Praktyczne Aspekty Obsługi Pracowniczego Programu Emerytalnego Konferencja tematyczna: „III filar – szansa na lepsze jutro? Organizator: Uniwersytet Warszawski Ustawowe plany emerytalne PPE, IKE, IKZE – stabilna podstawa emerytalna: POSTULAT do realizacji Praktyczne Aspekty Obsługi Pracowniczego Programu Emerytalnego PGE Dystrybucja Sp. z o.o. Przemysław Gawlak Menedżer Wydziału Sprzedaży TU Allianz Życie Polska S.A. TFI Allianz Polska S.A.

Agenda PPE- podsumowanie ze strony praktyki rynkowej Spojrzenie makro- mikro II. Wnioski dla rynku polskiego III. Uzasadnienia z innych krajów IV. Kierunek niezbędnych zmian 2 Name der Präsentation

Praktyka rynkowa: podsumowanie po 10 latach Przegrana I faza rynku PPE w latach 1999-2004 błędne przepisy pierwotnej ustawy: - składka podstawowa pochodząca z wynagrodzenia pracownika - sztywne reguły dla pracodawców - wysokie potencjalne sankcje dla pracodawców (potencjalna sankcja do 500 000 zł za nieprawidłowości) - początkowo restryktywne stanowisko Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE 1999- kwiecień 2002) Korzystne zmiany i względny rozwój w latach 2005-2009 3

Źródło PricewaterhouseCoopers Model podatkowy zorientowany na ulgi w okresie składkowym jest motorem rynku i powszechności systemu komercyjnego Źródło PricewaterhouseCoopers

wrost o 400 aktywnych uczestników Spadek o 8200 aktywnych uczestników Rynek PPE - analiza makro (1) za lata 2008-2009: Niska dynamika wzrostu ilości nowych PPE zakładanych przez pracodawców: - utworzonych zostało tylko 49 PPE w roku 2009 - nowo przystępujący pracownicy 8 500 osób (wzrost o 2,6% w stosunku do roku 2008) – w większości do programów utworzonych w latach ubiegłych Wysoki współczynnik kont biernych (20,2%!!! – 56 000 osób) na które nie wpływa składka podstawowa od pracodawcy wrost o 400 aktywnych uczestników Spadek o 8200 aktywnych uczestników 5

Rynek PPE - analiza makro (2) za lata 2009-2010: Niska dynamika wzrostu ilości nowych PPE zakładanych przez pracodawców: - utworzonych zostało tylko 29 PPE w roku 2010 - nowo przystępujący pracownicy 9000 osób (wzrost o 2,7% w stosunku do roku 2009) – w większości do programów utworzonych w latach ubiegłych Wysoki współczynnik kont biernych (15,0%!!! ) na które nie wpływa składka podstawowa od pracodawcy wzrost o 13 400 aktywnych uczestników spadek o 4 600 biernych uczestników 6

Rynek IKE - analiza makro za lata 2005-2010 Źródło Edinem, opracowanie Maciej Rogala na podstawie danych z KNF

Rynek IKE - analiza demograficzna 41% uczestników w wieku przedemerytalnym Źródło Edinem, opracowanie Maciej Rogala na podstawie danych z KNF

Rynek IKE Źródło Edinem, opracowanie Maciej Rogala na podstawie danych z KNF

Rynek IKE

Rynek IKE Źródło Edinem, opracowanie Maciej Rogala na podstawie danych z KNF

Rynek PPE

Analiza makro – zachowania uczestników Niska świadomość emerytalna i inwestycyjna: - 13% Polaków w wieku produkcyjnym deklaruje że oszczędza z myślą o emeryturze, a 21% deklaruje że zamierza to robić (raport CBOS BS/77/2010 ) - 21% Polaków zna reguły nowego systemu emerytalnego (badanie GFK Polonia dla dziennika Rzeczpospolita, wyd. 8 czerwca 2010 rp.pl/ekonomia sekcja B) - większość Polaków nie zna lub nie rozumie różnicy między regularnym a jednorazowym inwestowaniem w fundusze (rozumienie reguł stóp zwrotu) Wysokie aspiracje Polaków co do stopy zastąpienia – 62% Polaków oczekuje emerytury takiej jak średnie zarobki lub wyższej (GFK dla Rzeczpospolita) Brak zaufania Polaków do stałości reguł w systemie emerytalnym (ustawowych i instytucjonalnych) 13

