Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Lekcja 34 Die Wortfolge. Szyk wyrazów.

Die gerade Wortfolge.- Szyk prosty. W zdaniu oznajmującym czasownik w formie odmiennej (orzeczenie) występuje zawsze na drugim miejscu. W szyku prostym na pierwszym miejscu jest podmiot (rzeczownik lub zaimek) i zaraz po nim orzeczenie.

Der Direktor (podmiot) fährt (orzeczenie) morgen mit seinem Wagen nach Berlin. Dyrektor jedzie jutro swoim samochodem do Berlina. Der Bauer (podmiot) arbeitete (orzeczenie) den ganzen Tag auf dem Feld. Rolnik pracował cały dzień na polu. Wir (podmiot) sind (orzeczenie) sehr befreundet. My jesteśmy bardzo zaprzyjaźnieni. Die Kinder (podmiot) gehen (orzeczenie) nach dem Unterricht nach Hause. Dzieci idą po lekcjach do domu.

Die versetzte Wortfolge. -Szyk przestawny. W szyku przestawnym na pierwszym miejscu stawia się tą część zdania ( za wyjątkiem podmiotu i orzeczenia), którą chce się szczególnie zaakcentować. Orzeczenie pozostaje na miejscu drugim. Podmiot występuje wtedy za orzeczeniem.

Morgen besuche (orzeczenie) ich (podmiot) meine Freundin Morgen besuche (orzeczenie) ich (podmiot) meine Freundin. Jutro odwiedzę moją przyjaciółkę. Heute spielt (orzeczenie) Klaus (podmiot) mit Wolfgang Tennis. Dzisiaj gra Klaus z Wolfgangiem w tenisa. Jetzt hat (orzeczenie) Frau Krause (podmiot) viel Arbeit. Teraz ma pani Krause dużo pracy. Im September fahre (orzeczenie) ich (podmiot) ins Gebirge. We wrześniu pojadę w góry.

Die Fragesätze. - Zdania pytające. Zdania pytające zaczynające się od czasownika wymagają potwierdzenia lub zaprzeczenia. Gehst (orzeczenie) du (podmiot) ins Kino? Nein. Kennst (orzeczenie) du (podmiot) die Stadt? Ja. Większość jednak zdań pytających zaczyna się od zaimków pytających ( lub przyimków z zaimkami), które wymagają w odpowiedzi różnych informacji. Wann spielen wir Tennis? Kiedy zagramy w tenisa?

Wohin gehst (orzeczenie) du (podmiot) am Abend Wohin gehst (orzeczenie) du (podmiot) am Abend? Dokąd wychodzisz wieczorem? Warum bist (orzeczenie) du (podmiot) so traurig? Dlaczego jesteś taki smutny? Wie lange bleibt (orzeczenie) die Oma (podmiot) bei uns? Jak długo babcia pozostanie u nas? Bist (orzeczenie) du (podmiot) heute in der guten Laune? Czy jesteś dzisiaj w dobrym nastroju? Für wen sind ( orzeczenie) die Geschenke (podmiot)? Dla kogo są te prezenty?

Die Sätze mit der Negation. - Zdania z zaprzeczeniem. Przeczenie nein może występować samodzielnie lub przed zdaniem z przeczeniem. Arbeitest du? Nein. lub Nein, ich arbeite nicht? Przeczenie nicht może zaprzeczać czasownik lub całe zdanie. Jest wtedy na końcu zdania. Ich schlafe nicht.-Nie śpię. Może też zaprzeczać jeden z wyrazów i stoi wtedy przed wyrazem zaprzeczanym. Das ist nicht teuer.- To nie jest drogie.

Du siehst heute nicht elegant aus. Ty nie wyglądasz dzisiaj elegancko. Karin trinkt so viel Kaffee. Das ist nicht gesund. Karin pije tak dużo kawy. To nie jest zdrowo. Wohnt Frau Krause in Berlin? Nein, sie wohnt nicht in Berlin. Czy pani Krause mieszka w Berlinie? Nie, ona nie mieszka w Berlinie. Rauchen Sie noch? Nein, seit einem Jahr rauche ich nicht mehr. Czy pali pan nadal? Nie od roku nie palę już. Du siehst heute nicht elegant aus. Ty nie wyglądasz dzisiaj elegancko.

Szyk prosty lub szyk przestawny. Die Wortfolge in der Satzvebindung. Szyk wyrazów w zdaniach współrzędnie złożonych. Zdanie współrzędnie złożone składa się z dwóch lub więcej zdań pojedynczych. Każde z tych zdań pojedynczych może istnieć samodzielnie. W zdaniach współrzędnie złożony występuje Szyk prosty lub szyk przestawny.

Szyk prosty w zdaniach współrzędnie złożonych występuje po spójnikach : und (i, a) aber (ale) oder (albo) sondern (lecz) denn (ponieważ) SZYK PROSTY Podmiot Orzeczenie Dopełnienia/Określenia 1 2 3

Ich war gestern krank und meine Nachbarin musste den Arzt holen Ich war gestern krank und meine Nachbarin musste den Arzt holen. Byłam wczoraj chora i moja sąsiadka musiała przyprowadzić lekarza. Ich lerne Englisch, aber meine Schwester hat sich für Deutsch entschieden. Ja uczę się angielskiego, ale moja siostra zdecydowała się na niemiecki. Er hat keinen Sinn für Humor und sie spielen ihm oft die Streiche. On nie ma poczucia humoru a oni mu ciągle płatają figle.

