Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych Hilla § Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych Konferencja organizowana przez Sąd Arbitrażowy przy Nowotomyskiej Izbie Gospodarczej w dn. 16.03.2012 r. Joachim Hilla Rechtsanwalt i radca prawny Frankfurt am Main - Warszawa www.hilla.eu www.hilla.eu

Joachim Hilla Hilla § radca prawny i Rechtsanwalt www.hilla.eu Hilla § Joachim Hilla radca prawny i Rechtsanwalt studia prawnicze w Katowicach, Warszawie i Heidelbergu 1990 wpis na listę adwokatów we Frankfurcie nad Menem 2000 wpis na listę radców prawnych w Warszawie 1990 - 1998 wspólnik w jednej z wiodących niemieckich kancelarii adwokackich, od 1998 r. własne biuro w Warszawie i we Frankfurcie nad Menem były pracownik naukowy na Uniwersytetach w Katowicach i Passau, publikacje w zakresie prawa polskiego i niemieckiego arbiter ad hoc oraz Sądów Arbitrażowych: przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, przy Polsko-Niemieckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej w Warszawie, członek Deutsche Institution für Schiedsgerichtsbarkeit e.V. Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r www.hilla.eu

Arbitraż w Niemczech Hilla § Zarys historyczny Podstawy prawne www.hilla.eu Hilla § Arbitraż w Niemczech Zarys historyczny Podstawy prawne Praktyka arbitrażowa Literatura przedmiotu Podsumowanie Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r www.hilla.eu

I. Zarys historyczny Hilla § 1. Der große Schied, Kolonia 1258 r. www.hilla.eu Hilla § I. Zarys historyczny 1. Der große Schied, Kolonia 1258 r. 2. Arbitraż w miastach hanzeatyckich 3. Sąd Polubowny w kodeksie postępowania cywilnego (Zivilprozessordnung) z 30.01.1877 r. 4. Nowelizacja regulacji sądownictwa arbitrażowego ustawą z dn. 22.12.1997 r. (oparcie na modelu UNCITRAL) Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

I. Zarys historyczny Der grosse Schied z 1258 r. Hilla § www.hilla.eu Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

II. Podstawy prawne [w brzmieniu obowiązującym od 01.01.1998 r. ] www.hilla.eu Hilla § II. Podstawy prawne 1. Regulacja ustawowa – 10 księga Zivilprozessordnung (ZPO) [w brzmieniu obowiązującym od 01.01.1998 r. ] * nieznaczne różnice w stosunku do ustawy modelowej UNCITRAL o międzynarodowym arbitrażu handlowym z 21.06.1985 r. z poprawkami z 07.07.2006 r. * * istotne różnice … Oddział pierwszy - Przepisy ogólne zakres stosowania, § 1025 * zakres czynności sądu, § 1026 Oddział drugi – Umowa arbitrażowa zapis arbitrażowy, § 1029 zdolność arbitrażowa, § 1030 forma zapisu arbitrażowego, § 1031 * zapis arbitrażowy a powództwo przed sądem powszechnym, § 1032 * * zapis na sąd arbitrażowy i tymczasowe środki zabezpieczające, § 1033 Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

II. Podstawy prawne Hilla § www.hilla.eu Hilla § II. Podstawy prawne 1. Regulacja ustawowa – 10 księga Zivilprozessordnung (ZPO) Odział trzeci – Powołanie sądu arbitrażowego skład sądu arbitrażowego, § 1034 * powołanie sędziów, § 1035 * * wyłączenie sędziego arbitrażowego, § 1036 ust. 1 bezczynność albo niemożliwość wypełniania zadań, § 1038 Oddział czwarty – Właściwość sądu arbitrażowego kompetencje, § 1040 ust. 1 * środki tymczasowej ochrony prawnej, § 1041 ust. 1 Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

II. Podstawy prawne Hilla § www.hilla.eu Hilla § II. Podstawy prawne 1. Regulacja ustawowa – 10 księga Zivilprozessordnung (ZPO) Odział piąty – Tok postępowania arbitrażowego ogólne zasady postępowania, § 1042 * * wszczęcie postępowania arbitrażowego, § 1044 * * pozew i odpowiedź na pozew, § 1046 * * biegły powołany przez sąd arbitrażowy, § 1049 * * Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

II. Podstawy prawne Hilla § www.hilla.eu Hilla § II. Podstawy prawne 1. Regulacja ustawowa –10 księga Zivilprozessordnung (ZPO) Oddział szósty – Wyrok arbitrażowy i zakończenie postępowania stosowane prawo, § 1051 * * rozstrzygnięcie przez kolegium arbitrów, § 1052 * ugoda, § 1053 * * forma i treść wyroku sądu polubownego, § 1054 * * skutki wyroku arbitrażowego, § 1055 * * rozstrzygnięcie o kosztach, § 1057 * Oddział siódmy – Środki zaskarżenia wyroku sądu arbitrażowego wniosek o uchylenie wyroku, § 1059 * Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

