Dane INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi im. Mieszka I w Świnoujściu ID grupy: 97/43_P_G1 Opiekun: Lidia Sokołowska Kompetencja: Przedsiębiorczość Temat projektowy: Narzędzia pracy grupowej Semestr/rok szkolny: 2011/2012

Narzędzia pracy grupowej

Zespół- to dwie lub więcej osób, które współpracują ze sobą, dążąc do zrealizowania wyznaczonego celu.

llllllllll Bardzo często członkowie grupy są dobierani tak, by każdy miał inne umiejętności specjalizację, po to, by się wzajemnie uzupełniali i byli jak najbardziej wszechstronni.

o „Wychowawca ma przed sobą zespolony przez wspólne zadanie zbiór osób; wiąże go nie tylko dialog z pojedynczymi członkami tej zbiorowości- jego talent wychowawczy wyraża się w umiejętnościach przewodzenia lub przodowania grupie i takiego oddziaływania na grupę, aby na straży zadań i zwyczajów sugerowanych przez wychowawcę- stał nie tylko on, lecz także członkowie grupy.” (Kamiński A. 1972,s.221)

typologie grup w pracy metoda grupową (WEDŁUG KAMIŃSKIEGO) Rozwojowo-wychowawcze - grupy te są tworzone w celu wspierania wszechstronnego rozwoju jednostek. Poszczególni członkowie grupy mogą mniej lub bardziej odczuwać identyfikacje z grupą, - zespoły te tworzone są na potrzeby ludziom funkcjonującym bez poważniejszych problemów. - organizowane są liczne grupy np. w domach kultury.

o Rewalidacyjne Ten rodzaj grup jest organizowany na potrzeby jednostek społecznie lub fizycznie niedostosowanych, - Mają na celu nauczenie członków grupy funkcjonowania wśród ludzi, - Grupy takie organizowane są w instytucjach opiekuńczo- wychowawczych i kulturalno-edukacyjnych.

Psychoterapeutyczne - Organizowane są w celu wspomożenia psychicznego i społecznego funkcjonowanie członków grupy, - Wykorzystują doświadczenia z dziedziny psychologii ogólnej jak i klinicznej, - Coraz częściej jednak spotyka się grupy zmierzające do rozwoju kreatywności, empatii, umiejętności komunikacyjnych.

Zasady pracy w grupie 1. Dobrowolności uczestnictwa – uczestnik sam określa stopień własnego zaangażowania w pracę. 2. Poufności – wszystko, co dzieje się w grupie, stanowi tajemnicę; zasada ta dotyczy zarówno uczestników grupy, jak i prowadzącego. 3. Wzajemnego szacunku – w czasie zajęć staramy się być dla siebie uprzejmi, po zajęciach nie wykorzystujemy wiadomości zdobytych o uczestnikach przeciwko nim. 4. Przejmowania odpowiedzialności za siebie – każdy uczestnik zajęć ponosi taka sama odpowiedzialność za efektywny ich przebieg, za własne zachowanie się w ich trakcie. 5. Spisania kontraktu - każdy uczestnik może zgłosić własne propozycje zasad; sposoby w jaki będziecie podejmować decyzje, czy przez głosowanie, czy przez wprowadzenie konsensusu oraz określenie własnego stosunku do zasad proponowanych przez prowadzącego.

Przykład kontraktu I. Wspólnie ustalamy cele i zadania. II. Przy podziale zadań uwzględniamy predyspozycje, zdolności i zainteresowania. III. Jesteśmy odpowiedzialni za słowa i czyny. IV. Wyznajemy zasadę szczerości i życzliwości wobec siebie. V. Tolerujemy inne poglądy.

o VI. Preferujemy otwartość, ale w granicach własnego uznania. VII. Uważnie słuchamy osoby mówiącej i szanujemy jej wypowiedzi nawet wówczas, gdy się z nimi nie zgadzamy. VIII. Przestrzegamy reguł czasowych. IX. Wypowiadamy się krótko, jasno i precyzyjnie. X. Mówimy zawsze we własnym imieniu.

o XI. Akceptujemy członków zespołu takimi, jacy są. XII. Potrafimy spokojnie i uważnie przyjmować krytykę innych. XIII. Jesteśmy kreatywni i twórczy. XIV. W sytuacjach trudnych zawsze pomagamy sobie nawzajem. XV. Dokonujemy obiektywnej oceny naszej pracy.

