Choroby układu sercowo-naczyniowego Zaliczane są do chorób cywilizacyjnych Stanowią obok chorób nowotworowych, najczęstszą grupę chorób powodujących zachorowalność i zgony w polskim społeczeństwie Zachorowalność najczęściej dotyczy mężczyzn pomiędzy 40-50 rokiem życia
Miażdżyca tętnic przewlekła choroba, polegająca na zmianach zwyrodnieniowo-wytwórczych w błonie wewnętrznej i środkowej tętnic, głównie w aorcie, tętnicach wieńcowych i mózgowych, rzadziej w tętnicach kończyn. Miażdżyca jest najczęstszą przyczyną stwardnienia tętnic (łac. arteriosclerosis).
Gigantyczne zmiany miażdżycowe aorty. Preparat sekcyjny.
POWSTAWANIE BLASZKI MIAŻDŻYCOWEJ Ogniska stłuszczenia błony wewnętrznej tętnic wieńcowych – lipidozy
Kaszowatość tętnic (atheromatosis) - ogniskowe zmiany kaszowate w błonie wewnętrznej i sąsiednich warstwach błony środkowej tętnic.
Pęknięcie blaszki miażdżycowej i wytworzenie mikrozakrzepu Pęknięcie blaszki miażdżycowej i wytworzenie mikrozakrzepu. Mikrozakrzep może ulegać powiększeniu, wcieleniu do ściany tętnicy i obrośnięciu przez śródbłonek lub fibrynolizie.
W przypadku gdy skrzeplina zamknie światło tętnicy wieńcowej dochodzi do zawału
Nadciśnienie tętnicze Jest to choroba układu krążenia polegająca na stałym lub okresowym podwyższeniu ciśnienia tętniczego krwi powyżej wartości prawidłowych tj.: 140/90 mmHg.
Do najwcześniejszych objawów nadciśnienia należą: ucisk w głowie, szum w uszach, bóle głowy, zawroty głowy połączone często z szumem w uszach lub mroczkami przed oczami, zmęczenia zarówno fizyczne jak i psychiczne, zaburzenia koncentracji uwagi, zmniejszenie sprawności fizycznej, nerwowość, rozdrażnienie, zaburzenia snu – trudności z zasypianiem lub przedwczesne budzenie się, dolegliwości sercowe - uczucie kołatania serca, ucisk lub brak tchu podczas wysiłku, duszność – podczas wysiłku, towarzysząca silnym przeżyciom.
Przyczyny nadciśnienia: pozostałe 5% przypadków nadciśnienia ma określoną przyczynę wywołującą. Może to być nadczynność tarczycy, choroby nerek, hiperaldosteronizm, zwężenie tętnicy nerkowej i wiele innych. 95% przypadków nadciśnienia ma niewyjaśnioną przyczynę (nadciśnienie pierwotne nazywane inaczej idiopatycznym).
Leczenie niefarmakologiczne: obniżenie masy ciała ma bardzo istotne znaczenie w leczeniu nadciśnienia tętniczego - dotychczasowe badania dowodzą że u chorych z nadciśnieniem i 10% nadwagą obniżenie masy ciała o 5 kg powoduje umiarkowany efekt hipotensyjny (obniżenie ciśnienia) oraz korzystnie wpływa na czynniki ryzyka (m.in. insulinooporność, cukrzyca, hiperlipidemia i przerost lewej komory serca), ograniczenie spożycia alkoholu do minimum, zaprzestanie palenia tytoniu w jakiejkolwiek postaci (papierosy, fajka, cygara), regularne ćwiczenia fizyczne o umiarkowanym natężeniu, najlepiej szybki spacer lub pływanie - minimum 3-4 razy w tygodniu przez 30-40 min., korzystne jest zmniejszenie spożycia soli kuchennej do mniej niż 100 mmol/dzień co odpowiada 6 gram NaCl, zmiana diety, a zwłaszcza wprowadzenie ryb, warzyw i owoców (mogą być suszone).
