Prawa pacjenta Komercjalizacja usług medycznych spowodowała, iż „ pacjent stał się klientem” ale na lekarza , przedstawiciela wolnego zawodu, może być stworzonych szereg pułapek ( nie celowych, ale związanych z wykonywaniem zawodu)

Pacjent - klient Najważniejszy w każdej działalności, Nie są zależni od nas – to my jesteśmy zależni od nich, Nie zakłócają naszej pracy – są jej celem, Robią nam uprzejmość , kiedy przychodzą . My nie robimy im uprzejmości , obsługując ich, Są częścią naszej organizacji, a nie osobami z zewnątrz

Klient zewnętrzny-pacjent Pacjent - według WHO jest to każda osoba korzystająca z usług medycznych, ze świadczeń zdrowotnych niezależnie od tego czy jest zdrowa czy chora. Pacjent jest klientem podmiotów świadczących usługi medyczne m.in. zakładów opieki zdrowotnej, pomimo, iż wiele osób nadal uważa, iż to tylko pacjent a nie klient.

Prawa pacjenta normują relacje pomiędzy świadczeniodawcą (zakładem opieki zdrowotnej, instytucją, osobą świadczącą usługi medyczne) a pacjentem. Deklaracja Lizbońska z 1981r. uchwalona przez Światowe Stowarzyszenie Medyczne, przewidywała prawo pacjenta do: wolnego wyboru lekarza, zgody na leczenie, poszanowania prywatnego charakteru informacji medycznej i osobistej, prawa do umierania w godności.

Deklaracji Praw Pacjenta przyjęta przez ONZ mówi o: 1. prawie do poszanowania swojej osoby, 2. do informacji o stanie zdrowia i procesie leczenia oraz wyrażania zgody na określone działania lecznicze, 3. poszanowanie prywatności i godności osobistej, 4. ochrony zdrowia na poziomie odpowiadającym działaniom przyjętym w dziedzinie prewencji i ochrony zdrowia, 5. poszanowaniu integralności fizycznej i psychicznej oraz zapewnienia poczucia bezpieczeństwa, 6. prawie do ulgi w cierpieniach, odpowiedniego traktowania w stanach terminalnych, godnej śmierci.

Unia Europejska W 1997 roku podpisano w Strasburgu Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej. Jest to pierwszy akt prawny wyraźnie określający ochronę pacjenta Konwencja chroni trzy prawa pacjenta: Prawo zgody na podjęcie wszelkiego rodzaju interwencji medycznych. Konwencja bardzo szczegółowo reguluje przesłanki wyrażania zgody pacjenta na każdą interwencję medyczną Prawo do informacji. Konwencja gwarantuje pacjentowi prawo do poznania wszelakich informacji dotyczącymi zdrowia niezależnie czy chodzi i diagnostykę, leczenie czy prognostykę. Prawo odmowy przyjęcia informacji o stanie zdrowia. Pacjent ma prawo do niepoznawania niektórych informacji dotyczących zdrowia a sam lekarz nie może zdecydować o pozbawieniu pacjenta informacji dotyczącej jego osób

Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 16 kwietnia 1985r Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 16 kwietnia 1985r. ustanowiła specyfikację ochrony praw konsumenta, w której to rezolucji w stosunku do ochrony zdrowia można zastosować m.in.: zaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych i innych, bezpieczeństwo w stosowaniu towarów i usług, uzyskanie pełnej informacji o usługach, posiadanie wpływu na decyzje w sprawach konsumenckich.