Co jeszcze pomaga w pracy grupowej?

o Zachowania pomagające grupie wybrać wspólne cele oraz podjąć działania zmierzające do ich osiągnięcia: - Wspólne wyznaczenie i zaakceptowanie celu działania i ról w grupie; - Wskazywanie nowych pomysłów, sugerowanie ciekawych rozwiązań; - Wpływanie na kierunek i tempo pracy grupy; dokonywanie podsumowań, przypominanie o czasie, jaki pozostał na wykonanie zadania, przypominanie o celach; - Zbieranie informacji niezbędnych do podjęcia decyzji,

o - Przekazywanie faktów i uogólnień związanych z własnym doświadczeniem i odnoszących się do danego problemu; - Dawanie przykładów, rozwijanie znaczeń, znajdowanie uzasadnień dla propozycji poczynionych wcześniej, - Podsumowywanie wyników, wskazywanie odstępstw od wyznaczonych pierwotnie celów.

o Zachowanie pomagające tworzyć dobrą atmosferę w grupie: - Szukanie kompromisu, łagodzenie różnic między członkami grupy i ich poglądami; - Angażowanie tych, którzy nie zabierali głosu, zachęcanie ich do wyrażenia własnego zdania; - Akceptowanie propozycji innych, udzielanie pochwał - Rezygnacja z własnych poglądów w imię wspólnych interesów grupy; - Rozładowanie napięć poprzez żart; - Kulturalne zachowywanie się w każdej sytuacji; -Troska o warunki spotkania

o Zachowania niesprzyjające pracy grupy: - Monopolizowanie dyskusji, usiłowanie przejęcia kontroli nad grupą, przeszkadzanie innym; - Ataki osobiste, napastliwe żarty, okazywanie zazdrości; - Wyrażanie dezaprobaty dla wartości, ranienie innych; - Zdobywanie kontroli poprzez manipulowanie grupą lub jej członkami; - Blokowanie działań bez powodu, próby powrotu do pomysłów, które grupa świadomie odrzuciła.

Grupa - jako zbiorowość jednostek, kieruje się takimi samymi prawami jak społeczeństwo w kwestii przyjmowania pewnych pozycji i zależności jednostek.

o Role w grupie: - uczestnicy mogą mieć nieokreślone role (wszyscy pracują na równych prawach); - wszyscy pracują na równych prawach plus jedna osoba jest wyznaczona do kontaktu z nauczycielem; - każda osoba w grupie pełni inną funkcję.

o Lub też inny podział: - lider - sprawozdawca - sekretarz - osoba do kontaktów z nauczycielem lub innymi grupami

Zadania grupy Grupa powinna działać jako: - „tłumik”, a więc wyciszać obawy i niepokoje jednostkowego uczestnika zajęć; - „wzmacniacz”, czyli pobudzać do emocjonalnego zaangażowania w rozwiązywanie problemów i pomagać w wyjaśnianiu pojawiających się wątpliwości. - powinno zachodzić zjawisko „sprzężenia zwrotnego”. Najłatwiej ten stan osiągnąć, jeżeli praca przybiera formę dyskusji w grupie. Zachodzące wtedy między jej uczestnikami reakcje emocjonalne ułatwiają integrację członków. - wszyscy są sobie równi, mają jednakowe prawa do uzewnętrzniania swoich myśli i uczuć. Żaden z nich nie posiada równie takiej wiedzy związanej z tematem pracy, która pozwoliłaby mu zdominować pozostałych uczestników grupy.

