Ekonomia subiektywistyczna Rys historyczny, okres rozwoju, obszar występowania Szkoły w ekonomii subiektywistycznej Podstawowe założenia Teoria użyteczności krańcowej Neoklasycyzm anglosaski Teoria wartości i ceny Ocena teorii A. Marshalla Podziemie ekonomii Ekonomia subiektywistyczna

Ekonomia subiektywistyczna Rys historyczny Lata 70-te XIX – początek XX w. Rozwój produkcji wielkoprzemysłowej w Anglii, Francji i Niemczech w latach 1849-1871 Powstanie przemysłu w Rosji i na Bałkanach Zmiana form organizacji produkcji, cyrkulacji i kredytu, powstanie spółek akcyjnych, nowoczesnych banków i giełd Początek monopoli Rozwój związków zawodowych i teorii socjalistycznych Regres życia naukowego i akademickiego Postanie imperium brytyjskiego i francuskiego Ekonomia subiektywistyczna

Szkoły w ekonomii subiektywistycznej Austriacka:Karol Menger (1840-1921) Zasady ekonomii politycznej (1871), potem Eugeniusz Böhm-Bawerk i Fryderyk Wieser Anglosaska: William Stanley Jevons (1835-1882) Teoria ekonomii politycznej, potem Alfred Marhall (1842-1924) Zasady ekonomiki (1890) Lozańska: Leon Walras Podstawy czystej ekonomii politycznej (1874-1977), Vilfredo Pareto (1848-1923) Wykład ekonomii politycznej (1895) i Podręcznik ekonomii politycznej (1906) Ekonomia subiektywistyczna

Ekonomia subiektywistyczna Podstawowe założenia Mikroekonomiczny punkt widzenia gospodarki – indywidualizm poznawczy Subiektywizm, pokazujący stosunek jednostki ludzkiej do rzeczy – problem pożądania rzeczy, hedonizm, koszt alternatywny Uznanie prymatu konsumpcji i w konsekwencji prymaty wymiany nad produkcją – rynek jest zespołem więzi między konsumentami, ważniejszy jest popyt od podaży, społeczeństwo jest sumą jednostek konsumpcyjnych, celem produkcji jest zaspokajanie potrzeb, a nie samo wytwarzanie dóbr Zastosowanie na szeroką skalę rachunku marginalnego – zastąpienie badań wielkości globalnych i przeciętnych analizą wielkości krańcowych,. Analiza ekonomiczna oparta na zachowaniach konsumentów. Teoria użyteczności. Ekonomia subiektywistyczna

Teoria użyteczności krańcowej (wg szkoły austriackiej) W miarę zwiększania konsumpcji danego dobra wywołany tym przyrost zadowolenia ze względu na konsumpcje kolejnej jednostki maleje, a więc tzw. użyteczność krańcowa jest coraz mniejsza. Intensywność każdej potrzeby zmniejsza się w miarę jej zaspokajania. O zadowoleniu decyduje intensywność potrzeb i wielkość zapasów. Użyteczność krańcowa określa wartość rzeczy. Ekonomia subiektywistyczna

Teoria użyteczności krańcowej (wg szkoły austriackiej) Konsument dysponując określonym dochodem wydatkuje go na różne dobra Konsument dąży do osiągnięcia maksymalnej użyteczności całkowitej Osiągnięty stan równowagi trwa do czasu aż zmienią się ceny, dochody lub upodobania konsumenta Dobro x Dobro y A B C Ekonomia subiektywistyczna

Anglosaski neoklasycyzm Alfreda Marshalla Termin „neoklasycyzm” oznacza tu próbę połączenie klasycznej ekonomii angielskiej (obiektywnej) z subiektywnym spojrzeniem na zjawiska ekonomiczne. Treścią tej pierwszej są ekonomiczne stosunki między ludźmi, natomiast drugiej – stosunek człowieka do rzeczy, postrzegany przez jego potrzeby popyt) Ekonomia subiektywistyczna

Ekonomia subiektywistyczna Teoria wartości i ceny Wszystkie związki między zjawiskami i wielkościami ekonomicznymi noszą charakter funkcjonalny, odwracalny, stąd trudno jest odróżnić co jest przyczyną, a co skutkiem, np. cena jest funkcja popytu, ale i popyt zależy od ceny; cena jest funkcją podaży, ale i podaż zależy od ceny Wartość i cenę w równym stopniu określają czynniki konsumpcji (popyt, użyteczność), jak i czynniki produkcji (podaż, koszty produkcji) Analiza procesów rynkowych odbywa się przy założeniu konkurencji doskonałej Ekonomia subiektywistyczna

Ekonomia subiektywistyczna Teoria wartości i ceny Cena (P) Popyt (D) Podaż (S) D0=S0 P0 P1 S1 P2 D2 S2 Uznanie prawa niewidzialnej ręki rynku Adama Smitha S E0 D D1 Ekonomia subiektywistyczna

Metoda równowagi cząstkowej Cena rynkowa określonego dobra nie zależy tylko od popytu i podaży na nie. Istnieją związki miedzy cenami dóbr substytucyjnych i komplementarnych. Wszystkie te ceny poprzez mechanizm konkurencji dążą do wzajemnego dostosowania się do siebie, a rynek dąży do stanu równowagi wszystkich występujących na nim wielkości.Celem ekonomii jest opisanie stanu równowagi ogólnej rynku. Ekonomia subiektywistyczna

Ekonomia subiektywistyczna Cena a czynnik czasu Czas jako podstawowy element w funkcjonowaniu procesu równowagi Równowaga rynkowa zależy w dużym stopniu od tempa zachodzenia procesów gospodarczych W krótkim okresie czasu na cenę wpływa subiektywna użyteczność (popyt), w długim – koszty produkcji Ekonomia subiektywistyczna

Współzależność czynników rynkowych „Popyt i podaż są ostrza tych samych nożyc, trudno ustalić które z ostrzy dokonuje cięcie.” Ekonomia subiektywistyczna

Ocena teorii A. Marshalla Teoria pokazuje zależność popytu od subiektywnych odczuć konsumenta, pomija natomiast obiektywne wielkości, w tym zależność popytu od dochodu narodowego i zasad jego podziału wynikających ze względów historycznych i społecznych Wprowadza pojecie elastyczności popytu, uwzględniającego w analizie czynnik czasu Świat rzeczywisty charakteryzuje nie tyle równowaga gospodarcza i rynkowa, co ustawiczna i gwałtowna zmiana Teoria jest właściwa dla ustabilizowanego społeczeństwa, podczas gdy wkrótce świat nawiedzi wojna, rewolucja i kryzys – wielkie katastrofy XX w. Konserwatywna ekonomia nie była zupełnie przygotowana do radykalnych zmian społecznych i gospodarczych. Ekonomia subiektywistyczna

Claude Frédéric Bastiat, Podziemie ekonomii Francuski ekonomista, ośmieszał absurdy ekonomiczne np. tunele drążone pod górami dla ułatwienia komunikacji między krajami, obstawione posterunkami celnymi, które tę komunikacje utrudniają Linie kolejowe przerywane w jednym miejscu, aby dać zajęcie tragarzom Obrona wolnego handlu przed nieuczciwa konkurencją ... słońca Claude Frédéric Bastiat, 1801-1850 Ekonomia subiektywistyczna

Ekonomia subiektywistyczna Podziemie ekonomii Łowca przygód, poszukiwacz złota, marynarz, kompozytor, dziennikarz, urzędnik, wykładowcza Autor dzieła Przyrost i ubóstwo Renta ziemska źródłem nieuzasadnionych zysków Jeden podatek od posiadania ziemi panaceum na kłopoty gospodarcze Henry George 1839-1897 Ekonomia subiektywistyczna