Heute arbeite ich zu Hause oder, ich gehe ins Theater Heute arbeite ich zu Hause oder, ich gehe ins Theater. Dzisiaj będę pracować w domu, albo pójdę do teatru. Warum gehst du nicht spazieren, sondern du sitzt den ganzen Tag am Computer? Dlaczego nie wyjdziesz na spacer lecz siedzisz cały dzień przy komputerze? Er muß seine Lebensweise ändern, oder er soll zu einem Nervenarzt gehen. On musi zmienić swój tryb życia, albo powinien on pójść do neurologa. Gehen wir nach Hause, denn es ist schon spät! Chodźmy do domu bo jest już późno!

Szyk przestawny w zdaniach współrzędnie złożonych występuje po spójnikach : dann (potem, następnie) deshalb / darum/ deswegen (dlatego) sonst (w przeciwnym razie) trotzdem (mimo to) außerdem (oprócz tego). SZYK PRZESTAWNY Orzeczenie Podmiot Dopełnienia/Określenia 1 2 3

Wir gingen ins Restaurant, dann machten wir einen Spaziergang durch den Park. Poszliśmy do restauracji a potem zrobiliśmy spacer przez park. Es wird heute kurz regnen, dann scheint sicher wieder die Sonne. Będą dzisiaj przez krótki czas opady deszczu, potem z pewnością znowu zaświeci słońce. Zuerst gieße ich den Kaffee, dann bringe ich den Kuchen. Najpierw naleję kawę, potem przyniosę ciasto.

Ich weiß nicht, darum frage ich dich Ich weiß nicht, darum frage ich dich. Nie wiem, dlatego pytam się ciebie. Er will in Deutschland arbeiten, deswegen lernt er intensiv Deutsch. On chce pracować w Niemczech, dlatego uczy się intensywnie niemieckiego. Sie ist müde, darum geht sie heute früh schlafen. Ona jest zmęczona, dlatego idzie dzisiaj ona wcześnie spać. Ich kann das selbst nicht, deshalb bitte ich um die Hilfe. Nie potrafię tego samodzielnie, dlatego proszę o pomoc.

Verlassen Sie sofort das Haus, sonst rufe ich die Polizei Verlassen Sie sofort das Haus, sonst rufe ich die Polizei! Niech pan natychmiast opuści ten dom, w przeciwnym razie wezwę policję! Verstehen Sie ein bißchen Polnisch, sonst können wir Deutsch sprechen? Czy rozumie pan trochę po polsku, w przeciwnym razie możemy mówić po niemiecku. Du musst dich beeilen, sonst kommst du zu spät. Musisz pospieszyć się, w przeciwnym razie przyjdziesz za późno.

Er verdient wenig Geld, trotzdem ist er zufrieden Er verdient wenig Geld, trotzdem ist er zufrieden. On zarabia mało pieniędzy, mimo to jest on zadowolony. Es war ein schlechtes Wetter, trotzdem gingen wir spazieren. Była brzydka pogoda, mimo to spacerowaliśmy. Es tut uns leid, trotzdem müssen Sie uns verstehen, wir haben keine freie Plätze. Przykro nam, mimo to musi pan nas zrozumieć, nie mamy już wolnych miejsc. Ich habe heute hart gearbeitet, trotzdem bin ich nicht müde. Pracowałem dzisiaj ciężko, mimo to nie jestem zmęczony.

Er verdient viel Geld, außerdem ist er sparsam Er verdient viel Geld, außerdem ist er sparsam. On zarabia dużo pieniędzy, oprócz tego jest on oszczędny. Ich habe heute und morgen viel zu tun, dann habe ich wieder freie Zeit. Mam dużo zajęć dzisiaj i jutro, potem będę miał znowu wolny czas. Du warst heute unartig, darum mußt du zu Hause bleiben. Ty byłeś dzisiaj niegrzeczny, dlatego musisz zostać w domu. Wir besichtigen zuerst die Stadt, dann gehen wir essen. Najpierw zwiedzimy miasto, potem pójdziemy coś zjeść.

Er muss schnell zum Bahnhof fahren, sonst verpasst er den Zug Er muss schnell zum Bahnhof fahren, sonst verpasst er den Zug. On musi szybko pojechać na dworzec, w przeciwnym razie nie zdąży na pociąg. Laß mich in Ruhe, denn ich habe jetzt keine Zeit. Zostaw mnie w spokoju, ponieważ nie mam teraz czasu. Wir wollten dich gestern besuchen, aber du warst nicht zu Hause. Chcieliśmy odwiedzić ciebie wczoraj, ale nie było ciebie w domu. Wir müssen Taxi nehmen, denn es ist ziemlich weit. Musimy wziąć taksówkę, ponieważ jest to dosyć daleko.