Kultura informacyjna w kształtowaniu bezpieczeństwa ekologicznego Wykład III 14 listopada 2010

Lesław Michnowski Członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk

Informacje dotyczące wykładu, w tym: (1) prezentacje wykładów; (2) wykaz literatury; 3) tematy prac zaliczeniowych; (4) sylabus. Zapytania, wypowiedzi, komentarze :

MĄDROŚĆzdolność: (1) - OBSERWOWANIA zdarzeń zachodzących w układzie: podmiot życia społeczno-gospodarczego – środowisko (społeczno-przyrodnicze); podmiot życia społeczno-gospodarczego – środowisko (społeczno-przyrodnicze); (2) - ROZPOZNAWANIA procesów, których te zdarzenia dotyczą; (3) - PRZEWIDYWANIA przyszłego biegu tych procesów; (4) - ich POPRAWNEGO (współcześnie EKOHUMANISTYCZNEGO) WARTOŚCIOWANIA, (5) - WSPOMAGANIA procesów pozytywnych i PRZECIWSTAWIANIA się procesom negatywnym.

EU SDS 2006: TR-Backcasting - WIZYJNE wieloetapowe strategiczne programowanie trwałego rozwoju (TR) - oraz WIZJA UE ZA 50-LAT

GMD GW/LtG 1972 jako podstawa kształtowania globalnego bezpieczeństwa ekologicznego za pomocą TR-backcasting. Co z tego GMD wynika? Jak zatem kształtować dostępność zasobów życia (naturalnych i przyrodniczych)?

Meadows, D.H., …Granice wzrostu (1972)

Jak zapobiec globalnej katastrofie? Jakiego rodzaju działania/zmiany obronne – w takiej sytuacji – mogą być podejmowane?

Cele NEOSOCJAL- DARWINISTYCZNYCH działań antykryzysowych: (1) zmniejszyć ilość użytkowników deficytowych zasobów życia; (2) zmniejszyć zdolności rozrodcze Peryferii/słabszej części ŚS; (3) pogorszyć warunki wyżywienia i ochrony zdrowia oraz dostępności do innych osiągnięć rozwoju nauki i techniki (np. mieszkań) Peryferii; (4) wzmocnić zdolność obrony i samoobrony Centrum/silniejszej części ŚS.

Cele EKOHUMANISTYCZNYCH działań antykryzysowych (1): (1) zracjonalizować zużywanie deficytowych zasobów naturalnych (w tym energii); (2) zintensyfikować dostęp do alternatywnych źródeł zasobów naturalnych; (3) przebudować technosferę na życzliwą środowisku (społeczno-przyrodniczemu);

Cele EKOHUMANISTYCZNYCH działań antykryzysowych (2): (4) zwiększyć DALEKOWZROCZNOŚĆ polityki; (5) zwiększyć ELASTYCZNOŚĆ gospodarki; (6) zwiększyć EFEKTYWNOŚĆ społecznego procesu pracy; (7) racjonalnie ograniczyć nadmierną kreatywność biologiczną (rozrodczość)

Elastyczność: zdolność odpowiednio szybkiego dostosowywania form życia do nowych jego uwarunkowań.

W jaką przyszłościową (WIZJA) postać - za pomocą TR-backasting - ukształtować światową- i UE-społeczność aby można było skutecznie realizować powyższe EKOHUMANISTYCZNE działania na rzecz bezpieczeństwa ekologicznego i TR ŚS?

Jak projektować PROCES TR-backcasting,

Istota i właściwości procesu (cd)

Uruchomienie lub podtrzymywanie pożądanego procesu wymaga znajomości: (1) jego logiki, w tym dynamiki; (2) AKTUALNYCH ograniczeń zmian, oraz (3) kolejności podejmowanych działań. (Np.. etapów nie można przeskakiwać, kolejność a skuteczność odżywiania.)

