Wisława Szymborska: "Gawęda o miłości ziemi ojczystej” (fragment) „... Ziemio ojczysta, ziemio jasna, nie będę powalonym drzewem. Codziennie mocniej w ciebie wrastam radością, smutkiem, dumą, gniewem. Nie będę jak zerwana nić. Odrzucam pusto brzmiące słowa. Można nie kochać cię - i żyć, ale nie można owocować.” Wisława Szymborska: "Gawęda o miłości ziemi ojczystej” (fragment)

Rozbiory Polski - okres w dziejach Polski w latach 1772-1795, kiedy to I Rzeczpospolita była zmuszana przez Rosję, Królestwo Pruskie i Austrię do dokonania na ich rzecz cesji części swojego terytorium.

Obraz J. Matejki Rejtan - Upadek Polski

Główne fazy rozbiorów: I Rozbiór Polski – 1772 (Rosja, Prusy, Austria) II Rozbiór Polski – 1793 (Rosja, Prusy) III Rozbiór Polski – 1795 (Rosja, Prusy, Austria)

Ziemie Polski po rozbiorach

Powstanie listopadowe – polskie powstanie narodowe przeciw Rosji, które wybuchło 29listopada1830 roku, a zakończyło się 21 października 1831 roku. Zasięgiem swoim objęło Królestwo Polskie i część prowincji zabranych (Litwę, Żmudź i Wołyń).

Symbol powstańców 1830

Wzięcie Arsenału – obraz Marcina Zaleskiego

Chorągiew - Za wolność naszą i waszą 1831

Warszawska Straż Bezpieczeństwa

Generałowie Chłopicki i Skrzyniecki na czele wojsk polskich, obraz Januarego Suchodolskiego

Bitwa pod Stoczkiem 1831

Bitwa pod Ostrołęką 1831 obraz Karola Malankiewicza

Wielka Emigracja – ruch emigracyjny o podłożu patriotyczno-politycznym po upadku powstania listopadowego, jeden z największych ruchów emigracyjnych ówczesnej Europy. Do emigrantów należała głównie szlachta polska, żołnierze powstańczy, członkowie Rządu Narodowego, politycy, pisarze, artyści, inteligencja. W późniejszym czasie dołączyli do nich także inni uchodźcy, głównie z zaboru rosyjskiego. Ośrodkiem emigrantów była Francja (głównie Paryż), pomniejsze znajdowały się też w Saksonii, Belgii, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii. Wśród Polaków byli: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Józef Bem, książę Adam Jerzy Czartoryski, Ernest Malinowski i inni.

Adam Jerzy książę Czartoryski polski pisarz, mecenas sztuki i kultury

polski historyk, heraldyk Joachim Lelewel polski historyk, heraldyk i działacz polityczny

Adam Bernard Mickiewicz poeta, działacz publicysta polityczny

dramaturg, powieściopisarz, poeta Julian Ursyn Niemcewicz (herbu Rawicz) dramaturg, powieściopisarz, poeta i pamiętnikarz

Powstanie styczniowe (1863-1864) – polski zryw narodowowyzwoleńczy przeciwko rosyjskiemu zaborcy. Powstanie wybuchło 22 stycznia 1863 r. i trwało do późnej jesieni 1864 r. Swym zasięgiem objęło Królestwo Polskie i tzw. ziemie zabrane - Litwę, Białoruś i część Ukrainy.

Herb powstańczy, symbolizował złączenie 3 narodów Rzeczypospolitej: Polski (Orzeł Biały), Litwy (Pogoń) i Ukrainy (Michał Archanioł, herb Rusi Kijowskiej)

Kozacy atakują Kościół św. Anny w Warszawie 27 lutego 1861

Wojsko rosyjskie strzela do manifestantów w Warszawie 8 kwietnia 1861

Biwak armii rosyjskiej w czasie stanu wojennego w Warszawie, 1861

Branka 1863

Bitwa pod Węgrowem 3 lutego 1863 - Polskie Termopile

Chorągiew powstańców styczniowych

Powstańcy styczniowi

Marian Langiewicz - generał, dyktator powstania

Romuald Traugutt - generał, dyktator powstania

Odezwa Komitetu Centralnego Narodowego

Rusyfikacja na ziemiach polskich proces, szczególnie nasilony w okresie zaborów, w którym państwo rosyjskie dążyło do wynarodowienia Polaków poprzez stopniowe narzucanie języka, kultury, sztuki, religii prawosławnej i zwyczajów rosyjskich. Silnej rusyfikacji poddano dzieci, ze względu na ich ubogą jeszcze znajomość kultury i języka polskiego.

Fasada Pałacu Staszica po 1893 w stylu bizantyjsko-rosyjskim jako przykład rusyfikacji architektury Warszawy

Germanizacja Germanizację rozpoczął król pruski Fryderyk II Wielki na opanowanym 1740-1745 Śląsku, rozszerzył po I rozbiorze na Pomorze Gdańskie, Warmię i pas nadnotecki Wielkopolski. Politykę germanizacji stosowały również władze austriackie w Galicji (do nadania jej autonomii 1867 r.). Germanizacja w zaborze pruskim przechodziła różne fazy. Po okresie liberalnego kursu wobec ludności polskiej (1815-1830) nastąpiło zaostrzenie germanizacji w Wielkim Księstwie Poznańskim przez Edwarda Flottwella (1830-1840). W latach 1841-1849 proces ten uległ zahamowaniu, by znów wystąpić w okresie rządów reakcji (1850-1870).

