SOCJOLOGICZNE KONSEKWENCJE CHORÓB PRZEWLWKŁYCH, NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I STAROŚCI Magdalena Gierut Bernadetta Kowalska

POJĘCIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Niepełnosprawność - długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych i/lub psychicznych. Jest to także uszkodzenie, czyli utrata lub wada psychiczna, fizjologiczna, anatomiczna struktury organizmu. Utrata ta może być całkowita, częściowa, trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna. Niepełnosprawność - długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych i/lub psychicznych. Jest to także uszkodzenie, czyli utrata lub wada psychiczna, fizjologiczna, anatomiczna struktury organizmu. Utrata ta może być całkowita, częściowa, trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ jest procesem: Wieloetapowym Wieloetapowym wielowymiarowym wielowymiarowym

Ze względu na rodzaj niepełnosprawności wyróżnia się: Uszkodzenia fizyczne Choroby: Np.: różne choroby wew. Choroby reumatyczne Choroby i uszkodzenia narządu wzroku i słuchu Choroby ukł. nerwowego

Termin inwalida wg A. Hulka: Termin ten odpowiada pojęciu osoby niepełnosprawnej. Za inwalidę uważa się taką jednostkę, u której istnieje naruszenie sprawności i funkcji w stopniu wyrażnie utrudniającym (w porównaniu z osobami zdrowymi w danym kręgu kulturowym) pobieranie nauki w normalnej szkole, wykonywanie czynności dnia codziennego, pracę zarobkową, udział w życiu społecznym oraz zajęciach w czasie wolnym od pracy

Czynniki prowadzące do INWALIDZTWA: PATOLOGIAUSZKODZENIA FUNKCJONALNE OGRANICZENIA INWALIDZTWO

Następstwem wielu chorób lub urazów jest OGRANICZONA SPRAWNOŚĆ: FIZYCZNO-BIOLOGICZNA FIZYCZNO-BIOLOGICZNA PSYCHOLOGICZNA PSYCHOLOGICZNA ZAWODOWA ZAWODOWA SOCJOLOGICZNA SOCJOLOGICZNA EKONOMICZNA EKONOMICZNA PRAWNA PRAWNA

OCENA ROZMIARU OGRANICZEŃ SPRAWNOŚCI dokonywana jest na podstawie kryteriów: medycznych medycznych subiektywnych subiektywnych czynnościowych czynnościowych prawnych prawnych opinii osób bliskich inwalidzie opinii osób bliskich inwalidzie środowiskowych środowiskowych

Wg M. Weissa niepełnosprawność ma miejsce wtedy, gdy ogranicza wykonanie podstawowych czynności życia codziennego w zakresie: Osobistej higieny i odżywiania się Osobistej higieny i odżywiania się Sprawności ruchowej Sprawności ruchowej Zdobycia zawodu i uzyskania środków do życia Zdobycia zawodu i uzyskania środków do życia Nawiązywania trwałych więzi i kontaktów z innymi ludźmi Nawiązywania trwałych więzi i kontaktów z innymi ludźmi Zdolności uczenia się Zdolności uczenia się Rekreacji i wypoczynku Rekreacji i wypoczynku

Do osób trwale niepełnosprawnych zaliczamy te, u których istnieje naruszenie sprawności i funkcji w stopniu wyraźnie utrudniającym wykonanie takich czynności jak: -pobieranie nauki w normalnej szkole -prowadzenie normalnego trybu życia -wykonywanie pracy zawodowej -uczestniczenie w życiu społecznym

Miarą konsekwencji choroby, niepełnosprawności jest: Stopień aktywności w czynnościach dnia codziennego Stopień aktywności w czynnościach dnia codziennego Stopień aktywności w czynnościach związanych z samodzielną egzystencją w środowisku Stopień aktywności w czynnościach związanych z samodzielną egzystencją w środowisku Ograniczenia w pełnieniu ról społecznych w pracy zawodowej, wywiązywaniu się z ról rodzinnych, zdolność do życia seksualnego, do uczestniczenia w życiu publicznym Ograniczenia w pełnieniu ról społecznych w pracy zawodowej, wywiązywaniu się z ról rodzinnych, zdolność do życia seksualnego, do uczestniczenia w życiu publicznym