Profilaktyka wtórna Kontrola ciśnienia tętniczego - 2-3 razy w tygodniu. Pomiary najlepiej wykonywać rano, w południe, wieczorem. Warto założyć sobie zeszyt, w którym będziesz notował wartości swojego ciśnienia - ułatwi to lekarzowi dobór odpowiedniej dawki leków, Co jakiś czas warto wybrać się do okulisty aby wykonać badanie dna oka - nadciśnienie tętnicze powoduje zmiany w siatkówce (tzw. retinopatia nadciśnieniowa), Okresowo należy oznaczyć we krwi stężenie potasu, sodu, kreatyniny (kontrola funkcji nerek), Badanie ogólne (obecność mikroalbuminurii) i posiew moczu, U wszystkich chorych zaleca się wykonanie badania EKG Kontrola poziomu cholesterolu całkowitego i frakcji:LDL,HDL,oraz trójglicerydów.
Choroba wieńcowa Choroba wieńcowa serca zwana również chorobą niedokrwienną serca, przewlekłą niewydolnością sercową oraz niegdyś dławicą sercową lub dusznicą bolesną to choroba polegająca na niedostatecznym ukrwieniu serca, a co za tym idzie niewystarczającym zaopatrzeniu serca w tlen.
Objawy choroby wieńcowej Typowym jej przejawem są bóle w klatce piersiowej, zlokalizowane z reguły za mostkiem, określane przez chorych jako dławienie, gniecenie, rozpieranie albo pieczenie czy palenie, nigdy - kłucie, przeszywanie. Bóle z reguły promieniują do gardła, szyi, lewego lub prawego barku z uczuciem drętwienia rąk. Towarzyszą im niepokój, czasem duszność i kołatanie serca, niekiedy nudności, zawroty głowy. Dla stabilnej choroby niedokrwiennej typowe jest to, iż ból najczęściej występuje w czasie wysiłku fizycznego i szybko ustępuje po jego zaprzestaniu lub po zażyciu podjęzykowo nitrogliceryny.
Ból w tej postaci choroby często pojawia się rano, po wstaniu z łóżka, podczas wymagających energii codziennych czynności porannych. W stabilnej chorobie wieńcowej czynnikami wyzwalającymi bóle bywaja także duży stres, chłód (zimny wiatr), czasem - mniej lub bardziej obfity posiłek. Bardzo charakterystyczne jest w takich razach szybkie ustępowanie bólu po podjęzykowym zażyciu nitrogliceryny. Ultrasonografia wewnątrzwieńcowa - na zielono zaznaczono blaszkę miażdżycową zawężającą światło naczynia
Zawał mięśnia sercowego (infarctus myocardii) ostra, groźna choroba serca w której powstaje obszar martwicy mięśnia sercowego w wyniku jego niedotlenienia. Zawał mięśnia sercowego jest postacią choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego (obok: nagłej śmierci sercowej, dławicy sercowej, przewlekłej choroby niedokrwiennej serca i tzw. "kardiomiopatii" niedokrwiennej).
Do zawału mięśnia sercowego najczęściej dochodzi: na tle miażdżycy tętnic wieńcowych w przebiegu choroby wieńcowej (często utożsamianej z chorobą niedokrwienną serca). Ognisko miażdżycy w ścianie tętnicy wieńcowej nazywane jest blaszką miażdżycową. Powoduje ona zwężenie światła tego naczynia i ograniczenie przepływu krwi - często w tych przypadkach pacjent odczuwa objawy dławicy piersiowej przy wysiłku czy zdenerwowaniu.