II. Podstawy prawne Hilla § www.hilla.eu Hilla § II. Podstawy prawne 1. Regulacja ustawowa – 10 księga Zivilprozessordnung (ZPO) Oddział ósmy – Przesłanki uznania i stwierdzenia wykonalności wyroków arbitrażowych krajowe wyroki arbitrażowe, § 1060 * zagraniczne wyroki arbitrażowe, § 1061 * * (odwołanie do Konwencji Nowojorskiej z dn. 10.06.1958 r. w sprawie uznania i wykonywania zagranicznych orzeczeń arbitrażowych) Oddział dziewiąty – Postępowanie sądowe właściwość wyższego sądu krajowego w sprawach arbitrażowych, § 1062 * * przepisy ogólne, § 1063 * * odrębności przy stwierdzaniu wykonalności wyroków arbitrażowych, § 1064 * * zażalenie prawne (Rechtsbeschwerde) jako środek zaskarżenia, § 1065 * * Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

II. Podstawy prawne Hilla § www.hilla.eu Hilla § II. Podstawy prawne 1. Regulacja ustawowa – 10 księga Zivilprozessordnung (ZPO) Oddział dziesiąty – Pozaumowne sądy polubowne odpowiednie stosowanie regulacji ustawowej do pozaumownych sądów arbitrażowych, § 1066 Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

II. Podstawy prawne a) Regulamin arbitrażowy DIS 98 Hilla § www.hilla.eu Hilla § II. Podstawy prawne 2. Regulaminy a) Regulamin arbitrażowy DIS 98 (DIS-Schiedsgerichtsordnung 98) (języki: niemiecki, angielski, francuski, hiszpański, rosyjski, chiński, turecki) b) Reguły uzupełniające dla postępowań przyspieszonych 08 (DIS-Ergänzende Regeln für beschleunigte Verfahren 08 (ERBV) (języki: niemiecki, angielski, rosyjski) c) Reguły uzupełniające dla sporów korporacyjnych 09 DIS-Ergänzende Regeln für gesellschaftsrechtliche Streitigkeiten 09 (ERGeS) (języki: niemiecki, angielski) d) Wytyczne DIS dotyczące zwrotu wydatków arbitrów 05 DIS-Richtlinien für die Erstattung von Auslagen der Schiedsrichter 05 (języki: niemiecki, angielski, hiszpański, rosyjski) Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

II. Podstawy prawne Hilla § 2. Regulaminy www.hilla.eu Hilla § II. Podstawy prawne 2. Regulaminy e) Regulamin zarządzania rozwiązywaniem konfliktów DIS-Konfliktmanagementordnung 10 (KMO) (języki: niemiecki, angielski) f) Regulamin postępowania rozjemczego DIS-Schlichtungsordnung 02 (SchlO) g) Regulamin postępowania mediacyjnego DIS-Mediationsordnung 10 (MedO) h) Regulamin dotyczący rozstrzygnięć w formie opinii biegłego DIS-Schiedsgutachtensordnung 10 (SchGO) Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

II. Podstawy prawne Hilla § 2. Regulaminy www.hilla.eu Hilla § II. Podstawy prawne 2. Regulaminy i) Regulamin dotyczący opinii biegłego DIS-Gutachtensordnung 10 (GO) (języki: niemiecki, angielski) j) Regulamin postępowanie przy zarządzaniu projektami DIS-Verfahrensordnung für Adjudikation 10 (AVO) k) Regulamin arbitrażowy do spraw sportu DIS-Sportschiedsgerichtsordnung 08 (języki: niemiecki) Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

III. Praktyka arbitrażowa www.hilla.eu Hilla § III. Praktyka arbitrażowa 1. Arbitraże ad hoc 2. Główne instytucje arbitrażowe Deutsche Institution für Schiedsgerichtsbarkeit e.V. (DIS) http://www.dis-arb.de/ Schiedsgericht für Privates Baurecht Deutschland http://www.schiedsgericht.org/ Sportschiedsgerichte der Fachverbände Każda Izba Przemysłowo-Handlowa Każda Izba Adwokacka Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

III. Praktyka arbitrażowa www.hilla.eu Hilla § III. Praktyka arbitrażowa 1. Statystyka DIS za 2010 r. 155 nowych postępowań arbitrażowych wartość przedmiotu sporu od 2.856 euro do 650.000.000 euro, łączna w.p.s.: 1.090 mld euro 43 postępowania z udziałem stron z zagranicy 26 postępowań prowadzonych w języku angielskim 10 postępowań na podstawie regulaminu do spraw sportu Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

