EKONOMIA KEYNESOWSKA

Plan zajęć Warunki zewnętrzne Sylwetka Johna Maynarda Keynesa Teoria rozwoju gospodarki w stanie nierównowagi Rynek dóbr i usług – konsumpcja, oszczędności, inwestycje i popyt globalny Mnożnik keynesowski Teoria interwencjonizmu państwowego Zmienne zależne i niezależne Porównanie ekonomii klasycznej i keynesowskiej Podsumowanie – znaczenie teorii Keynesa.

Okres historyczny Od lat 30-tych XX wieku Do lat 70-tych XX wieku

Warunki zewnętrzne (1/2) Sytuacja gospodarcza: Powszechna zamożność obywateli Nierównomierna alokacja majątku Powszechne przekonanie o możliwości wzbogacenia się przez zakup akcji Kryzys bankowy – wielki kryzys giełdowy w październiku 1929 r. – kryzys gospodarczy

Warunki zewnętrzne (2/2) Przebieg i skutki kryzysu: Spadek wartości dochodu narodowego z 87 mld (1929 r.) do 39 mld (1933 r.) Wzrost bezrobocia z 2 mln (1929 r.) do 14 mln (1933 r.) Likwidacja 9 mln rachunków oszczędnościowych Bankructwo 85 tys. przedsiębiorstw Spadek wartości płac o 40%, dywident o 56%, a przeciętnego wynagrodzenia o 60% Długotrwałość kryzysu

Sylwetka Johna Maynarda Keynesa Syn znanego ekonomisty, zaprzyjaźnionego z innymi znamienitymi ekonomistami np.z A. Marshallem. Staranie wykształcony, odrzucił teorię ojca.Studiował w Cambridge, gdzie uznano go za dyletanta. Mało interesował się teorią ekonomii, bardziej strona praktyczną. Sprawował liczne urzędy państwowe m. in. pracował w Urzędzie do spraw Indii. Został redaktorem „Economic Journal”. Wykładowcą w Cambridge. Podczas I wojny światowej pracował w Ministerstwie Skarbu i wykupił część obrazów z fancuskiej galerii narodowej.

Teoria rozwoju gospodarki w stanie nierównowagi Powrót do koncepcji Malthusa (ogólnego przesytu), czyli potraktowanie oszczędzania jako źródła nierównowagi w gospodarce Oszczędzanie połączone z równoczesnym inwestowaniem nie powodowało kryzysu. Z czasem (od połowy XIX w.) oszczędzanie zostało oddzielone od inwestowania i było realizowane przez inne grupy ludności.

Przyczyny kryzysu gospodarczego Nadmierne oszczędzanie polegające na zamrażaniu środków pieniężnych, które zakłóca przepływ dochodów i spowalnia ruch okrężny Zmniejszone zainteresowanie przedsiębiorstw inwestowaniem, w wyniku pesymistycznych zapatrywań w przyszłość, niskiego popytu, inflacji, itp.

Kryzys W gospodarce rynkowej nie istnieje jakiekolwiek zabezpieczenie przed kryzysem, bowiem w fazie najgłębszej recesji nie ma nadmiaru oszczędności

Wpływ na rynek „Ludzkie potrzeby są zawsze tak wielkie jak marzenia. Gospodarka nie służy ich zaspokajaniu, wytwarza dobra by zaspokoić popyt; ten jest zaś równie mały jak zawartość portfela. Bezrobotni z ekonomicznego punktu widzenia znaczą tyle co zero; równie dobrze mogliby znajdować się na księżycu, tak mały jest ich wpływ na rynek”

Wnioski Gospodarka znajdująca się w stanie recesji może w niej trwale pozostawać Koniunktura gospodarcza zależy od inwestycji – spiralę koniunktury nakręca wzrost nakładów inwestycyjnych) Inwestycje są kategorią niepewną w gospodarce, ze względu na „ogólny przesyt” czyli nasycenie rynku dobrami i usługami

Teoria interwencjonizmu państwowego Keynes odchodzi od liberalizmu państwowego i postuluje aktywną gospodarczo politykę państwa. Zalecane środki interwencjonizmu dzieli na bezpośrednie i pośrednie, w zależności od stopnia zaangażowania się państwa w działalność gospodarczą. Państwo stosując te środki stara się wpłynąć na przebieg koniunktury gospodarczej.

Pośrednie środki interwencji państwa Manipulowanie stopą procentową – działanie w kierunku jej obniżenia, aby relatywnie wzrosła krańcowa rentowność kapitału i przez to został pobudzony kapitał inwestycyjny. Obniżenie stopy procentowej może odbywać się drogą obniżenia stopy dyskontowej lub zwiększenia ilości pieniądza w obiegu.

Pośrednie środki interwencji państwa Przeprowadzanie zmian w podziale dochodu narodowego – zakłada wprowadzenie progresywnego opodatkowania wysokich dochodów i przerzucenia uzyskanych tą drogą środków na świadczenia socjalne, głównie zasiłków dla bezrobotnych. Keynes podkreśla, że w okresie kryzysów środki te mogą być niewystarczające, dla wyprowadzenia gospodarki z kryzysu. Wtedy państwo powinno wystąpić w roli przedsiębiorcy, prowadząc roboty publiczne o charakterze inwestycji społecznie użytecznych, np.. Budowa dróg, mostów, kolei.

Przeprowadzanie zmian w podziale dochodu narodowego Inwestycje publiczne mogą mieć też charakter społecznie nieużyteczny, np. kopanie dołów i ich zasypywanie. W okresie kryzysu gospodarczego nie będą one stratą, bowiem uruchamiają środki, które bez nich byłyby niewykorzystane i powodują zwiększenie zatrudnienia. Inwestycje publiczne powinny być finansowane z długu publicznego – państwo emituje obligacje i sprzedaje je obywatelom, w ten sposób gromadzi ich oszczędności.

Teoria interwencjonizmu państwowego a inflacja Keynes odrzuca pogląd, że wzrost ilości pieniądza w obiegu prowadzi zawsze do zjawisk inflacyjnych. Wskazuje, ze wzrostowi emisji pieniądza i wzrostowi popytu, który jest finansowany ta drogą odpowiada wzrost podaży towarów, które dotychczas leżały w magazynach. Kolejnej emisji pieniądza i kolejnemu wzrostowi popytu odpowiadać będzie pełniejsze wykorzystanie mocy wytwórczych, a więc wzrostowi popytu będzie odpowiadał wzrost podaży. Zjawiska inflacyjne wystąpią dopiero wówczas, gdy wzrost popytu natrafi na bariery pełnego wykorzystania mocy wytwórczych i wówczas na skutek niemożliwości szybkiego dopasowania podaży do popytu wystąpi inflacja.

Sposób uzdrowienia gospodarki Kuracja gospodarcza polega na wprowadzeniu celowych wydatków państwa, mających na celu pobudzenie gospodarki. W USA wprowadzono prace interwencyjne: sprzątanie, budownictwo dróg, mostów, domów, portów, lotnisk, itp. Podtrzymano siłę nabywczą ludności, pobudzono konsumpcję, stworzona warunki do rozwoju przedsiębiorstw. Zanotowano wzrost dochodu i spożycia o 50%.

Zmienne zależne i niezależne Keynes wyróżnił 5 zmiennych zależnych i 3 zmienne niezależne

Zmienne zależne Dochód narodowy - podstawowa zmienna zależna, jego poziom decyduje o rozmiarach innych zmiennych. Zatrudnienie – zależne od dochodu, zgodnie z popytową teorią kształtowania się dochodu narodowego. Konsumpcja Inwestycje Oszczędności

Zmienne niezależne Psychologiczna skłonność do konsumpcji – wpływa na rozmiary popytu konsumpcyjnego. Krańcowa rentowność kapitału – wpływa na rozmiary popytu inwestycyjnego. Stopa procentowa

Psychologiczna skłonność do konsumpcji Skłonność do konsumpcji ujmowana jest jako właściwa danej jednostce skłonność do wydawania części swojego dochodu Prawem psychologii jest to, ze ludzie przeznaczają na konsumpcję tylko część swoich dochodów, a pozostałą część oszczędzają. Wraz ze wzrostem dochodów relatywnie maleje skłonność do konsumpcji, a rośnie skłonność do oszczędzania.. Niepełne zatrudnienie i niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych ma związek z niedostosowanym popytem ekwiwalentnym (konsumpcyjnym i inwestycyjnym), względnie z kombinacją tych czynników. Teoria Keynesa ma charakter psychologiczny.

Krańcowa rentowność kapitału Rentowność, opłacalność , zyskowność. Związana jest również z prawem psychologicznym. Przedsiębiorcy inwestują w najbardziej rentownych lokatach, a więc możliwie nowych inwestycjach, zależnych od krańcowej rentowności lokat inwestycyjnych. Krańcowa rentowność kapitału wspólnie z poziomem stopy procentowej decyduje o popycie inwestycyjnym.