Analiza makro (3): Dla instytucji finansowych bardzo wysoka bariera wejścia na rynek PPE / versus rynek OFE w 1999 roku: - średnie opłaty za zarządzanie aktywami nie wyższe niż 2 % - opłaty od składek nie wyższe niż 2,5% - konieczne nakłady na informatyczne, osobowe, inne koszty: BEP po 5-6 latach (optymistyczny scenariusz, jeśli rynek będzie rósł) Skutek: tylko 4 zakłady ubezpieczeń i 3 TFI aktywnie rozwijają PPE w Polsce, tylko kilkadziesiąt osób dociera do pracodawców i oferuje PPE 14

Źródło: Allianz Dresdner Economic Research, Allianz Global Investors Modele podatkowe dla dobrowolnych i fundowanych planów emerytalnych grupowych lub indywidualnych EET dominuje ETT Szwecja Źródło: Allianz Dresdner Economic Research, Allianz Global Investors 15

Źródło: Allianz Dresdner Economic Research, Allianz Global Investors Węgry – III filar w zbliżeniu Model preferencji podatkowej EET z progami ulg: grupowy plan - 30% ulga podatkowa od składki jeśli składka pracownika przekroczy rocznie 380 EUR - koszt uzyskania przychodu dla pracodawcy jeśli jego składka przekroczy rocznie 238 EUR indywidualny plan (NYESZ) - zwolnienie podatkowe 30% dla składki podstawowej lecz nie więcej niż 380 EUR rocznie Źródło: Allianz Dresdner Economic Research, Allianz Global Investors 16

Źródło: Allianz Dresdner Economic Research, Allianz Global Investors Stopa zastąpienia a wartość aktywów emerytalnych per capita Źródło: Allianz Dresdner Economic Research, Allianz Global Investors 17

Efekt finansowy zmian w systemie emerytalnym w części kapitałowej poprzez pomniejszenie salda wpłat do OFE i wprowadzenie IKZE Poprawa salda FUS po zmniejszeniu składki emerytalnej trafiającej do OFE (dane w mld zł) Koszty ulgi podatkowej w zależności od odsetka ubezpieczonych decydujących się na dodatkowe ubezpieczenie emerytalne w IKZE (dane w mld zł) A.100% B.50% C.10% 2012 18,3 2013 3,5 1,8 0,4 2014 18,5 3,8 1,9 2015 18,8 4,1 2,1 2016 19,9 4,4 2,2 2017 19,8 4,6 2,3 0,5 Źródło: obliczenia na podstawie danych Ministerstwa Finansów

Kierunki niezbędnych zmian w systemie emerytalnym Dokończenie reformy systemu emerytalnego: - w III filarze dla PPE ulga podatkowa w okresie składkowym (oprócz ulgi w IKZE) - w II filarze ustabilizowanie zasad oszczędzania - w I filarze stopniowe wydłużanie wieku emerytalnego, inne … dodatkowo w ustawie o PPE - wprowadzenie dwóch dodatkowych modeli składkowych: a) współpłacenie przez pracodawcę i pracownika (tzw. matching) b) możliwość zróżnicowania składek w podgrupach pracowniczych - uelastycznienie zasad obsługi uczestników: zlecenia dotyczące zmiany alokacji składki i konwersji środków powinny być składane z pominięciem pracodawcy - notyfikacja w KNF zamiast rejestracji (jeśli będzie model EET) 19

Dziękuję za uwagę! przemyslaw.gawlak@allianz.pl tel. 601 22 69 89

Analiza mikro na portfelu PPE TU Allianz Życie: Struktura wiekowa uczestników PPE 21

Analiza mikro na portfelu PPE TU Allianz Życie: Struktura aktywów uczestników 22

Analiza mikro na portfelu PPE TU Allianz Życie: Aktywność uczestników: zmiany alokacji składki 23