III. Praktyka arbitrażowa www.hilla.eu Hilla § III. Praktyka arbitrażowa 2. Aktualne problemy arbitrażu a) DIS-Veranstaltungen Niezależność i bezstronność arbitrów (14-15.04.2011) Die Unabhängigkeit und Unparteilichkeit von Schiedsrichtern Nowy regulamin arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej (18-19.10.2011) Die neue ICC-Schiedsgerichtsordnung Arbitraż w polityce, gospodarce i sądownictwie w XXI wieku (19-20.04.2012) Schiedsgerichtsbarkeit im Umfeld von Politik, Wirtschaft und Gerichtsbarkeit im 21. Jahrhundert Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

III. Praktyka arbitrażowa www.hilla.eu Hilla § III. Praktyka arbitrażowa 2. Aktualne problemy arbitrażu b) konferencja arbitrażowa Petersberger Schiedstage Zarządzanie postępowaniami arbitrażowymi – profesjonalna organizacja postępowań (2004) Management von Schiedsverfahren – Professionelle Verfahrensoraganisation Globalizacja postępowania arbitrażowego i ADR w świetle międzynarodowej harmonizacji i konkurencji (2005) Globalization of Dispute Resolution – Arbitration and ADR in the Focus of International Harmonization and Competition Arbitraż w sporach inwestycyjnych (2006) Arbitration in Investment Disputes Arbitraż w umowach budowlanych i o usługi budowlane (2007) Schiedsgerichtsbarkeit in Bau- und Anlagenbauverträge Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

III. Praktyka arbitrażowa www.hilla.eu Hilla § III. Praktyka arbitrażowa 2. Aktualne problemy arbitrażu b) konferencja arbitrażowa Petersberger Schiedstage Arbitraż: Punkt widzenia użytkowników (2008) Schiedsgerichtsbarkeit: Die Sicht der Nutzer Menadżer ds. konfliktów – aktywne zarządzanie konfliktem w przedsiębiorstwach (2009) Der Konfliktmanager - Aktives Konfliktmanagement in Unternehmen Arbitraż i zabezpieczenie kredytowe (2010 ) Schiedsgerichtsbarkeit und Kreditsicherung Arbitraż i upadłość (2011) Schiedsgerichtsbarkeit und Insolvenz Spory M&A przed sądami arbitrażowymi (2012) M&A-Streitigkeiten vor Schiedsgerichten Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

IV. Literatura przedmiotu www.hilla.eu Hilla § IV. Literatura przedmiotu 1. Literatura niemiecka Lachmann, J. P., Handbuch für die Schiedsgerichtspraxis, 3. Auflage 2008, Schmidt (Otto), Köln Lionnet, Dr. K., Handbuch der internationalen und nationalen Schiedsgerichtsbarkeit. Systematische Darstellung der privaten Handelsschiedsgerichtsbarkeit für die Praxis der Parteien, 3. Auflage 2005, Richard Boorberg Verlag Schütze, Prof. Dr. R. A., Schiedsgericht und Schiedsverfahren, 4. Auflage 2007, Beck, München Schwab, Prof. Dr. K. H. / Walter, Prof. Dr. G., Schiedsgerichtsbarkeit, Systematischer Kommentar zu den Vorschriften der ZPO, des Arbeitsgerichtsgesetzes, der Staatsverträge und der Kostengesetze über das privatrechtliche Schiedsgerichtsverfahren, 7. Auflage 2005, Beck, München Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

IV. Literatura przedmiotu www.hilla.eu Hilla § IV. Literatura przedmiotu 2. Literatura polska Budniak A., Treść zapisu na sąd polubowny w świetle przepisów polskiego i niemieckiego postępowania cywilnego – wybrane zagadnienia, Kwartalnik ADR, Nr 3(7)/2009 Grajzer J., Klupś K., Arbitraż w Republice Federalnej Niemiec z odniesieniem do polskich rozwiązań, Biuletyn Sądu Arbitrażowego przy KIG, Nr 6/2008 Wojciechowski R., Przepisy niemieckiego Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu arbitrażowym. Przekład z wprowadzeniem, w: Arbitraż i mediacja 2/2008, Warszawa 2008, s. 105-134. Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

www.hilla.eu Hilla § V. Podsumowanie 1. Dialektyka unifikacji i ucieczki w odrębności. 2. Odrębność jako element współzawodnictwa pomiędzy instytucjami arbitrażowymi, ale też i systemami prawnymi. Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r

Rechtsanwalt und radca prawny Hilla § Dziękuję za uwagę. Joachim Hilla Rechtsanwalt und radca prawny office@hilla.eu www.hilla.eu Schillerstraße 20 Al. Jerozolimskie 101/12 60313 Frankfurt am Main 02-011 Warszawa Tel.: +49 69 91 33 01 0 Tel.: +48 22 745 01 90 Fax: +49 69 91 33 01 19 Fax: +48 22 745 01 91 Tendencje unifikacyjne w ADR a odrębności krajowych systemów prawnych. Arbitraż w Niemczech Nowy Tomyśl, 16.03.2012 r