Zmienne oceniające jakość z punktu widzenia klienta Przystępność (łatwość uzyskania świadczenia w czaso – przestrzeni) Kompleksowa i ciągłość opieki Dostępność (uprawnienia do uzyskania świadczenia) Jakość postrzegania przez klienta Postawa i zachowanie personelu Koszt uzyskania świadczenia (bezpośredni i pośredni) Wystrój i wyposażenie miejsca świadczenia Źródło : Janusz Opolski. Opracowanie własne.

w Polsce Karta praw pacjenta została opracowana w 1996 r. ogłoszona komunikatem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 11 grudnia 1998 r. w sprawie przekazania do publicznej informacji Karty praw pacjenta. Paradoksalnie ale nie został on opublikowany w oficjalnym Dziennik Urzędowy Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Karta praw pacjenta nie jest aktem o normatywnym charakterze i sama w sobie nie może być samodzielną podstawą dochodzenia roszczeń. W istocie jest to jedynie zestawienie podstawowych aktów prawnych, w których znalazły się unormowania poszczególnych praw pacjenta i wykaz tych praw ze wskazaniem podstawy prawnej

Wg tej karty pacjent ma prawo do:    do ochrony zdrowia i korzystania ze świadczeń zdrowotnych; równego dostępu do świadczeń finansowanych ze środków publicznych; informacji o stanie swojego zdrowia; intymności i poszanowania godności; wyrażania zgody (bądź nie) na dokonywanie świadczeń medycznych; o ochrony informacji o swoim stanie zdrowia; do ochrony danych medycznych; dostępu do informacji o prawach pacjenta.

Prawa pacjenta w polskim prawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 , z późn.zm), z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535, z z późn.zm ), z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. Nr 138, poz. 682 z późn.zm), z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. Nr 91, poz. 410 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668 z późn.zm), z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. Nr 28, poz. 28 z późn.zm)

ustawa o zoz Art.19 Pacjent ma prawo do : świadczeń medycznych. procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń, informacji swoim stanie zdrowia wyrażenie zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub ich odmowy , po uzyskaniu odpowiedniej informacji, Intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych, umierania w spokoju i godności

Pacjent ma prawo do: 1. udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę, położną, posiadającą prawo wykonywania zawodu, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi jej metodami i środkami, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz ze szczególną starannością - art. 18,

5. zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez pielęgniarkę, położną w związku z wykonywaniem zawodu - art. 21 ust. 1, 6. wyrażania zgody lub odmowy na podawanie przez pielęgniarkę, położną do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta - art. 21 ust. 4.

Prawa pacjenta określone w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego z 1994 r.

Pacjent z zaburzeniami psychicznymi, chory psychicznie lub upośledzony umysłowo ma prawo do: 1. bezpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych mu przez publiczne zakłady psychiatrycznej opieki zdrowotnej , 2. bezpłatnych leków i artykułów sanitarnych oraz pomieszczenia i wyżywienia, jeżeli przebywa w szpitalu psychiatrycznym będącym publicznym zakładem opieki zdrowotnej - art. 10 ust. 2,

3. zapewnienia mu rodzaju metod postępowania leczniczego właściwych nie tylko z uwagi na cele zdrowotne, ale także ze względu na interesy oraz inne jego dobro osobiste i dążenie do jego poprawy zdrowia w sposób najmniej dla pacjenta uciążliwy - art. 12, 4. porozumiewania się bez ograniczeń z rodziną i innymi osobami, w przypadku gdy przebywa w szpitalu psychiatrycznym albo w domu pomocy społecznej - art. 13, 5. wystąpienia o okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania go z zakładu - art. 14,

6. uprzedzenia go o zamiarze zastosowania wobec niego przymusu bezpośredniego; dopuszczenie zastosowania tego środka wobec pacjenta musi wynikać z ustawy - art. 18, 7. uprzedzenia o zamiarze przeprowadzenia badania psychiatrycznego bez jego zgody oraz podania przyczyn takiej decyzji; badanie takie może być przeprowadzone, jeżeli zachowanie pacjenta wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolny do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych - art. 21 ust. 1 i 2,

8. wyrażenia zgody lub odmowy na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, z wyłączeniem sytuacji, gdy przepisy ustawy dopuszczają przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta - art. 22 ust. 1 i art. 23, 24 oraz 29, 9. poinformowania i wyjaśnienia mu przez lekarza przyczyny przyjęcia do szpitala psychiatrycznego w sytuacji, gdy nie wyraził na to zgody oraz uzyskania informacji o przysługujących mu w tej sytuacji prawach - art. 23 ust. 3, 10. cofnięcia uprzednio wyrażonej zgody na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego - art. 28,

