SPRAWNOŚĆ SEKTORA PUBLICZNEGO WYKŁAD IV Dr Joanna Jończyk

Sprawne zarządzanie będzie rozumiane jako zarządzanie spełniające sprawnościowe kryteria oceny skutków działań podejmowanych w ramach funkcji planowania, organizowania, motywowania i kontrolowania zorientowanych na zasoby (osobowe, rzeczowe, finansowe, informacyjne) organizacji i jej otoczenia.

Kryteria sprawnościowe o podstawowym znaczeniu praktycznym: SKUTECZNOŚĆ I EKONOMICZNOŚĆ

SKUTECZNOŚĆ – wyraża zgodność wyniku z postawionymi celami;

Ekonomiczność – wyrażająca stosunek wyniku użytecznego do kosztu i określająca działanie jako ekonomiczne, gdy ten stosunek jest większy od jedności, jednocześnie umożliwia ona porównanie skutków różnych działań w czasie i przestrzeni a także informuje działającego o stopniu wykorzystania zasobów będących w jego dyspozycji

Terminy sprawność i skuteczność rozumiane są również jako efektywność kierowania (zarządzania) i stanowią miarę stopnia wyznaczania i osiągania celów. W rozwinięciu natomiast: sprawność, to „umiejętność minimalizowania zużycia zasobów przy osiąganiu celów organizacji”, czyli „umiejętność robienia rzeczy we właściwy sposób”; skuteczność – „umiejętność wyznaczania odpowiednich celów”, czyli „robienie właściwych rzeczy”

Termin organizacja publiczna znajduje już w literaturze krajowej dość rozległą Interpretację. Istotne znaczenie w tej interpretacji ma zestawienie podobieństw i różnic przedsiębiorstwa i organizacji publicznej, w którym cechy odniesione do organizacji publicznej obejmują:

1) przedmiot transakcji z otoczeniem – dobra publiczne; 2) charakter celów działania– publiczne i społeczne; 3) charakter działalności – publiczna i społeczna; 4) źródła władzy – własność środków publicznych, społecznych i prywatnych oraz mandat polityczny lub społeczny; 5) cechy procesu decyzyjnego – racjonalność, prakseologiczne kryteria oceny efektywności, procedury decyzyjne, przejrzystość, partycypacja społeczna, otwartość i demokracja.

To, co wyraźnie podkreśla specyfikę organizacji publicznych wynika z cech procesu decyzyjnego, mianowicie: przejrzystość działania; uczestnictwo różnych grup społecznych, otwartość i demokracja. Wskazuje się również na pewną zgodność w efektywnym zarządzaniu przedsiębiorstwem i organizacją publiczną ze względu na ich cel najwyższy – przetrwanie i rozwój. Zgodność ta dotyczy: 1) myślenia strategicznego i realizacji strategii; 2) innowacji i przedsiębiorczości wewnętrznej; 3) zaawansowanej technologii informacyjnej

Wskazuje się również na pewną zgodność w efektywnym zarządzaniu przedsiębiorstwem i organizacją publiczną ze względu na ich cel najwyższy – przetrwanie i rozwój. Zgodność ta dotyczy: 1) myślenia strategicznego i realizacji strategii; 2)innowacji i przedsiębiorczości wewnętrznej; 3) zaawansowanej technologii informacyjnej

W ujęciu syntetycznym organizacja publiczna została zdefiniowana „jako społecznoekonomiczny system, którego podsystemy celów i wartości, materialno-techniczny i podsystem struktury, a przede wszystkim podsystem zarządzania i relacje z otoczeniem wyróżniają się publicznością jako immanentną cechą odróżniającą ją od innych typów organizacji”

Zestawienie cech publiczności organizacji, w oparciu o literaturę badaczy brytyjskich i amerykańskich, przedstawia B. Kożuch uwzględniając: 1. Relacje z otoczeniem (większa złożoność wpływów otoczenia, większa otwartość na wpływy otoczenia, funkcjonowanie w mniej stabilnym otoczeniu, mniejsza presja konkurentów); 2. Cele organizacji (wyróżniający się charakter celów, np. sprawiedliwość i odpowiedzialność, zorientowanie na większą liczbę celów, niedookreśloność celów);

3. Struktury organizacyjne (bardziej skomplikowany charakter, procesy podejmowania decyzji charakterystyczne dla modelu biurokratycznego, mniejsza autonomia menedżerów); 4. Wartości menedżerów (mniejsze znaczenie motywacji materialnej menedżerów, częstsze zorientowanie menedżerów na działanie w interesie publicznym, mniejsze zaangażowanie w działania organizacyjne).

Ogólne warunki sprawnego zarządzania organizacją wynikające z dorobku nauki o zarządzaniu; Ogólne warunki sprawnego zarządzania organizacją mają odniesienie historyczne i łączą się z wpływem innych nauk, z dorobku których czerpie nauka o zarządzaniu (najczęściej wymienia się: filozofię, socjologię, psychologię, ekonomię, teorię systemów, cybernetykę) oraz wpływem warunków wewnętrznych organizacji i jej otoczenia.

Z uwzględnienia tych dwóch grup czynników wynika różne znaczenie i z tym związane różne postępowanie z zasobami w realizacji celów organizacji w warunkach zmienności otoczenia.

Analiza ewolucji nauki o zarządzaniu, uwzględniająca różne kierunki, nurty, podejścia i teorie (powstające pod wpływem wymienionych wcześniej czynników), może być prowadzona z różnych punktów widzenia i przyjętych założeń badawczych, stanowiących paradygmat. Takie podejście pozwoliło wyodrębnić trzy spojrzenia badawcze, których istotą jest człowiek lub grupy ludzi, stanowiące zmienne występujące w różnych relacjach ze strukturą i sposobem zarządzania. Te relacje wyznaczają ogólne warunki sprawnego zarządzania organizacją.