Wielokierunkowe porozumiewanie się w grupie: - formą kontaktowania się uczniów pomiędzy sobą oraz młodzieży z nauczycielem; - ułatwia uzgodnienie i ujednolicenie stanowisk, pogłębia przyjaźń i życzliwość; - uczeń nieśmiały może lepiej konfrontować własne braki z wiadomościami kolegów, rozumieć omawiane na zajęciach treści, a przede wszystkim przekonać się, że mają coś sensownego do powiedzenia. - młodzież w ten sposób nabiera zaufania do nauczyciela, kolegów i siebie samych, a zdobyte zaufanie wzmacnia ich poczucie uznania i podwyższa samoocenę.

o Korzyści dla ucznia: - rozwija wiarę we własne możliwości; - umożliwia wzajemne uczenie się młodzieży; - daje możliwość dzielenia się pomysłami; - uczy tolerancji oraz życzliwości. - daje więcej okazji do posługiwania się językiem w uczeniu się; - uczy przestrzegania przyjętych zasad; - uczy pełnienia różnych ról oraz wdraża do współpracy - uczy słuchania.

o Korzyści dla nauczyciela: - ułatwia aktywizację młodzieży; - daje możliwość zajęcia się uczniowi o rozwoju poniżej normy; - daje możliwość lepszego poznania uczniów i nawiązania z nimi bliższego kontaktu; - wpływa na integrację grupy; - przeciwdziała izolacji niektórych osób; - pomimo pozornej łatwości tej formy organizacyjnej, należy podkreślić, iż czeka w niej wiele pułapek i trudności, wymagających pokonywania na bieżąco.

Trudności pracy grupowej: - zbyt częsta interwencja nie dając czasu uczniowi na refleksję i korektę; - zbyt częste pomaganie lub przerywanie pracy grupy; - hałas, który z czasem, gdy uczniowie przyzwyczają się do takiej formy pracy, jest coraz mniejszy; - osoby dominujące w grupie- osoba agresywna lub o silnej osobowości wymaga częstego monitoringu, by nie podporządkowała sobie reszty grupy; - trudności w ocenie pracy grupy – z racji jednoczesnej pracy wielu grup, trudno obserwować wszystkie osoby i obiektywnie ocenić ich wkład pracy i wysiłku w rozwiązanie zadania.

KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA: - jest to proces przekazywania informacji między nadawcą, a odbiorcą; - ma on na celu przekazanie danej treści za pośrednictwem układu umownych komunikatów.

o Narzędzia komunikacji interpersonalnej: Mowa, Pismo, Mimika, Mowa ciała, Ton, Barwa głosu, Wygląd, Tempo mówienia, Postawa.

o Nie zawsze odbiorca odczytuje przekazany komunikat w takim znaczeniu, w jakim nadał go nadawca.

o Szum informacyjny- wszystko to, co zakłóca proces komunikacji, zarówno w sferze prywatnej jak i zawodowej.

o Utrudnienia mogą brać się z: - uprzedzeń nadawcy, który jest z góry negatywnie nastawiony do przekazywanej informacji lub do odbiorcy; - własnego interesu nadawcy, który rzutuje na precyzję przekazywanej wiadomości lub gdy nadawca kładzie nacisk na informacje korzystne dla niego; - braku związków przyczynowo-skutkowych w komunikacie - braku zrozumienia, kiedy nadawca używa fachowych i nieznanych dla odbiorcy sformułowań, bądź gdy gestykulacja i mowa ciała jest sprzeczna z wydawanym komunikatem

Zalety Pracy Grupowej: - Każdy z członków zespołu posiada inne informacje, które mogą się przydać w pracy; - Duża ilość informacji stwarza możliwość opracowania różnych wariantów oraz wybrania tego, który będzie najbardziej efektywny; - Kiedy decyzje podejmuje grupa, są one łatwiej akceptowane przez pozostałych pracowników; - Występowanie efektu synergii.

o Synergia – to sposób w jaki różne dziedziny działalności organizacji uzupełniają się lub wspomagają. Współpracujące elementy produkują więcej niż gdyby pracowały osobno. Synergia kładzie nacisk na znaczenie zgodnej i skoordynowanej współpracy.

o Synergia może być: - dodatnia (2+2=5), - neutralna (2+2=4) - ujemna (2+2=3). Tutaj powstają 2 efekty: - audytorium - ktoś robi coś mając świadomość bycia obserwowanym; - facylitacyjny - ktoś robi coś w towarzystwie osób robiących to samo.

A o to kilka przykładów synergii: W psychologii społecznej – W wyniku synergii powstaje efekt organiczny będący przeciętną nadwyżką korzyści przypadającą na członka zespołu współdziałającego z pozostałymi osobami, w porównaniu z korzyścią możliwą do osiągnięcia w działaniu indywidualnym. Na przykład: Dwie osoby działając razem, są w stanie przesunąć ciężką szafę o 10 metrów. Każda z nich osobno mogłaby przesunąć ją nie więcej niż np. 3 metry. Zatem maksymalna suma działań indywidualnych jest równa 2 x 3 m = 6 m, natomiast efekt działań wspólnych wynosi 10 m i jest większy niż suma działań indywidualnych.

o W farmakologii – Dwa, lub więcej słabo oddziaływających na pacjenta leków, po zaaplikowaniu ich razem, przynoszą bardzo silne efekty. Synergia w tym przypadku może polegać zarówno na interakcji substancji czynnych poszczególnych leków na poziomie biochemicznym, jak też na synergicznej odpowiedzi organizmu na leczenie (na poziomie fizjologicznym).

o W ekonomii – Integracja działań wielu podmiotów kreujących produkt zmniejsza koszty jego przygotowania i promocji a zwiększa szanse rynkowego zakresu, czyli zyski. Efekty są nieproporcjonalnie większe w porównaniu z sytuacją, gdy każdy z podmiotów działa oddzielnie.

o W zarządzaniu projektami – Sytuacja, w której realizacja kilku projektów równocześnie daje organizacji większe zyski (lub częściej - niższe koszty operacyjne), niż realizacja tych projektów oddzielnie. Spowodowane to jest np. możliwością wspólnego zamawiania zasobów do projektów, wynajmu maszyn czy wykorzystania wiedzy ekspertów dla kilku zbieżnych ze sobą przedsięwzięć realizowanych w tym samym czasie.

Wady Pracy Grupowej: - Proces podejmowania decyzji kilka osób jest czasochłonne – a zatem kosztowne; - Kiedy pracuje się w zespole czasami ciężko jednoznacznie stwierdzić, kto za co jest odpowiedzialny; - Występowanie syndromu grupowego myślenia; - Powstają konflikty, które nie są pomocne w efektywnej pracy.

o SYNDROM APOLLO- (1+1+1+1=2) - syndrom ten występuje w grupie, w której członkowie cechują się bardzo wysokim poziomem inteligencji; - członkowie nie są w stanie dojść do porozumienia, gdyż każdy uważa, ze jego poglądy, pomysły są najlepsze; - są niezależni i nie uznają opinii innych, to wszystko wprowadza w zespole nieład i dezorganizację, co obniża poziom podejmowanych decyzji i wykonywanej pracy.

Bibliografia: 1. K. Garbacik, M. Żmiejko „Czas na przedsiębiorczość”, Wydawnictwo Szkolne PWN, 2. A. Kamiński: Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej [w:] Metodologia pedagogiki społecznej, Praca zbiorowa pod kierunkiem R. Wroczyńskiego i T. Pilcha, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ ! o Grupa w składzie: 1. Anna Dudar 2. Grzegorz Graff 3. Katarzyna Matusko 4. Sandra Procukiewicz 5. Sylwia Sikora 6. Kamila Stanna 7. Paulina Świętczak 8. Marta Tymrakiewicz 9. Kamila Wypych DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ !