Współczesne systemy administracji publicznej mgr Paweł Dąbrowski

Szwecja – historia administracji Administracja szwedzka rozwijała się w faktycznej izolacji od administracji innych państw; Wiele z tradycyjnych cech administracji szwedzkiej kształtowało się od XVII lub XVIII w. (rozdział polityki i administracji, kontrola administracji przez ombudsmana); Po II wojnie św. „łagodne” zmiany w duchu państwa opiekuńczego.

Wpływ systemu szwedzkiego System szwedzki oddziaływał na inne systemy tylko lokalnie (np. na system fiński); Obecnie system ten jest przedmiotem żywego zainteresowania nauki o administracji.

Administracja w systemie politycznym Szwecja jest monarchią konstytucyjną; Monarcha pełni funkcję reprezentacyjną; Władzę wykonawczą na najwyższym szczeblu sprawuje gabinet, na czele z premierem; Gabinet szwedzki liczy z reguły 13 ministrów;

Administracja w systemie politycznym Premier odwołuje i powołuje ministrów; Podstawową cechą administracji centralnej jest to, że tradycyjnie i instytucjonalnie oddzielano sferę polityki i administrowania.

Administracja centralna Administrację centralną tworzą ministerstwa (polityka), urzędy centralne i agencje (administracja); Do 1984 r. od decyzji kierownika urzędu centralnego zawsze służyło odwołanie do rządu, dzisiaj jest to ograniczone do decyzji mających znaczenie polityczne;

Administracja centralna Obecnie funkcjonuje kilkaset instytucji centralnych (urzędy centralne, agencje); Na czele każdego urzędu stoi dyrektor generalny, mianowany przez rząd na kadencję (zwykle 6 lat); Wyróżnia się kategorię korporacji usług publicznych, tj. instytucje, które są traktowane jako administracja, będąc jednocześnie przedsiębiorstwem państwowym (np. poczta)

Ministerstwa Zajmują się wyłącznie kształtowaniem polityki państwa; Zatrudniają niewielu urzędników, zwykle poniżej 200 w ministerstwie.

Porównanie z Polską - na podstawie money.pl

Porównanie z Polską - na podstawie money.pl

Status urzędnika Tradycją Szwecji jest traktowanie mianowanych urzędników państwowych w sposób zbliżony do sędziów, a więc gwarantowanie im niezawisłości i stabilizacji stosunku służbowego; Silna jest służba cywilna; Gwarancjom urzędnika towarzyszy ścisła kontrola jego pracy.

Podział terytorialny Podział Szwecji jest dwustopniowy; Szwecja dzieli się na 21 regionów; Regiony dzielą się na 290 gmin.

Administracja terenowa Terenowa administracja rządowa istnieje na poziomie regionalnym; Na jej czele stoi gubernator mianowany przez rząd na 6-letnią kadencję; Działa też instytucja samorządowa – rada regionalna; Samorząd działa też na szczeblu gminy.

Federacja Federacja polega na podziale suwerenności państwowej między państwo związkowe a jego części składowe; Federacja może opierać się na zasadzie domniemania kompetencji części składowych (USA) albo domniemania kompetencji federacji (Kanada)

Autonomia W warunkach autonomii chodzi o podział (decentralizację) władzy ustawodawczej między parlament a ciała stanowiące jednostek terytorialnych, które wówczas uzyskują uprawnienia do stanowienia prawa rangi ustawowej, przy zachowaniu warunku jedności państwa; Przykłady: Hiszpania i Włochy (autonomia regionów), Wielka Brytania – proces „dewolucji” (Szkocja, Walia), Województwo Śląskie w II RP, Wyspy Alandzkie w Finlandii. Autonomia może dotyczyć tylko niektórych części składowych państwa lub stanowić podstawę organizacji całości państwa.

Prowincje w Hiszpanii

Hiszpania 17 wspólnot autonomicznych; 2 miasta autonomiczne; „Szerokość” autonomii jest różna dla każdej prowincji, głównie dotyczy szkolnictwa i podatków; Każda wspólnota ma swój rząd i parlament; Silny ruch regionalistyczny. Niektóre z prowincji mają długą, historyczną tradycję autonomii.

Włochy

Włochy Podział na 20 regionów. 5 z nich ma szczególne prawa autonomiczne, wynikające m.in. z obecności mniejszości narodowych: Wenecja Julijska; Sardynia; Sycylia; Trydent – Górna Adyga; Dolina Aosty.

Wyspy Alandzkie

Wyspy Alandzkie – dziedziny autonomii Oświata; Kultura; Ochrona zabytków; Opieka zdrowotna; Ochrona środowiska Transport; Komunikacja; Policja; Poczta; Prasa; Radio; Telewizja

Federacja Rosyjska FR - Federacja Rosyjska; WNP - Wspólnota Niepodległych Państw; ZBiR – Związek Białorusi i Rosji.

Podział terytorialny Rosja dzieli się na 83 jednostek terytorialnych: 21 republik; 46 obwodów; 9 krajów; 2 miasta o znaczeniu ogólnofederalnym (Moskwa, Sankt Petersburg); 1 obwód autonomiczny (żydowski); 4 okręgi autonomiczne (czukocki, nieniecki)

Podział terytorialny Republika ma własną konstytucję i ustawodawstwo; Pozostałe jednostki mają własny statut i ustawodawstwo; Rozgraniczenia kompetencji dokonuje Konstytucja FR i „umowy o rozgraniczaniu kompetencji i uprawnień” (art. 11 ust. 3 Konstytucji FR)

Administracja federalna i terenowa Federalne organy władzy wykonawczej w celu realizacji swoich uprawnień mogą tworzyć własne organy terytorialne i mianować odpowiednich urzędników. Federalne organy władzy wykonawczej w porozumieniu z organami władzy wykonawczej podmiotów Federacji Rosyjskiej mogą przekazywać im realizację części swoich uprawnień, o ile nie jest to sprzeczne z Konstytucją Federacji Rosyjskiej i ustawami federalnymi. Organy władzy wykonawczej podmiotów Federacji Rosyjskiej w porozumieniu z federalnymi organami władzy wykonawczej mogą przekazywać im realizację części swoich uprawnień.

Rosja – system prezydencki ? Prezydent – konstytucyjnie bardzo silna pozycja, w tym prawo wydawania dekretów i rozporządzeń; Konstytucyjnie w jego rękach leży obsada najważniejszych stanowisk administracji rządowej; W każdej chwili może zdymisjonować rząd; Prezydent ma w zgodzie z Konstytucją prawo zawieszać lub uchylać obowiązywanie aktów organów władzy wykonawczej podmiotów Federacji Rosyjskiej.

Premier Konstytucyjnie ma dość słabą (względem prezydenta) pozycję; Jest powoływany przez Prezydenta za zgodą Dumy; Stoi na czele rządu, kieruje jej pracami; W ciągu tygodnia od powołania przedstawia Prezydentowi projekt struktury rządu, następnie kandydatury ministrów. Faktycznie, premier Putin cieszy się wpływami wykraczającymi poza uprawnienia konstytucyjne.

Samorząd terytorialny Struktura organizacyjna s.t. jest określana oddolnie, z uwzględnieniem miejscowych tradycji; Organy samorządu lokalnego samodzielnie zarządzają własnością komunalną, tworzą, zatwierdzają i wykonują lokalny budżet, ustanawiają lokalne podatki i opłaty, strzegą porządku publicznego, jak również rozwiązują inne kwestie o znaczeniu lokalnym.

Kontrola nad administracją Brak wyodrębnionego sądownictwa administracyjnego; Szczególna rola prokuratury, pełniącej funkcję nadzorczą wobec administracji; Na najwyższym szczeblu sądownictwo administracyjne sprawuje Sąd Najwyższy; Wyodrębnione jest sądownictwo konstytucyjne.

Pytania Proszę scharakteryzować najważniejsze cechy szwedzkiej administracji centralnej; Proszę wyjaśnić, na czym polega rozdział szwedzki model rozdziału polityki i administracji; Proszę scharakteryzować cechy szczególne statusu szwedzkiego urzędnika; Proszę opisać wybrane rozwiązania autonomiczne; Proszę scharakteryzować administrację centralną Federacji Rosyjskiej; Proszę scharakteryzować pozycję rosyjskiego premiera; Proszę scharakteryzować sądową kontrolę administracji w Federacji Rosyjskiej.