POLSKA ZABYTKI Z LISTY UNESCO

Stare Miasto w Krakowie STARE MIASTO w Krakowie to zabytkowy zespół architektoniczny o średniowiecznym układzie. Kościoły: romański (Św. Andrzeja, XI w.), gotycki (Mariacki, XIII–XIV w.), barokowy (Św. Piotra i Pawła, XVI/XVII w.); mury miejskie (XIII–XIV w.) z Bramą Floriańską i Barbakanem, wieża ratuszowa (XIV–XVI w.), Sukiennice (XIV w.). Kościół archiprezbiterialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie

Stare Miasto w Warszawie STARE i NOWE MIASTO w Warszawie to zabytkowy zespół architektoniczny o średniowiecznym układzie. Zburzone prawie całkowicie w 1944r., zrekonstruowane m.in. gotycka katedra Św. Jana (XIV, XVIII, XIX w.); mury miejskie (XIV, XV–XVI w.) i Barbakan (XVI w.); kamienice (XV–XVIII w.). Łazienki Królewskie w Warszawie

Stare Miasto w Zamościu Stare miasto w Zamościu nazywane perłą renesansu europejskiego. Zamość powstał w ostatniej ćwierci XVI w. na miejscu wsi Skokówki z woli Jana Zamoyskiego. Różnymi metodami skupił w swoim ręku kilkaset wsi od Wisły po Bug (ponad 600 tysięcy hektarów). Z nowego miasta, Zamościa, pragnął uczynić stolicę tego państwa. Rolę katedry pełniła kolegiata Św. Tomasza Apostoła. Prestiż ordynacji i rodu podnosiła, utworzona w 1595 r., Akademia Zamojska — druga wyższa szkoła w całej Koronie. Zamość pozostawał w rękach Zamoyskich do 1821 r. Po odkupieniu przez władze Królestwa Polskiego miasto przybrało uproszczony, klasycystyczny kostium.

Stare Miasto w Zamościu Prace przy wytyczaniu miasta i budowie gmachów oraz nowoczesnych umocnień ruszyły w 1580 r. Zamość, rozplanowany przez włoskiego architekta Bernardo Morando według nowożytnych idei miasta idealnego (città-ideale), stał się jednym z najlepszych dzieł renesansowej urbanistyki europejskiej. Życie ekonomiczne koncentrowało się na wielkim rynku, z ratuszem stojącym w jednej z pierzei oraz placu solnym i węglowym. Podcieniowe kamienice zdobiły pierwotnie postrzępione attyki. Zespół miejski w Zamościu

Białowieski Park Narodowy BIAŁOWIESKI PARK NARODOWY od 1921 teren chroniony, od 1932 rezerwat (pow. 4693 ha), od 1947 zatwierdzony jako Białowieski Park Narodowy (najstarszy w Polsce) o pow. 10 502 ha (VI 1998). Obejmuje tereny Puszczy Białowieskiej, w tym — ścisły rezerwat przyrody (89,3%), Ośr. Hodowli Rzadkich Zwierząt, Rezerwat Pokazowy Zwierząt Puszczańskich i Park Pałacowy. W szacie roślinnej wyróżnia się ok. 25 zespołów (10 leśnych) przeważają grądy, są też łęgi, olsy, łozowiska oraz bory: mieszane, sosnowe, świerkowe i bagienne. Żubry w Białowieskim Parku Narodowym

Białowieski Park Narodowy W Białowieskim Parku Narodowym występuje ok. 800 gat. roślin naczyniowych, ponad 200 gat. mszaków i porostów i ok. 1000 gat. grzybów, z rzadkich roślin — obuwik, pełnik europejski, kosaciec syberyjski, arnika górska, turówka wonna. W faunie (11 000 gat.) występują 62 gat. ssaków i ponad 200 gat. Ptaków. Z osobliwości — żubr, konik leśny, łoś, bóbr europejski, bocian czarny, orzeł bielik, orlik krzykliwy W 1977 Białowieski Park Narodowy został uznany przez UNESCO za rezerwat biosfery. Wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyrody UNESCO, uhonorowany Dyplomem Europy. Żubry w Białowieskim Parku Narodowym

Zamek Krzyżacki w Malborku W wyniku wojny trzynastoletniej w 1454–66 Malbork znalazł się w rękach polskich, a na zamku aż do I rozbioru rezydowali królewscy starostowie. Zaborca pruski rozpoczął rozbiórkę murów, przerwaną dopiero w epoce romantyzmu. Aż do wybuchu II wojny światowej trwały prace zmierzające do przywrócenia zamkowi dawnego kształtu. Dzieło to po zniszczeniach wojennych jest kontynuowane po dzisiaj. Zamek w Malborku

Zamek Krzyżacki w Malborku Największa gotycka ceglana twierdza w Europie, dawna rezydencja wielkich mistrzów krzyżackich. Blisko pół wieku po przybyciu w dorzecze dolnej Wisły Zakon Panny Marii rozpoczął wznoszenie nad brzegiem Nogatu, w miejsce pomorskiego grodu Zantyr, potężnego założenia obronnego, które rozwinęło się w największy zespół ceglany w Europie. Najstarszą część zamku stanowi Wysoki Zamek. W 1309 r. Siegfried von Feuchtwagen przeniósł swoją siedzibę z Wenecji do Malborka. Po przybyciu władz z zakonu przebudowano dotychczasowe przedzamcze — wzniesiono tu Zamek Średni. Składają się na nią trzy skrzydła: wschodnie (pomieszczenia gościnne), północne (infimeria, wielka komturia), zachodnie (Wielki Refektarz). W przekształconym Wysokim Zamku powstał kościół Najświętszej Panny Marii. Pod jego prezbiterium znajduje się kaplica Św. Anny. Szczególnie pięknie opracowano elewacje od strony Nogatu — wielkie okna i wysmukłe kolumienki nadają jej lekkość, niezwykłą w średniowiecznej twierdzy. Z wnętrz urodą wyróżniają się dwa refektarze — letni i zimowy ze sklepieniami palmowymi. Oba zamki połączono systemem podwójnych murów obronnych z kilkudziesięcioma wieżami i basztami Zamku Niskiego, przeznaczonego przede wszystkim na cele gospodarcze oraz mieszkania dla służby żołnierzy.

Kościół Pokoju w Świdnicy Najwspanialszy na ziemiach polskich przykład oddziaływania katolickiego baroku na sztukę protestancką. W zawartym w 1648 pokoju westfalskim, kończącym wojnę trzydziestoletnią, zawarowano ograniczoną wolność kultu katolikom, luteranom i kalwinistom. W zgodzie z tymi postanowieniami w trzech księstwach śląskich, rządzonych przez katolickich Habsburgów, władze zgodziły się na wystawienie po jednym kościele luterańskim. Zgodę tę opatrzono surowymi warunkami — budowle miały powstać poza murami miejskimi, z nietrwałego materiału (tzw. mur pruski), bez wież i ozdób. W latach 50. XVII w. architekt Albrecht von Säbisch wystawił w Głogowie, Jaworze i Świdnicy trzy świątynie zwane kościołami Pokoju. Zachowały się z nich dwie, trzecia, głogowska, uległa zniszczeniu.

Kościół Pokoju w Świdnicy Budowla ze Świdnicy (1656–58), wzniesiona stosownie do narzuconych obostrzeń, zachwyca przede wszystkim oryginalnym rozwiązaniem wnętrza, mogącego pomieścić 7000 wiernych, zjeżdżających z całego księstwa, z czego aż 3000 na miejscach siedzących — w nawie i na kilku kondygnacjach balkonów. Z Säbischem współpracowali cieśle: Andrzej Gamper, Kasper Königer i Hans Zöllner. Świątynię przyozdobiono polichromią, wyposażono w bogato rzeźbioną ambonę i prospekt organowy. Własną loże ufundowali najbogatsi z parafian, panowie z pobliskiego Książa, hrabiowie Hochberg. Kościół Pokoju w Świdnicy