Czynniki ryzyka Zawał mięśnia sercowego występuje na ogół po 40. roku życia, częściej u mężczyzn niż u kobiet, zwłaszcza u osób otyłych i z nadciśnieniem tętniczym. Do czynników ryzyka należą: starzenie się (wiek krytyczny: u mężczyzn 32-50 lat, u kobiet 45-70) płeć męska palenie tytoniu nadciśnienie tętnicze inne przyczyny przerostu lewej komory serca (kardiomiopatia, przerost po stosowaniu leków sterydowych) wysoki poziom cholesterolu zaburzona proporcja pomiędzy cholesterolem LDL i HDL wysoki poziom trójglicerydów niedobory witamin grupy B, zwłaszcza kwasu foliowego wysoki poziom kwasu moczowego brak aktywności fizycznej marskość wątroby (i wynikające z niej zaburzenia metaboliczne) cukrzyca predyspozycje rodzinne i genetyczne (zawał w rodzinie w wywiadzie) otyłość (zwłaszcza brzuszna)
Objawy Podmiotowe (subiektywne) bardzo silny ból w klatce piersiowej, nieustępujący po odpoczynku i po nitratach (nitrogliceryna), piekący, dławiący, rozpierający, promieniujący do żuchwy, lewej kończyny górnej (lub obu) panika, lęk przed śmiercią duszność
Przedmiotowe (obiektywne) bladość lepki pot spadek ciśnienia tętniczego tachykardia - wzrost częstości akcji serca, lub inne zaburzenia tętna pobudzenie ruchowe
Rehabilitacja Rehabilitację rozpoczyna się po ustąpieniu bólu zawałowego, zmniejszeniu aktywności enzymów i obniżeniu temperatury.
Udar mózgu (ang. stroke) jest to nagłe ogniskowe lub uogólnione zaburzenie czynności mózgu utrzymujące się powyżej 24 godzin lub prowadzące do śmierci wywołane jedynie przez przyczyny naczyniowe. Udar mózgu - fragment objęty ogniskiem krwotocznym
Typy udarów: Niedokrwienne (ok.80%) Krwotoczne (ok.20%) Spowodowane zmianami zakrzepowymi w dużych naczyniach szyjnych i mózgowych (ok.30%) Spowodowane zmianami w małych tętnicach mózgowych (ok.20%) Spowodowane zatorem (ok.30%) Krwotoczne (ok.20%) Krwotoki śródmózgowe (ok.15%) Krwotoki podpajęczynówkowe (ok.5%)
Objawy udaru mózgu Najczęstszymi objawami udaru mózgu jest nagłe wystąpienie: niedowładu lub porażenia mięśni twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała "znieczulenia" twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała zaburzeń chodzenia z utratą równowagi i zawrotami głowy silnego bólu głowy bez znanej przyczyny
zaburzeń mowy, z trudnościami w zrozumieniu słów oraz w wypowiadaniu się zaburzeń widzenia w jednym lub obu oczach
Ułożenie pacjenta
Rehabilitacja chorych po udarze mózgowym Rehabilitacja wczesna Rehabilitacja późna
Pielęgnacja rehabilitacyjna 1. Zapobieganie odleżynom (obracanie) 2. Zapobieganie przykurczom (ułożenie) 3. Uregulowanie czynności pęcherza (cewnikowanie) 4. Zapobieganie zapaleniu płuc (udrażnianie dróg oddechowych) 5. Utrzymanie kontaktu z chorym 6. Zaopatrzenie ortopedyczne Mobilizacja czynnościowa
Fizjoterapia 1. Zapobieganie zapaleniu płuc (ćwiczenia oddechowe, zmiana położenia) 2. Zapobieganie przykurczą (ćwiczenia bierne i bierno-czynne, stymulacja proprioceptywna) 3. Zapobieganie zanikowi mięśni i obniżaniu siły (masaż, ćwiczenia oporowe) 4. Elektrostymulacja 5. Zapobieganie zrzeszotnieniu kości (pionizacja)
Psychoterapia i socjoterapia 1. Akceptacja choroby 2. Logopedia (nauka mowy. czytania, pisania) 3. Utrzymanie kontaktu z chorym i rodzina 4. Przystosowanie do środowiska 5. Zapobieganie stanom nerwicowym
Czynniki hamujące proces rehabilitacji: Wiek powyżej 55 roku życia Zaburzenia mowy Przedłużające się obniżenie napięcia mięśniowego Nadmierna spastyczność z przykurczami Zaburzenia czucia po stronie porażonej Stany depresji i apatii Zmiany patologiczne w EEG Zaburzenia krążenia (świeży zawal m. sercowego, choroba wieńcowa) Złośliwe nadciśnienie tętnicze Choroby przemiany materii (cukrzyca, otyłość) Utrzymujące się zaburzenia równowagi i niezborność Bóle stawów, zrzeszotnienie kości, podwichnięcie stawu barkowego Zniekształcenia stopy porażonej (stopa końsko-szpotawa)