Konsekwencje niepełnosprawności dla chorego: Następstwa fizyczne Następstwa fizyczne Następstwa psychiczne Następstwa psychiczne Następstwa społeczne Następstwa społeczne

Następstwa fizyczne Zmiany w wyglądzie zewnętrznym Zmiany w wyglądzie zewnętrznym Zmiany czynnościowe: Zmiany czynnościowe: Zmniejszenie oporności na wysiłek Zmniejszenie oporności na wysiłek Ograniczenia zasięgu ruchu Ograniczenia zasięgu ruchu Zaburzenia w utrzymaniu równowagi Zaburzenia w utrzymaniu równowagi Odmienny sposób reagowania na bodźce zewnętrzne Odmienny sposób reagowania na bodźce zewnętrzne Trudności w mowie Trudności w mowie

Następstwa psychiczne: U różnych osób obserwuje się indywidualne reakcje na niepełnosprawność: Obawy o własne zdrowie mogą doprowadzić do Obawy o własne zdrowie mogą doprowadzić do Hipochondrii Hipochondrii Fobii Fobii Depresji Depresji Reakcje ekspresywne Reakcje ekspresywne

Następstwa społeczne: Zakłócenia w życiu rodzinnym Zakłócenia w życiu rodzinnym Ograniczenie lub rezygnacja z pracy zawodowej Ograniczenie lub rezygnacja z pracy zawodowej Osłabienie lub zerwanie kontaktów towarzyskich Osłabienie lub zerwanie kontaktów towarzyskich Przekreślenie planów i aspiracji życiowych Przekreślenie planów i aspiracji życiowych Obniżenie pozycji społecznej Obniżenie pozycji społecznej

Choroba jako wydarzenie rodzinne Zaburzenia równowagi emocjonalnej - lęk o los najbliższej osoby -poczucie zagrożenia -niepewność Zaburzenie normalnego rytmu życia rodziny Zwiększenie konieczności świadczeń na rzecz osoby chorej - zmiana zakresu obowiązków wobec osoby chorej -zapotrzebowanie na funkcję opiekuńczo-zabezpieczającą

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych…

Rehabilitacja - złożony proces społeczno- medyczny, którego zadaniem jest przywrócenie sprawności fizycznej, psychicznej, społecznej oraz zawodowej osoby niepełnosprawnej. Rehabilitacja - złożony proces społeczno- medyczny, którego zadaniem jest przywrócenie sprawności fizycznej, psychicznej, społecznej oraz zawodowej osoby niepełnosprawnej.

Wyróżniamy: Rehabilitacja zawodowa - przygotowanie osoby do wcześniej wykonywanego zawodu lub innego jeśli do wcześniejszego nie ma możliwości. Rehabilitacja społeczna - powrót osoby niepełnosprawnej do społeczeństwa. Rehabilitacja lecznicza - FIZYKOTERAPIA - wykorzystywanie ` czynników (jako faza przygotowawcza) np.: światło lecznicze, laseroterapia, chemioterapia, wodolecznictwo, prą elektryczny pole magnetyczne, leczenie zimnem (krioterapia) leczenie ciepłem( rozluźnienie), leczenie klimatem(w uzdrowiskach). leczenie ciepłem( rozluźnienie), leczenie klimatem(w uzdrowiskach). Rehabilitacja funkcjonalna - usprawnianie poprzez funkcję; wykonywanie czynności związanych z życiem codziennym i samoobsługą aż do osiągnięcia największej samodzielności w w stosunku do konkretnej osoby.

NIEPEŁNOSPRAWNI W POLSCE Jako osobę niepełnosprawną określa się każdego, kto posiada odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony lub osobę, która nie posiada takiego orzeczenia, ale odczuwa ograniczenie sprawności w wykonywaniu podstawowych czynności dla swojego wieku, takich jak: zabawa, nauka, praca czy samoobsługa

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ CECHUJĄ DWA KRYTERIA PRAWNE PRAWNE BIOLOGICZNE BIOLOGICZNE

Narodowy spis powszechny pokazał, że osoby niepełnosprawne biologicznie stanowiły w 2002 roku 2.6% ogółu ludności, osoby prawnie niepełnosprawne – 4.3%, a osoby,których dotyczą oba kryteria niepełnosprawności- 7.4%

W 2002 roku w Polsce było niepełnosprawnych, co stanowiło 14.3% całego społeczeństwa (co 7 Polak był osobą niepełnosprawną ) 60% niepełnosprawnych były to osoby w wieku poprodukcyjnym

Odsetek niepełnosprawnych dzieci w zależności od kryterium niepełnosprawności (w%) Odsetek niepełnosprawnych dzieci w zależności od kryterium niepełnosprawności (w%) LAT LAT LAT LAT OGÓŁEM NIEPEŁNOS PRAWNI KRYTERIUM PRAWNE I BIOLOGICZN E KRYTERIUM BIOLOGICZN E KRYTERIUM PRAWNE WIEK

Przemoc wobec osób niepełnosprawnych Europejskie i amerykańskie badania pokazują, że niepełnosprawni od 2 do 5 razy częściej padają ofiarami przemocy niż osoby zdrowe Europejskie i amerykańskie badania pokazują, że niepełnosprawni od 2 do 5 razy częściej padają ofiarami przemocy niż osoby zdrowe

Niepełnosprawni a przemoc seksualna Na przemoc seksualną najbardziej narażone są osoby z upośledzeniem umysłowym Na przemoc seksualną najbardziej narażone są osoby z upośledzeniem umysłowym 25-67% dorosłych upośledzonych umysłowo twierdziło że doświadczyło przemocy seksualnej (51-79% w przypadku kobiet z tej grupy) 25-67% dorosłych upośledzonych umysłowo twierdziło że doświadczyło przemocy seksualnej (51-79% w przypadku kobiet z tej grupy) wśród nastolatków: 2-4% chłopców oraz 24% dziewcząt wśród nastolatków: 2-4% chłopców oraz 24% dziewcząt sprawcami w 88-98% są mężczyźni, którzy są znani ofierze: członkowie rodziny, znajomi i osoby udzielające im pomocy sprawcami w 88-98% są mężczyźni, którzy są znani ofierze: członkowie rodziny, znajomi i osoby udzielające im pomocy

Przemoc wobec niepełnosprawnych kobiet przemoc słowna przemoc słowna fizyczna fizyczna Seksualna Seksualna izolacja izolacja zależność ekonomiczna zależność ekonomiczna Pozbawienie niepełnosprawnej kobiety niezbędnego dla niej sprzętu, lekarstw, transportu lub pomocy w osobistych czynnościach Pozbawienie niepełnosprawnej kobiety niezbędnego dla niej sprzętu, lekarstw, transportu lub pomocy w osobistych czynnościach

Wiele takich przypadków jest nie zgłaszanych ze względu na: zależność od sprawców zależność od sprawców Lęk przed porzuceniem lub umieszczeniem w ośrodku opieki Lęk przed porzuceniem lub umieszczeniem w ośrodku opieki Lęk przed pozostawieniem dzieci ze sprawcą Lęk przed pozostawieniem dzieci ze sprawcą (w przypadku agresywnego męża lub osób, z którymi zamieszkuje) (w przypadku agresywnego męża lub osób, z którymi zamieszkuje)