Kopalnia soli w Wieliczce Ogromnej wartości zabytek górniczy, najstarszy czynny tego typu obiekt w Europie. Choć najstarsze znane ślady eksploatacji podkrakowskich złóż datowane są na 3000 lat p.n.e., to za tradycyjną datę powstania żup wielickich uważa się połowę XIII w. — czasy księcia krakowsko-sandomierskiego Bolesława Wstydliwego i jego węgierskiej małżonki Kingi (Kunegundy, beatyfikowanej w XVII w.), wtedy to bowiem władca uregulował przepisy w tym zakresie. Wydobycie soli stanowiło tzw. regale czyli było objęte monopolem książęcym, ale kolejni Piastowie uszczuplali je na rzecz możnych. W 1278 r. pozyskanie cennej kopaliny zajmowało się wyłącznie przedsiębiorstwo monarsze — żupy. Funkcję żupnika krakowskiego, nadzorującego kopalnie w Wieliczce i Bochni, uważano z najbardziej lukratywne stanowisko w państwie. I niejednokrotnie stawało się zaczątkiem wielkiej fortuny (Bonerowie, Lubomirscy). Wnętrze kopalni soli w Wieliczce

Kopalnia soli w Wieliczce Czynna nieprzerwanie przez siedem wieków kopalnia wielicka stała się nie tylko bezcennym pomnikiem techniki, ale także zabytkiem sztuki, bowiem liczne komory i sale kopalniane zostały wspaniale udekorowane. W tzw. szybie Daniłowicza mieści się Muzeum Żup Krakowskich. W komorach, galeriach i łączących je korytarzach wykuto w soli posągi świętych i innych postaci. Najbardziej znane sale to kaplice bł. Kingi i Św. Antoniego (obie z XVII w.). Dzieło ludzkie wzbogacają naturalne Groty Kryształowe — próżnie o ścianach pokrytych kryształami soli. Kopalnia w Wieliczce od kilku stuleci zyskała sławę wielkiej atrakcji turystycznej i od czasów oświecenia przybywali tu licznie słynni ludzie (Fryderyk Chopin, Johann Wolfgang Goethe).

HACZÓW i LIPNICA MUROWANA HACZÓW, wieś gminna w woj. podkarpackim (powiat brzozowski), w Kotlinie Jasielsko-Krośn., nad Wisłokiem. — 3,3 tys. mieszk. (1998); zakład odzież., cegielnia; późnogot. drewn. kościół z 4. ćwierci XIV w. (rozbud. po 1624, przebud. 2. poł. XVIII w.), z późnogot. polichromią z 1494 i pocz. XVI w.; barok. dwór z 2. poł. XVIII w. (przebud.); punkt muzealny w kościele. LIPNICA MUROWANA, wieś gminna w woj. małopol. (powiat bocheński), na Pogórzu Wiśnickim, nad Uszwicą (pr. dopływ Wisły). — 690 mieszk. (1998); prawa miejskie 1326–1880. Drewn. późnogot. kościół cmentarny (koniec XV w.) z 3 późnogot. tryptykami i polichromią z kilku epok.

Kościół parafialny pw. Św. Michała w Dębnie Podhalańskim Zabytek gotyckiej architektury drewnianej, z cenną polichromią patronową wnętrza. W dolinie Dunajca na Podhalu przetrwało kilka bardzo cennych drewnianych świątyń wiejskich, wzniesionych prawdopodobnie w drugiej połowie XV w. Znajdują się one w Łopusznej, Harklowej, Grywałdzie. Najbardziej jednak znany jest kościółek w Dębnie Podhalańskim. Ta niewielka budowla, wystawiona z modrzewiowego. Kościół parafialny pw. Św. Michała w Dębnie Podhalańskim

„ZABYTKI Z LISTY UNESCO” PREZENTACJE : „ZABYTKI Z LISTY UNESCO” PRZYGOTOWAŁA: WERONIKA GAWRYCH