W 1871 r. doszło do zjednoczenia Niemiec W 1871 r. doszło do zjednoczenia Niemiec. Kanclerzem został Otto von Bismarck, który uważał, że na drodze do wyniszczenia polskiej kultury, według niego zagrażającej Niemcom, stoi Kościół katolicki. Jego głównym celem stało się podporządkowanie Kościoła władzom świeckim. Doszło nawet do zerwania stosunków dyplomatycznych z Watykanem po wydaleniu jezuitów z Niemiec. Na ziemiach polskich kulturkampf łączył się z polityką germanizacji, choć doszło również do znacznego zaognienia stosunków, kiedy władze niemieckie aresztowały arcybiskupa Mieczysława Ledóchowskiego. Opór katolików w Niemczech (jak i również w zaborze pruskim) był tak duży, że Bismarck musiał zrezygnować ze swych planów.

  Dzieci Wrzesińskie

Strajk dzieci wrzesińskich   Strajk dzieci wrzesińskich Strajk uczniów we Wrześni, w latach 1901–1902. Skierowany był przeciw germanizacji szkoły, głównie przeciw modlitwie i nauce religii w języku niemieckim. Obejmował również protest rodziców przeciw biciu dzieci przez pruskie władze szkolne. Strajk rozpoczął się 20 maja 1901 r., kiedy niemiecki nauczyciel wymierzył karę cielesną dzieciom za odmowę odpowiadania w języku niemieckim na lekcji religii. Zastrajkowało wówczas 118 uczniów i uczennic. Ich rodziców władze niemieckie ukarały więzieniem i grzywnami. Przywódcą duchowym strajku był ks.Jan Laskowski

Tekla Tomaszewska, 1888-1978 ukarana przedłużeniem obowiązku szkolnego, (uczennica klasy I)

w losach swych synów! Ziemia poprzez rozdarcie zjednoczona „Ziemia trudnej jedności. Ziemia ludzi szukających własnych dróg. Ziemia długiego podziału pośród książąt jednego rodu. Ziemia poddana wolności każdego względem wszystkich. Ziemia na koniec rozdarta przez ciąg prawie sześciu pokoleń, Rozdarta na mapach świata! a jakżeż w losach swych synów! Ziemia poprzez rozdarcie zjednoczona w sercach Polaków jak żadna.” (Karol Wojtyła: "***")

Uczestnicy pierwszej wojny światowej 28 lipca 1914 – 11 listopada 1918 (ciemny kolor – państwa centralne, niebieski – Ententa)

twórca nowego ładu europejskiego Otto von Bismarck – twórca nowego ładu europejskiego w końcu XIX w.

Francuscy kirasjerzy w roku 1914, jeszcze w kolorowych mundurach i zbrojach

Niemiecka piechota w czasie marszu 1914

Żołnierze brytyjscy w czasie walk nad Sommą w lipcu 1916

Żołnierze brytyjscy na „ziemi niczyjej”

Gen. Haller składa przysięgę na sztandar Błękitnej Armii

Żołnierze belgijscy i francuscy w okopach 1917

Rosyjska piechota w czasie marszu w Galicji

Francuska piechota w ataku na bagnety

Noszowi z rannym

Liczenie poległych

Tzw. Rada czterech, która miała decydujący wpływ na kształt Europy po I wojnie światowej

Pierwsza wojna światowa nie pozostawała bez wpływu na dzieci

Legiony Polskie – polskie oddziały wojskowe, którym początek dała Pierwsza Kompania Kadrowa utworzona 27 sierpnia 1914 w Galicji z inicjatywy Józefa Piłsudskiego oraz Naczelnego Komitetu Narodowego. Stanowiły oddzielną formację Armii Austro-Węgierskiej. Skupiły polskie organizacje wojskowe, m.in. oddziały Związku Strzeleckiego "Strzelec" i Polskie Drużyny Strzeleckie. W okresie od 20 września 1916 do 19 lutego 1918 Legiony Polskie nosiły oficjalną nazwę: Polski Korpus Posiłkowy.

Pułkownik Józef Piłsudski ze swoim sztabem przed Pałacem Gubernialnym w Kielcach w 1914

Otwock - sierpień 1915

Józef Piłsudski w czasie I wojny światowej

Działania zbrojne Podczas I wojny światowej Legiony Polskie brały udział w walkach z armią rosyjską. 20 września 1916 Legiony przeformowano w Polski Korpus Posiłkowy. 10 kwietnia 1917 oddziały legionowe zostały ponownie przeformowane w Polską Siłę Zbrojną (Polnische Wehrmacht). Gdy większość żołnierzy (z I i III Brygady) odmówiła przysięgi na wierność obcym monarchom, oddziały te zostały rozwiązane.

Polska w czasie dwudziestolecia międzywojennego

„Słowa ojczyzna nie należy wymawiać zbyt często Ani zbyt szybko, aby nie zatraciło sensu Powierzonego przez przodków. Lepiej słowo to Po prostu zawinąć w płótna strzęp i położyć Na dno rodzinnej szkatuły, pomiędzy srebrne monety I fotografie z rdzawymi plamami, jakie odziedziczyliśmy. Słowo ojczyzna należy czasem wydobywać, na przykład Na Święto Zmarłych lub Święto Zmartwychwstania, i Kłaść na białym obrusie; polerować, jak się przeciera Zmęczone oczy, aż zabłyśnie uśmiechem ironii Mickiewiczów.” (B. Żurakowski)

wykonała: M. Pawlicka - Pacyga