Dwa procesy: (1) proces zagrożonego globalnym kryzysem życia społeczno-gospodarczo- przyrodniczego Ziemi (globalnego ekosystemu); (2) proces TR-backcasting mający za cel przywrócenie światowej społeczności zdolności rozwoju i nadania temu rozwojowi trwałego (bezkryzysowego) charakteru - sustainable development.

Odpowiednie działanie może wywołać cały ciąg - wymuszanych dynamiką procesu – pożądanych zmian w: obiekcie, którego dotyczy dany proces, lub jego środowisku.

albo lub (i/albo)

Istnieją takie oddziaływania - zmiany w przebiegu procesu, których konsekwencją jest cały ciąg pozytywnych lub negatywnych zmian następujących w ślad za nimi już spontanicznie Lawina, zapałka, błąd kierowcy, ale także poprawne: edukacja, system ekonomiczny, itp. Błędna strategia obronna – zagrożenie globalną katastrofą!

Zależność procesu od: (1) struktury układu w którym się dokonuje; (2) stanu środowiska tego układu, oraz (3) kolejności oddziaływań lub zachodzących zmian; Medycyna: dieta, smog elektromagnetyczny, tworzywa sztuczne, materiały budowlane itp. Struktury grzechu (JPII)

GMD GW/LtG 1972 – rozpoznanie dalszego przebiegu aktualnego globalnego procesu życia społ-gosp-przyr. wynikiem ANALIZY SYSTEMOWEJ

Modelowanie jako podstawa analizy systemowej celem poznawania właściwości i przyszłego (w zależności od oddziaływań) zachowania się badanego obiektu/sż

Modele: (1) konceptualne; (2) operacyjne.

Model konceptualny sż jako źródło wiedzy ogólnej o: (1) cechach strukturalnych oraz statycznych i dynamicznych właściwościach polityką zmienianego obiektu(sż)/zbioru podobnych obiektów, (2) współzależnościach występujących w układzie: obiekt/sż – środowisko/ (3) trwałych i okresowo zmiennych ograniczeniach różnorodności dokonywanych zmian, oraz (4) adekwatnym, w danych warunkach, systemie wartościowania dokonywanych zmian.

Model konceptualny (Sage, Bocheński, LM) systemów typu: człowiek-technika–środowisko o nazwie System Życia (SŻ) jako (przydatna - w rozpoznawaniu istoty globalnego kryzysu i projektowaniu WIZJI oraz strategii TR) - pomoc w określeniu logiki procesu życia, w tym rozwoju, światowej społeczności (ŚS) i środowiska przyrodniczego (ŚP) (LM, Społeczeństwo przyszłości a trwały rozwój, K. Pr. PAN)

Model System Życia dotyczy zbioru różnorodnej postaci systemów życia (sż), w tym typu: człowiek – technika – środowisko (SCT-Ś).

Model operacyjny/symulacji komputerowej

Modele operacyjne dotyczące obiektów przestrzeni: (1) realnej (MD); (2) wirtualnej (CAD).

Istotna współzależność w systemie życia o postaci: człowiek (podmiot) – technika – środowisko (SCT-Ś):

Technika: środki i sposoby wspomagania PODMIOTOWEJ aktywności ludzkiej Technika, to także ludzie spełniające funkcje PRZEDMIOTOWE - traktowani w prymitywnej gospodarce jako mówiące narzędzia

Istnieje ścisła współzależność pomiędzy poziomem rozwoju ludzkich kwalifikacji, nauki i techniki, oraz kondycją i tempem zmian środowiska a sposobem uorganizowania społeczeństwa i jego poprawną dominującą aksjologią

Ho – Homeostat H - Hardware O – Orgware Ob. – Otoczenie bliższe S – Software

Homeostat (Ho): podsystem sterowania procesem życia, w tym obrony i rozwoju SCT Dominująca aksjologia (system wartościowania zmian) jako podstawa odpowiedniego sterowania tym procesem

Otoczenie bliższe (Ob): ta część środowiska systemu życia (sż), która - bezpośrednio warunkuje życie sż, - ulega znacznym zmianom w wyniku działania sż, oraz - może zostać bezwzględnie zdegradowana przez sż funkcjonujący patologicznie

