„POD WSPÓLNYM NIEBEM” Jeden Bóg – trzy religie, trzy kultury. Wielokulturowa przeszłość Wysokiego Mazowieckiego.

WIELOKULTUROWOŚĆ Wysokie Mazowieckie jest dziś miastem, którego wszyscy mieszkańcy wyznają jedną religię. Łatwo jest przez to zapomnieć, że na przestrzeni XV – XX wieku nasze miasto było domem dla wielu nacji, religii i kultur. W rezultacie zetknięcia się wielu nurtów kolonizacyjnych, kilku fal osadnictwa ukształtowała się w Wysokiem Mazowieckiem różna struktura wyznaniowa i narodowościowa. Obok katolików było tu także wielu wyznawców prawosławia, unitów, następnie Żydów.

Fragment wizytacji katolickiej parafii Wysokie Mazowieckie z 1723r Wyznawcy greko-katoliccy mają w Wysokiem cerkiew. Fragment wizytacji katolickiej parafii Wysokie Mazowieckie z 1723r Na terenie parafii są 4 arendarze, piąty w mieście. W Wysokiem jest ok. 10 Żydów - mają bóżnicę.

Miasto było niejednolite pod względem społecznym i narodowym Miasto było niejednolite pod względem społecznym i narodowym. Zostało zasiedlone przez katolicką szlachtę mazowiecką oraz chłopów polskich i ruskich. W mieście oprócz parafii rzymskokatolickiej, powstała z czasem enklawa parafii prawosławnej, a potem unickiej. W rezultacie kilku fal osadnictwa, pojawili się tu także później Żydzi. Zmiany terytorialne ma przestrzeni wieków, wojny, fale emigracji, zagłada Żydów, wszystko to nieodwracalnie zmieniło obraz Wysokiego Mazowieckiego. Zachowały się jednak świadectwa, które przypominają nam o wielokulturowym dziedzictwie naszego miasta. Tymi świadectwami są m.in. obiekty sakralne służące różnym religiom, cmentarze oraz stare fotografie.

Trochę statystyki… 1889r. – Skład narodowościowy: Żydzi 61,5%; Polacy – 35,6%; grupa rosyjska ( Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy) – 2,7%, Niemcy – 0,1%, inni – 0,1% 1889 – Skład wyznaniowy: wyznawcy mojżeszowi – 62,5%, katolicy – 34,8%, prawosławni – 2,4%, ewangelicy – 0,3%

MIEJSCA KULTU, czyli obiekty sakralne na przestrzeni wieków w Wysokiem Mazowieckiem

Kościół parafialny pod wezwaniem „Św. Jana Chrzciciela” 1496 rok – fundacja i erekcja kościoła parafialnego pw. „Św. Aleksandra, św. Jana Chrzciciela i Wszystkich Świętych.” W historii miasta istniało kilka kościołów drewnianych, z których ostatni zbudowany w 1773 roku, służył wiernym do czasu wybudowania kościoła obecnego. Kościół murowany pw. św. Jana Chrzciciela został zbudowany w latach 1875-1888. Jest murowany na planie prostokąta, z dwiema wieżami na frontonie.

Kościół parafialny pod wezwaniem „Św. Jana Chrzciciela” Kościół parafialny w Wysokiem Mazowieckiem. Stan obecny.

W tym kościele 12-14. 09. 1939r Naziści przetrzymali 2 tys W tym kościele 12-14.09.1939r Naziści przetrzymali 2 tys. mężczyzn – Polaków i Żydów powyżej 17lat, schwytanych w wyniku łapanek urządzonych na terenie okolicznych wsi i miasta. Złapanych trzymano bez jedzenia i wody. Żydów ustawiono po prawej stronie, Polaków po lewej. Wnętrze kościoła parafialnego. Stan z 1917r.