11. niezbędnych czynności leczniczych mających na celu usunięcie przyczyny przyjęcia go do szpitala bez jego zgody i zapoznania go z planowanym postępowaniem leczniczym - art. 33 ust. 1 i 2, 12. wypisania ze szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywa w nim bez wyrażenia przez siebie zgody, jeżeli ustały przyczyny jego przyjęcia i pobytu w szpitalu psychiatrycznym bez takiej zgody - art. 35 ust. 1, 13. pozostania w szpitalu w sytuacji, o której mowa w pkt 17, za swoją później wyrażoną zgodą, jeżeli w ocenie lekarza, jego dalszy pobyt w tym szpitalu jest celowy - art. 35 ust. 2,

14. złożenia, w dowolnej formie, wniosku o nakazania wypisania go ze szpitala psychiatrycznego - art. 36 ust. 1, 15. wystąpienia do sądu opiekuńczego o nakazanie wypisania ze szpitala psychiatrycznego, po uzyskania odmowy wypisania ze szpitala na wniosek, o którym mowa w pkt 19 - art. 36 ust. 3, 16. informacji o terminie i sposobie złożenia wniosku do sądu opiekuńczego, o którym mowa w pkt 20 - art. 36 ust. 3, 17. złożenia wniosku o ustanowienie kuratora, jeżeli przebywając w szpitalu psychiatrycznym potrzebuje pomocy do prowadzenia wszystkich swoich spraw, albo spraw określonego rodzaju - art. 44 ust. 1,

oraz ma prawo do tego, aby osoby wykonujące czynności wynikające z ustawy zachowały w tajemnicy wszystko co go dotyczy, a o czym powzięły wiadomość wykonując czynności wynikające z ustawy- art. 50 ust. 1.

Prawa pacjenta określone w ustawie o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z 1995 r.: Pacjent ma prawo do:

Art. 4. Pobrania komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich (transplantacja ex mortua) można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu 2. W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić, za jej życia, przedstawiciel ustawowy tej osoby. 3. W przypadku małoletniego powyżej lat szesnastu lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić również ta osoba.

Art. 5. 1. Sprzeciw może być wyrażony w formie: 1) wpisu w centralnym rejestrze zgłoszonych sprzeciwów, 2) oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis, 3) oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków w chwili przyjęcia do szpitala lub w czasie pobytu w szpitalu. 2. Sprzeciw przedstawiciela ustawowego osoby małoletniej lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, może być wyrażony także w formie oświadczenia pisemnego złożonego w chwili przyjęcia tych osób do szpitala lub w czasie ich pobytu w szpitalu.

o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych USTAWA z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

Art. 20. 1. Świadczenia opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczenia specjalistyczne w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej są udzielane według kolejności zgłoszenia w dniach i godzinach ich udzielania przez świadczeniodawcę, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. 2. Świadczeniodawca, ustala kolejność udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej na podstawie zgłoszeń świadczeniobiorcy;

Art. 28. 1. Świadczeniobiorca ma prawo wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej spośród lekarzy, pielęgniarek i położnych ubezpieczenia zdrowotnego nie częściej niż dwa razy w roku kalendarzowym

Art. 29. Świadczeniobiorca ma prawo wyboru świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych spośród tych świadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, z zastrzeżeniem art. 56b i art. 69b ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, art. 153 ust. 7a ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej i art. 115 § 1a Kodeksu karnego wykonawczego

Ochrona danych medycznych to: dostęp do dokumentacji medycznej przez pacjenta, inne osoby i organy, kwestia ich przetwarzania, a także zapewnienia ochrony danych osobowych i ochrony baz danych, czego wymagają inne ustawy( ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych i ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych.)