Rozwój Software (S) i Hardware (H) powoduje zmiany w Otoczeniu bliższym (Ob) oraz wymusza – dla podtrzymywania życia sż - ROZWOJOWĄ adaptację Orgware

Orgware w istotnym stopniu decyduje o sprawności informacyjnej SCT

INFORMACJA [łac. informatio 'wyobrażenie, wyjaśnienie, zawiadomienie'], w cybernetyce i teorii informacji każdy czynnik, który ludzie, organizmy żywe lub urządzenia automatyczne mogą wykorzystać do bardziej sprawnego, celowego działania (w szczególności sterowania); zob. też wiadomość. (Encyklopedia PWN W-wa 1965) okresowo

Informacja – pojęcie używane w trzech ujęciach: 1) jako, przeciwstawna entropii. konceptualna miara poziomu jakości, w tym zorganizowania sż; 2) jako informacja realna, zawarta w strukturze nadsystemu, czyli każdy czynnik, który przyczynia się do życia lub bardziej trwałego i sprawnego funkcjonowania sż; 3) jako informacja odwzorowująca układ: system życia – środowisko, w tym wiedza dotycząca jego przyszłości.

Podstawowe właściwości informacji odwz.: - efekt synergiczny (czyli skokowy wzrost poziomu informacji) jako skutek integrowania uzupełniających się informacji; - straty informacji występują w kanale informacyjnym oraz wraz z upływem czasu; - przekazanie informacji nie pozbawia jej dotychczasowego posiadacza informacji.

Sprawność informacyjna: stosunek ilości informacji odwzorowującej wykorzystywanej w podtrzymywania życia lub rozwoju SCT w stosunku do ilości tej informacji możliwej do takiego wykorzystywania

Orgware nieadekwatny (ws-c) lub moralnie zdegradowany wstrzymuje rozwój sż oraz stymuluje zachowania patologiczne (struktury grzechu – JPII)

Warunkiem rozwoju Człowieka i SCT jest odpowiednia postać Homeostatu SCT oraz (stymulująca rozwój) zgodność jego Orgware z Software i Hardware oraz Otoczeniem bliższym (Ob)

Orgware poprawnie za pomocą feedforward ukształtowany stymuluje rozwój, w tym ekospołecznie użyteczną podatność innowacyjną SCT.

Głównym celem TR-Backcasting przekształcenie obecnej socjal- darwinistycznej formy orgware ŚS w zgodną z wymogami trwałego rozwoju (TR) ŚS, a zarazem niedopuszczenie do ukształtowania patologicznej/HE formy orgware ŚS

Ta sama metoda, różne cele i wizje: HE-backcasting (1 mld) albo TR–backcasting. ZNAJOMOŚĆ METODY JAKO POMOC W ROZPOZNAWANIU HE-ZAGROŻEŃ ORAZ UZASADNIENIU KONIECZNOŚCI I MOŻLIWOŚCI EKOHUMANISTYCZNEGO UDOSKONALENIA GLOBALNEJ POLITYKI

Backcasting (R2006-EU SDS) w projektowaniu strategii trwałego rozwoju (TR – UN Sustainable Development) światowej społeczności (ŚS) – alternatywnej względem strategii holokaustu ekologicznego (HE). (JPII, Smail 2004, Meadows 2009)

APOLLO Lądowanie na Księżycu Programowanie dynamiczne

Backcasting a projektowanie idealne G. Nadlera A. Toffler, Szok przyszłości

Dialog współpracy (Nadler, BXVI Londyn) a nie negacja i wroga konfrontacja jako podstawa kształtowania zdolności trwałego rozwoju ŚS

Analiza zmienności Michnowski L. 2003c, Analiza zmienności w kształtowaniu strategii trwałego rozwoju (sustainable development), [w:] Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, (red. Artur Pawłowski), Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, vol. 16, Lublin 2003: