Dr Grażyna Poraj Instytut Psychologii Uniwersytet Łódzki Agresja jako rezultat kryzysu wychowania w rodzinie i szkole „Alarm dla przemocy i okrucieństwa rówieśniczego” – skuteczne sposoby rozwiązywania konfliktów Łódź 2006 Dr Grażyna Poraj Instytut Psychologii Uniwersytet Łódzki

Problematyka wystąpienia Analiza wyników badań uczniów szkół województwa łódzkiego Determinanty agresji Rodzina jako środowisko agresogenne Szkoła jako środowisko agresogenne Syndrom agresji u nauczycieli Identyfikacja celów agresji u młodzieży Kontrolowanie i socjalizacja agresji

1. Miejsce kontaktu z agresją i przemocą

2. Miejsce kontaktu z agresją i przemocą

3. Przejawy agresji w szkołach

4. Przejawy agresji w szkołach – z podziałem na płeć badanych uczniów

5. Zjawisko fali w szkołach

6. Zachowania agresywne u nauczycieli

Rodzina jako środowisko agresogenne 1. Nieprawidłowe relacje pomiędzy rodzicami i dziećmi 2. Akceptacja zachowań agresywnych i zachęcanie do nich 3. Dostarczanie dzieciom wzorców zachowań agresywnych

Krzywdzenie Zaniedbanie Średnia liczba 6,00 Kontrola 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 -1,00 -2,00 -3,00 -4,00 Agresja Wycofanie Zachowania prospołeczne Wykres 3. Wpływ przemocy rodzicielskiej, zaniedbania i kontroli na zachowania prospołeczne, wycofanie i poziom agresji dzieci ( Prino i Reyrot za: Krahe 2005 )

Szkoła jako środowisko agresogenne Szkoła jako instytucja - przymus, ograniczenie samodzielności - anonimowość uczniów, rzeczowe stosunki z nauczycielami - przeciążenie uczniów, niewłaściwy proces oceniania Nieprawidłowe relacje pomiędzy uczniami a nauczycielami - brak poszanowania godności uczniów - stosowanie presji dydaktycznej - krytykowanie, ośmieszanie - brak uznania dla osiągnięć uczniów - manieryzm, agresja fizyczna, słowna, pośrednia - role agresora i ofiary

Syndrom agresji u nauczycieli Motywy wyboru zawodu nauczycielskiego Charakterystyka nauczycieli o wysokim syndromie agresji: - niska samoocena ( niezadowolenie z siebie ) - brak odporności na sytuacje trudne - niska wrażliwość na potrzeby innych - niska potrzeba afiliacji ( tendencja do izolowania się ) - koncentracja na sobie - sztywność, konfliktowość = brak szans na samorealizację zawodową

Identyfikacja celów agresji u uczniów Przeżywanie radości ze zwyciężania ( agresja jako zabawa ) Unikanie obrażeń, przezwyciężanie strachu ( agresja jako obrona ) Wyrównywanie krzywd ( agresja jako reakcja na frustrację ) Badanie granic ( agresja jako „wywiad” - walka o władzę ) Pozyskanie zainteresowania i wsparcia ( agresja jako ukryte pragnienie miłości )

Kontrolowanie agresji Program profilaktyki agresji w szkole: - budowanie środowiska wychowawczego - gratyfikacja potrzeb psychospołecznych uczniów - ustalanie jasnych dla wszystkich reguł postępowania i ich przestrzeganie - budowanie właściwych interakcji pomiędzy nauczycielami i uczniami - wypracowywanie bezpiecznego systemu oceniania - skuteczna współpraca z rodzicami - uczenie zachowań prospołecznych

Kontrolowanie agresji Program interwencyjny w szkole: - diagnoza problemu w środowisku szkolnym - identyfikacja celów agresji - indywidualne programy interwencyjne - stosowanie mechanizmu „przerywania roli” - stała troska o przestrzeganie reguł ( granice i konsekwencje w atmosferze akceptacji i gratyfikacji potrzeb ucznia )