publiczny, jednakże proponowa-ne są również inne rozwiązań;

-rola państwa ograniczona do minimum; DOKTRYNA EKONOMICZNA ROLA PAŃSTWA POLITYKA BUDŻETOWA DEFICYTY I NADWYŻKI DŁUG PUBLICZNY Monetaryzm -rola państwa ograniczona do minimum; -państwo powinno prowadzić politykę walki z inflacją i bezrobo-ciem, bez stosowania środków regulujących globalny popyt; -jest mało skuteczna, ze względu na to, że uzależniona jest od elastyczności popytu na pieniądz względem stopy procentowej, a elastyczność jest niska; -nie odrzuca całkowicie jej znaczenia, lecz dąży do jej minimalizacji; -jest nieefektywnym narzędziem oddziaływania państwa na gospodarkę; -skala i struktura wydatków budżetowych jest mało istotna dla dynamiki dochodu nominalnego i poziomu cen; -tempo wzrostu wydatków budżetowych nie powinno być wyższe od tempa wzrostu dochodu narodowego; -system podatkowy powinien być tak zreformowany, aby eliminować niekorzystne efekty redystrybucyjne; -budżet powinien być zrównowa-żony ; -podatki powinny być na poziomie zapewnia-jącym to zrównowa-żenie; -finansowa-nie wydatków budżeto-wych w drodze pożyczek u społeczeń-stwa;

Nowa ekonomia klasyczna DOKTRYNA EKONOMICZNA ROLA PAŃSTWA POLITYKA BUDŻETOWA DEFICYTY I NADWYŻKI DŁUG PUBLICZNY Nowa ekonomia klasyczna -minimalna. Zgodna z teorematem Coase’a istnienia efektów zewnętrznych nie musi prowadzić do ingerencji państwa, ponieważ przy spełnieniu pewnych warunków optymalne rozwiązanie można znaleźć w drodze negocjacji zainteresowanych prywatnych podmiotów; -ustalenie praw własności; -państwo powinno dbać o stabilność cen i stymulowanie podażowej strony gospodarki; -w długim okresie polityka ta może wywoływać zmiany dotyczące wzrostu wahań produkcji; -w ramach polityki budżetowej prowadzenie odpowiedniej podatkowej (stymulowanie wielkością podatków); -odpowiednia polityka fiskalna może doprowadzić do zmniejszenia tendencji stagflacyjnych; -budżet powinien być zrównoważony; -sposób finansowa-nia wydatków państwa, czy też poprzez emisję obligacji nie ma znaczenia (także z punktu widzenia inflacji); -finansowa-nie przy pomocy obligacji państwo-wych;