powstawanie, rodzaje, cechy charakterystyczne NOWOTWORY powstawanie, rodzaje, cechy charakterystyczne

Proces nowotworzenia - onkogeneza

Proces nowotworzenia - onkogeneza Inicjacja Na etapie inicjacji pojawia się pojedyncza mutacja DNA. Może ona powstać spontanicznie lub pod wpływem karcynogenu – czyli czynnika mutagennego. W normalnych warunkach takie pojedyncze mutacje są rozpoznawane i naprawiane przez komórkowe systemy naprawcze. Gdy uszkodzenie DNA jest zbyt poważne, żeby mogło być naprawione, komórka popełnia "samobójstwo" wchodząc na szlak apoptozy. Jeśli jednak mutacja nie zostanie naprawiona ani nie spowoduje rozpoczęcia apoptozy (pozostanie niezauważona przez systemy kontrolujące stan DNA), komórka będzie żyła dalej. Miejsce w genomie, gdzie ta mutacja zaszła, oraz czynniki, z jakimi komórka spotka się w swojej dalszej egzystencji, decydują, czy wejdzie w kolejny etap nowotworzenia.

Proces nowotworzenia - onkogeneza Za zainicjowane uważa się komórki, w których zaszła, i przetrwała, mutacja w obrębie genów krytycznych odpowiadających za kontrolę cyklu życiowego, np. genów regulatorowych, supresorowych czy protoonkogenów.

Proces nowotworzenia - onkogeneza Promocja Etap ten polega na aktywacji onkogenów i zwiększeniu produkcji czynników odpowiedzialnych za wzrost i namnażanie komórek. Jednocześnie zachodzą dalsze mutacje, które nie są naprawiane. Szczególnie niebezpieczne są zmiany w genach odpowiadających za apoptozę i za hamowanie podziałów komórki (np. gen p53). Uszkodzenie właśnie tych rejonów DNA prowadzi do rozwoju nowotworu, prowadzą bowiem do charakterystycznych zmian, obserwowanych w komórkach nowotworowych. Wszystko to prowadzi do niekontrolowanego namnażania (proliferacji) zmutowanych komórek i rozwoju guza.

Proces nowotworzenia - onkogeneza Progresja Nieodwracalny etap, prowadzący do powstania nowotworu. Polega on głównie na pojawianiu się kolejnych zaburzeń molekularnych, przede wszystkim zmian w kariotypie. W miarę jak uszkodzenia się nakładają, powstają klony zdolne do naciekania i tworzenia przerzutów. Progresję często nazywa się uzłośliwieniem nowotworu.

Proces nowotworzenia - onkogeneza Etapy kancerogenezy: działanie czynników rakotwórczych mutacja intensywne mitozy zmienionych komórek przerastanie zdrowych tkanek angiogeneza migracja tworzenie przerzutów nowotworowych

Proces nowotworzenia - onkogeneza

Proces nowotworzenia - onkogeneza

Cechy komórek nowotworowych Niekontrolowane, nadmierne namnażanie się – komórki stają się nieśmiertelne, Brak specjalizacji, Zdolność do infiltracji czyli do przenikania innych komórek i tkanek dzięki wytwarzaniu enzymów proteolitycznych, Zdolność do przerzutowania innych odległych od pierwotnego ogniska tkanek, Nieodwracalność procesu nowotworowego.

Podział nowotworów Wg charakteru zmiany wyróżniamy: Nowotwór łagodny, inaczej niezłośliwy (łac. neoplasma benignum) – nowotwór utworzony z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych, o budowie mało odbiegającej od obrazu prawidłowych tkanek. – Jest dobrze ograniczony, często otorbiony, rośnie wolno, rozprężająco (uciskając sąsiadujące tkanki), nie daje przerzutów, a po należytym jego usunięciu nie powstaje wznowa (ponowny rozrost nowotworu w tym samym miejscu) - jest całkowicie wyleczalny. – Jego szkodliwy wpływ na ustrój może być spowodowany wydzielaniem hormonu, krwawieniami, czy też zamknięciem światła naczynia, uciskiem nerwu albo umiejscowieniem w ważnym dla życia narządzie np. sercu, rdzeniu kręgowym.

Podział nowotworów Nowotwór złośliwy (łac. neoplasma malignum) – nowotwór o małym zróżnicowaniu tkanek, za to o skłonności do odrywania się komórek. – Komórki nowotworów złośliwych nie trzymają się miejsca, w którym powstały. Potrafią oderwać się od rosnącego guza, dotrzeć do naczyń krwionośnych i zawędrować wraz z krwią lub chłonką w odległe miejsce organizmu, gdzie dają początek nowemu guzowi. W przypadku choroby nowotworowej powstanie nowych guzów, tzw. przerzutów, może doprowadzić do śmierci. – Daje częste wznowy. Charakteryzuje się szybkim wzrostem, atypią i brakiem torebki, czym różni się od nowotworu niezłośliwego. – Nowotwór złośliwy często jest utożsamiany z rakiem, który jest tylko jedną z jego postaci (pochodzącą od tkanki nabłonkowej - nowotwór tkanki nabłonkowej). Inne nowotwory złośliwe to mięsak, potworniak niedojrzały, nowotwór anaplastyczny, chłoniak oraz glejak.