Stopa procentowa Wspólnie z krańcową rentownością kapitału określa rozmiar inwestycji. Dzieje się tak poprzez porównanie wielkości stopy procentowej z krańcową rentownością kapitału.

Stopa procentowa, a krańcowa rentowność kapitału. Gdy stopa procentowa jest > od krańcowej rentowności kapitału → przedsiębiorcy nie opłaca się pożyczać pieniędzy i inwestować. Gdy stopa procentowa jest < od krańcowej rentowności kapitału → przedsiębiorcy opłaca się zaciągać kredyty i pożyczki w bankach. Dzieje się tak do momentu zrównania krańcowej rentowności kapitału ze stopa procentową.

Mnożnik inwestycyjny Keynesa Służy do dokładniejszego wyjaśnienia związku między inwestycjami, a przyrostem dochodu narodowego. Oparł go na mnożniku zatrudnienia.

Mnożnik zatrudnienia Wskazuje, że w przypadku wystąpienia bezrobocia nie jest konieczne, aby państwo zatrudniało wszystkich bezrobotnych w ramach robót publicznych. Każdy przyrost zatrudnienia przy robotach publicznych powoduje wzrost popytu konsumpcyjnego. Aby zaspokoić ten wzrost popytu konsumpcyjnego wzrasta produkcja dóbr inwestycyjnych.

Mnożnik inwestycyjny Jest stosunkiem zmiany dochodu narodowego do zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał. Czynnikiem tym mogą być tylko wielkości autonomiczne.

Zasadnicze części modelu klasycznego 1. Klasyczna teoria wyznaczania zatrudnienia i produkcji 2. Prawo rynków J. B. Saya 3. Ilościowa teoria pieniądza 4. Bezrobocie

Klasyczna teoria wyznaczania zatrudnienia i produkcji AD = I(r) +C(r) = Y Y – C(r) = S(r) S(r) = I(r) Gdzie: AD – planowany popyt globalny na dobra, I – wydatki inwestycyjne, C – wydatki konsumpcyjne, S – oszczędności, r – stopa procentowa, Y- dochód narodowy, produkcja.

Keynesowska teoria wyznaczania zatrudnienia i produkcji Zasada efektywnego popytu (J. M. Keynesa) W gospodarce zamkniętej z wolnymi mocami wytwórczymi poziom produkcji i perz to też zatrudnienia, wyznaczany jest przez planowane łączne wydatki, na które składają się wydatki konsumpcyjne sektora gospodarstw domowych i wydatki inwestycyjne sektora przedsiębiorstw. AD = C +I =Y Gdzie: AD – planowany popyt na dobra, C – wydatki konsumpcyjne, I – wydatki inwestycyjne, Y – produkcja

Ilościowa teoria pieniądza (w ekonomii klasycznej) „Większa czy mniejsza podaż pieniądza nie pociąga za sobą żadnych skutków, ponieważ ceny towarów są zawsze proporcjonalne do obfitości pieniądza” David Hume

Równanie Fischera M  V = P  Y,   Gdzie: M – podaż pieniądza, V – szybkość dochodowa obiegu pieniądza, P – ceny, Y – łączny produkt, P  Y – wartość nominalnego dochodu narodowego

Bezrobocie Bezrobocie klasyczne – spowodowane działalnością związków zawodowych lub wprowadzaniem cen minimalnych i maksymalnych. Bezrobocie keynesowskie (koniunkturalne) – spowodowane niedostosowaniem się popytu globalnego do globalnej podaży.

Podsumowanie – znaczenie teorii Keynesa Wznawia analizę całej gospodarki, czyli w skali makro. W pełni rozwija popytową teorię kształtowania się dochodu narodowego. Jego teoria pokazuje szereg realnych prawidłowości gospodarki kapitalistycznej, m. in. rozwija tezę, że głównym czynnikiem kształtującym koniunkturę jest popyt inwestycyjny. Teoria Keynesa dostarczyła realne środki radzenie sobie państwa z kryzysem gospodarczym.

Podsumowanie – znaczenie teorii Keynesa Braki teorii Keynesa wynikają z ujęcia psychologicznego niektórych zmiennych. Teoria Keynesa ma rewolucyjny charakter w ekonomii zachodniej i jest podstawa rozważań analizy dynamicznej.