Analiza mikro na portfelu PPE TU Allianz Życie: Aktywność uczestników: konwersje aktywów 24

Analiza mikro na portfelu PPE TU Allianz Życie: Podział aktywów z uwagi na płeć i wiek uczestników (kobiety ogółem 2100 , mężczyźni ogółem 5300) 25

Analiza mikro na portfelu PPE TU Allianz Życie: Sposób inwestowania przez kobiety 26

Analiza mikro na portfelu PPE TU Allianz Życie: Sposób inwestowania przez mężczyzn 27

? Jeżeli stopa zastąpienia wynosi brutto: II filar OFE I filar 100.00% 90.00% 80.00% 70.00% ? 60.00% Emerytura Filar II 50.00% 40.00% II filar OFE EmeryturaFilar I 30.00% Możesz usłyszeć obiekcję z rodzaju „wszystko jest bez sensu”. Wyrażają ją osoby które nie mają zaufania do wszystkich i wszystkiego – rzadko się spotyka aż tak silne zwątpienie w sens działania. Nie możesz jednak potraktować tej osoby wobec grupy w sposób dyskryminujący: typu nie ma Pan/Pani racji bo wywołasz oboczne i niepotrzebne dyskusje a sam/a staniesz się osobą „która coś sprzedaje”. Perswazja to nie sprzedaż a umiejętność wywołania u rozmówcy, uczestnika prezentacji, wrażenia iż sam doszedł do słusznych wniosków i na dodatek wnioski te zgadzają się z jego poglądami – z mapą skojarzeń i przekonań w jego głowie. I te własne wnioski klienta mają cudowną właściwość zamieniania się we wnioski ubezpieczeniowe  Częściej spotyka się taki pogląd: wszystko co państwowe jest złe i nieefektywne, a co prywatne i zależy od moich decyzji i przekonań jest dobre i korzystne. To widać w komentarzach do internetowych wydań gazet codziennych; jak jest krytyczny (najczęściej) artykuł o OFE i o ZUSi-e to internauci komentują: „oddajcie mi moje pieniądze a ja sam zrobię z nich lepszy użytek”. I to jest dobra odpowiedź na te obiekcje: w PPE decydentem jest sam uczestnik i pracodawca który zdecydował ile wpłaca uczestnikom na ich konta. Sam pracownik wybiera fundusze, sam decyduje w przyszłości jak chce wypłacić pieniądze: czy jednorazowo czy ratalnie. Jak długo chce z nich korzystać. W ZUS decydują Oni – tu decyduję sam! 20.00% I filar 10.00% 0.00% 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 75.000 100.000 200.000 300.000 Źródło: opracowanie Pricewaterhouse Coopers, publikacja Gazeta Ubezpieczeniowa nr 36, 6-12.10.1999 r.

Konkluzja; to jedyną alternatywą jest: Jak najszybsze wprowadzenie ulg podatkowych dla oszczędzających w III filarze w dwóch ustawowych formach: - PPE – grupowa forma fundowana przez pracodawcę - IKE – indywidualna forma fundowana przez samego uczestnika zgodnie z modelem podatkowym EET Konsekwentne prowadzenie akcji edukującej społeczeństwo przez instytucje publiczne (MPiPS, KNF, ZUS) Większa aktywność instytucji finansowych na rynku III filara 29

Kierunki niezbędnych zmian: Dokończenie reformy systemu emerytalnego: - w III filarze ulga podatkowa w okresie składkowym - w II filarze ustabilizowanie zasad oszczędzania - w I filarze stopniowe wydłużanie wieku emerytalnego, inne … W ustawie PPE - wprowadzenie dwóch dodatkowych modeli składkowych: a) współpłacenie przez pracodawcę i pracownika (tzw. matching) b) możliwość zróżnicowania składek w podgrupach pracowniczych - uelastycznienie zasad obsługi uczestników: zlecenia dotyczące zmiany alokacji składki i konwersji środków powinny być składane z pominięciem pracodawcy - notyfikacja w KNF zamiast rejestracji (jeśli będzie model EET) 30