GEOGRAFIA WIELKIEJ BRYTANII

Skrajne punkty: północny: 60°51'N południowy: 49°51'N zachodni: 13°30'W wschodni: 1°46'E

Budowa geologiczna Wielka Brytania, oprócz terytoriów zamorskich znajduje się na cokole kontynentalnym Europy Zachodniej. Od stałego lądu wyspa jest oddzielona Cieśniną Kaletańską . Ukształtowanie powierzchni jest zróżnicowane, w znacznym stopniu uformowane w orogenezie kaledońskiej i hercyńskiej, później podlegające ruchom tektonicznym orogenezy alpejskiej, denudacjom i kilkakrotnym zlodowaceniom. Krajobraz cechuje się licznymi formami polodowcowymi, są to m.in.: drumliny, ozy, głazy narzutowe i jeziora.

Rzeźba terenu Wielką Brytanię można podzielić na dwie strefy: nizinną na południu i wyżynno-górzysta na północy, z tym że obszary górskie znajdują się także w Walii i Kornwalii. Na północy głównej wyspy znajdują się stare Góry Kaledońskie i Grampiany, rozdzielone rowem tektonicznym. Środkowa i południowa Anglia to kraina nizinną poprzecinana licznymi pasmami wzgórz. Południowo-wschodnią część tej krainy zajmuje Basen Londyński zwany także Niziną Angielską, ograniczony wzgórzami kredowymi. Tereny nizinne Wielkiej Brytanii to tereny położone na wysokości 120-150 m n.p.m Znaczną część Irlandii Północnej zajmują góry, będące przedłużeniem masywów kaledońskich Szkocji

Klimat Wyspiarskie położenie, a zwłaszcza sąsiedztwo ciepłego Prądu Północnoatlantyckiego (przedłużenie Prądu Zatokowego), opływającego Wyspy Brytyjskie od północy i zachodu, powodują, że Wielka Brytania ma klimat umiarkowany ciepły, wybitnie morski.

Temperatura Średnia temperatura w styczniu w Wielkiej Brytanii jest nieco wyższa od zera: waha się od 1-2 °C w centrum Szkocji do 5 °C w Kornwalii. W wyniku działania adwekcji morskiej temperatura zimą może dojść nawet do 17-18 °C w północnej Walii, natomiast w wyniku działalności fenów w północnej Szkocji temperatura może wynieść nawet 22 °C. Temperatura w lipcu wynosi na ogół od 15 °C w Szkocji przez 16-17 °C na wybrzeżach do 20 °C w centrum wyspy jednakże ekstremalne temperatury zanotowane w Londynie wynoszą 38 °C. Temperatura minimalna średnia dobowa w lipcu wynosi od 8-12 °C.

Opady Opady są obfite i występują w ciągu całego roku, jest to cecha wyróżniająca Wielką Brytanię od wielu innych krajów Europy. Deszcz w Wielkiej Brytanii jest zjawiskiem występującym niemal codziennie, zwłaszcza na górskich terenach Szkocji. Opady występują głównie w postaci deszczu. Średnia roczna suma opadów wynosi od powyżej 3000 mm w górach Szkocji do 1000 mm w zachodniej Anglii i około 700 mm we wschodniej Anglii. Około 60% opadów przypada na okres od października do stycznia, najsuchszą porą roku jest wiosna. Śnieg należy do rzadkości, opady śniegu występują jedynie w szkockich górach. Często występują mgły, które na wybrzeżu pojawiają się latem, zaś zimą i jesienią występują w głębi wysp.

Wody Bardzo gęsta sieć rzek, z których największymi są: Tamiza, Severn, Trent, Mersey, Clyde. Rzeki są krótkie i cechują wyrównanymi stanami wód w ciągu roku. Główną rzeką kraju jest Tamiza km, Tamiza płynie przez Basen Londyński i uchodzi do Morza Północnego szerokim estuarium. Do Morza Północnego uchodzą również: Trent i Great Ouse oraz, Tweed i inne. Do Morza Irlandzkiego uchodzi Mersey, do Kanału Bristolskiego — Severn a do zatoki Firth of Clyde — główna rzeka Szkocji, Clyde. Większość rzek jest uregulowana i skanalizowanaWielka Brytania jest krajem bogatym w jeziora, zwłaszcza polodowcowe, które najliczniej występują w górach Szkocji, Górach Kumbryjskich, północnej części Gór Kambryjskich oraz w Irlandii Północnej. Największe jeziora to Lough Neagh, Loch Ness, Loch Ness i Monar są najgłębszymi jeziorami w kraju.

Gleby Wielka Brytania cechuje się różnorodnością i przestrzenną zmiennością pokrywy glebowej. W regionach górskich Wielkiej Brytanii występują mało żyzne gleby kamieniste i żwirowe. Bielice iluwialno-żelaziste pokrywają tereny w Szkocji, brunatne wyługowane występują w północnej Anglii, Walii i Irlandii Północnej. W kompleksie z górskimi glebami bielicowymi i brunatnymi powszechnie występują gleby torfowe. Obszary nizinne pokrywają żyźniejsze gleby brunatne i płowe, powstałe na iłach, glinach i piaskach pochodzenia głównie polodowcowego. Duże powierzchnie wschodniej Anglii zajmują gleby oglejone, uformowane z bezwęglanowych glin i iłów. Z wychodniami wapieni mezozoicznych na równinie Salisbury i progach denudacyjnych są związane żyzne rędziny.

Flora Mimo iż Wielka Brytania ma dogodne warunki do rozwoju ekosystemów leśnych, to lasy zajmują niewielką część powierzchni kraju Większość obszarów zajmują łąki i pastwiska. Wielka Brytania leży w strefie europejskich lasów mieszanych. Pierwotnie prawie cały obszar tego kraju porastały kaledońskie lasy mieszane. Dziś fragmenty tego lasu można spotkać jedynie miejscami, na północy kraju. Postępujący rozwój przemysłu i rolnictwa sprawił, że dzisiejszy krajobraz w znaczącym stopniu różni się od tego jaki panował chociażby za czasów słynnego Robin Hooda. Obecnie niemal cały ekosystem leśny to liściaste lasy, będące wtórnymi zbiorowiskami roślinnymi. W lasach tych dominuje buk i dąb. Obszary na północy kraju w główne mierze zajmują gatunki iglaste - sosny i świerki. Na Półwyspie Kornwalijskim w lasach rosną dęby korkowe. Wrzosowiska są charakterystyczne dla krajobrazu Szkocji, Irlandii Północnej, wyżyn północnej Anglii i Walii a także Półwyspu Kornwalijskiego.

Fauna Fauna należy do regionu europejskiego lasów mieszanych. Świat zwierzęcy został znacznie przetrzebiony, na wolności pozostały m.in.: jelenie, lisy, borsuki, wydry, gronostaje oraz wiele gatunków ptaków i ryb. Spośród ptaków powszechne są żyjące na wybrzeżach mewy. Naturalne środowisko chronione jest w trzynastu rezerwatach biosfery i kilku parkach narodowych, m.in. Lake District i Dartmoor. Łączna powierzchnia obszarów podlegających ochronie częściowej (parki krajobrazowe) i całkowitej (rezerwaty przyrody, parki narodowe) wynosi 75,2 tys. km², co stanowi 18,3% powierzchni kraju.