Cerkiew pw. „Świętych Cudotwórców Kosmy i Damiana” O społeczności prawosławnej zamieszkującej Wysokie Mazowieckie dowiadujemy się już w 1496 roku – m.in. z dokumentu erekcyjnego kościoła rzymskokatolickiego: „dziesięcinę mają dawać gdzie nie bądź na około znajdujący się tak naszego jak i ruskiego obrządku”. Cerkiew uposażona została w 1553 i 1562r. Znajdowała się na zachód od Rynku, przy ulicy Długiej. Po unii brzeskiej (1596r) zamieniona na kościół unicki..

Cerkiew pod wezwaniem „Najświętszej Panny Narodzenia” W 1798r. – w miejscu starej, drewnianej cerkwi wzniesiona została niewielka murowana. Wzniesioną ją na planie ośmioboku pod wezwaniem „Najświętszej Panny Narodzenia” Cerkiew. Początek XIX wieku

Cerkiew „Najświętszej Panny Narodzenia” Stan z 1916 roku W 1875r – zamieniona z powrotem na prawosławną. 1896r. dobudowaną do niej dwukondygnacyjną wieżę od frontu. 1928r. – stała się kościołem filialnym parafii rzymskokatolickiej. Usunięto wówczas z bocznych ryzalitów i wieży charakterystyczne kopuły architektury bizantyjskiej. Cerkiew „Najświętszej Panny Narodzenia” Stan z 1916 roku

Dawna cerkiew. Obecnie kościół filialny parafii rzymskokatolickiej w Wysokiem Mazowieckiem. Lata 90-te. XX wieku

Synagogi i bóżnice Żydzi pojawili na przełomie XVII i XVIII wieku. Wizytujący w 1723r miejscową parafię, bp. łucki zanotował: „Na terenie parafii są 4 arendarze, 1 w mieście; w mieście 10 starozakonnych, mają bóżnicę wybudowaną przed rokiem.” Znajdowała się w rejonie ul. Zarzecznej (Krzywej), obecna – ul. Żwirki i Wigury – w sąsiedztwie rynku targowego. Znana jedynie z rysunku i opisu Zygmunta Glogera z 1870r.

Bóżnica z XVIII- XIX wieku. Trójkondygnacyjna, uskokowa budowla, na rzucie kwadratu, pokryta była gontem. Zbudowana w 1722 r; rozebrana w 1871 r. z powodu złego stanu technicznego. Bóżnica z XVIII- XIX wieku.

Synagoga i Aron Ha Kodesz W 1879 roku wzniesioną z cegły murowaną synagogę. Pokryta była dwuspadowym dachem o zwiększonej kubaturze, miała wysokie, półokrągło zakończone okna Lata 30-te dwudziestolecia międzywojennego.

Bejt Midrasz – dom modlitewny, znajdował się w rynku. Był obiektem drewnianym, pokrytym dwuspadowym dachem. Lata 30-te dwudziestolecia międzywojennego.

CMENTARZE

Cmentarz katolicki ul. Zambrowska Do końca XVIII wieku zmarłych grzebano wokół kościoła parafialnego. Nowy cmentarz wyznaczono na gruncie kościelnym w 1804 r. – funkcjonuje do dziś.

Obszerny cmentarz zlokalizowany był na zachód od Rynku, przed cerkwią. Cmentarz prawosławny Obszerny cmentarz zlokalizowany był na zachód od Rynku, przed cerkwią. Po nekropoli nie został żaden ślad. Jedyną „pamiątką” jest krzyż na katolickim cmentarzu oraz kilka pomników z napisem w języku rosyjskim.

Cmentarz żydowski Kirkut przy ul. Białostockiej został zdewastowany. Po nekropolii nie pozostał żaden materialny ślad. Ma powierzchnię 1,7ha. Kirkut przy ul. Żwirki i Wigury, położony jest w pobliżu katolickiego cmentarza, od którego oddziela go niewielki kawałek gruntu rolnego. Założony został pomiędzy 1830 a 1838 rokiem. Ma powierzchnię 0,6ha.

Kirkut w Wysokiem Mazowieckiem ul. Żwirki i Wigury

Centrum Kształcenia Zawodowego w Wysokiem Mazowieckiem DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ Centrum Kształcenia Zawodowego w Wysokiem Mazowieckiem