Podział nowotworów Cechy charakterystyczne Nowotwory łagodne Nowotwory złośliwe Szybkość namnażania się komórek Zdolność do naciekania Zdolność do angiogenezy Zdolność do przerzutowania

Podział nowotworów Wg atakowanej tkanki: Rak (łac. carcinoma, z łac. Cancer )– nazwa grupy chorób nowotworowych będących nowotworami złośliwymi wywodzącymi się z tkanki nabłonkowej. – Nazwa ta odnosi się do guzów powstających z nabłonków pochodzenia ekto- lub endodermalnego oraz z nabłonka narządów moczowo-płciowych. – Nie są nazywane rakami nowotwory złośliwe wywodzące się z "nabłonków" pochodzenia mezodermalnego, np. śródbłonka, międzybłonka, błony maziowej.

Podział nowotworów Mięsak (łac. sarcoma) to ogólna nazwa dla wszystkich nowotworów złośliwych pochodzenia nienabłonkowego. – Mięsaki u ludzi występują znacznie rzadziej niż raki, odwrotnie jest np. u psów. Szacuje się, że ok. 1% wszystkich nowotworów złośliwych stanowią mięsaki. Wykrycie rozpoczyna się stwierdzeniem guza przez pacjenta. Rokowanie jest zawsze poważne, przebieg zły. Nowotwór rośnie szybko i wyniszcza organizm, wcześnie daje przerzuty i ma dużą skłonność do wznowy. W zależności od tkanki, z której się wywodzą, mięsaki dzielimy na: – włókniakomięsaki – z tkanki łącznej włóknistej – tłuszczakomięsaki – z tkanki tłuszczowej – naczyniakomięsaki – z tkanki naczyniotwórczej – kostniakomięsaki – z tkanki kostnej – chrzęstniakomięsaki – z tkanki chrzęstnej – mięśniakomięsaki – z tkanki mięśniowej – nerwiakomięsaki – z komórek osłonowych nerwów

Podział nowotworów Chłoniaki (łac. Lymphoma) – choroby nowotworowe wywodzące się z układu chłonnego (limforetikularnego). – Najczęściej objawiają się powiększeniem węzłów chłonnych lub wątroby i śledziony. Wszystkie chłoniaki są nowotworami złośliwymi, jednak wyróżnia się postacie o mniejszej i większej złośliwości. – Chłoniaki przebiegające z zajęciem szpiku nazywane są białaczkami. Białaczki (łac. leucaemia) – nazwa grupy chorób nowotworowych układu krwiotwórczego. Nazwa historycznie wywodzi się od białawego koloru próbki krwi chorego na ostrą białaczkę. Białaczka charakteryzuje się ilościowymi i jakościowymi zmianami leukocytów we krwi, szpiku i narządach wewnętrznych (śledzionie, węzłach chłonnych). Występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet w proporcji 3:2.

Zmiany nowotworowe Mammografia piersi dotkniętej chorobą nowotworową (guzek zaznaczony kolorem białym). Odpowiednie działania profilaktyczne pozwalają na wczesne diagnozowanie choroby i w wielu przypadkach umożliwiają jej wyleczenie Obraz tomograficzny przedstawiający raka wątroby (obszary białawe) - jednego z najbardziej rozpowszechnionych nowotworów złośliwych na świecie

Zmiany nowotworowe Ilustracja przedstawia gruczoł krokowy dotknięty zmianami rakowymi. W środku widoczne są liczne komórki zmodyfikowane (obszary fioletowe), które wpływają na wysokość stężenia PSA Komórki rakowe w okrężnicy oglądane pod mikroskopem elektronowym. Współczesne techniki diagnostyczne pozwalają na wczesne wykrywanie choroby, a prace nad nowymi lekami profilaktycznymi mogą w przyszłości ograniczyć zapadalność na nowotwory

Profilaktyka chorób nowotworowytch Nie palenie tytoniu i nie przebywanie w zadymionych pomieszczeniach, Ograniczenie spożycia alkoholu, Stosowanie odpowiedniej diety : Dużo warzyw, owoców i roślin strączkowych, Mało czerwonego mięsa, nasyconych tłuszczów, soli, cukru, Węglowodany w postaci pełnego ziarna ( razowy chleb, brązowy ryż …) Tłuszcze głównie roślinne, Wystrzeganie się nadwagi,

Profilaktyka chorób nowotworowych Aktywność fizyczna ( minimum 20 min. dziennie ), Unikanie wirusów np. brodawczaka ludzkiego, Szczepienia ochronne przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B lub wirusowi brodawczaka ludzkiego, Leczenia zakażeń Bakterią Helicobacter pylorii, Spożywanie profilaktyczne witaminy C, E oraz selenu, Unikania słońca, Eliminowanie czynników kancerogennych w miejscu pracy,