Wspólne problemy dla wszystkich ofiar przestępstw: nie zgłaszanie przestępstw nie zgłaszanie przestępstw brak reakcji ze strony różnych służb, które postrzegają osoby niepełnosprawne jako mało wiarygodne brak reakcji ze strony różnych służb, które postrzegają osoby niepełnosprawne jako mało wiarygodne Wielokrotna wiktymizacja Wielokrotna wiktymizacja fizyczna lub społeczna izolacja ofiary fizyczna lub społeczna izolacja ofiary skoncentrowanie systemu prawnego na prawach i potrzebach sprawcy a nie ofiary skoncentrowanie systemu prawnego na prawach i potrzebach sprawcy a nie ofiary

Niepełnosprawne dziecko w rodzinie

Usprawnianie fizyczne Trafny dobór metod rehabilitacyjnych i intensywność ich stosowania są niezbędne do rozwinięcia możliwości osoby niepełnosprawnej Trafny dobór metod rehabilitacyjnych i intensywność ich stosowania są niezbędne do rozwinięcia możliwości osoby niepełnosprawnej Ćwiczenia najczęściej wykonują matki, muszą się one odbywać 5 razy dziennie od pierwszych dni dziecka z zaburzeniami napięcia mięśniowego Ćwiczenia najczęściej wykonują matki, muszą się one odbywać 5 razy dziennie od pierwszych dni dziecka z zaburzeniami napięcia mięśniowego relacja matka-dziecko nie kształtuje się prawidłowo relacja matka-dziecko nie kształtuje się prawidłowo Przypadki nieświadomej przemocy stosowanej przez matki podczas rehabilitacji Przypadki nieświadomej przemocy stosowanej przez matki podczas rehabilitacji

Niepełnosprawne dziecko w rodzinie- jedno z największych cierpień, jakich doświadcza człowiek U wielu rodziców pojawia się: Poczucie winy Poczucie winy Wstyd przed wyjściem na spacer Wstyd przed wyjściem na spacer Poczucie bezradności w obliczu najprostszych czynności jak: karmienie, Poczucie bezradności w obliczu najprostszych czynności jak: karmienie, Czasem odrzucenie przez własnych rodziców Czasem odrzucenie przez własnych rodziców Lęk przed przyszłością Lęk przed przyszłością

Wpływ niepełnosprawności na rodzeństwo Zdrowe dzieci ponoszą dotkliwe konsekwencje wzrastania w rodzinie, w której jest niepełnosprawne dziecko. Są pomijane lub obciążane zadaniami ponad ich siły; często bezradnie poszukują wsparcia. Zdarza się że rodzice chcą mieć jeszcze jedno czy dwoje dzieci, aby po ich śmierci przejęły opiekę nad niepełnosprawnym rodzeństwem.

Spotkania z rówieśnikami Kontakt ze zdrowymi ludźmi jest niezbędny do kształtowania się psychiki i duchowości niepełnosprawnego dziecka a także wzbogaca zdrowych rówieśników: Uczy ich odpowiedzialności Uczy ich odpowiedzialności Szacunku Szacunku Cierpliwości dla ograniczeń Cierpliwości dla ograniczeń Altruizmu Altruizmu Realistycznego spojrzenia na rzeczywistość Realistycznego spojrzenia na rzeczywistość

Rodzice-ofiary niepełnosprawności dziecka/koncepcje wyjaśniające co dzieje się z rodzicami dzieci niepełnosprawnych Koncepcja żałoby Koncepcja żałoby Koncepcja chronicznego smutku Koncepcja chronicznego smutku Koncepcja stresu rodzicielskiego Koncepcja stresu rodzicielskiego

Na siłę stresu istotny wpływ ma to, jak przebiegał proces diagnozowania Jak najwcześniej postawiona diagnoza ( zapewnienie dziecku w jak najwcześniejszym okresie specjalistycznej opieki) Jak najwcześniej postawiona diagnoza ( zapewnienie dziecku w jak najwcześniejszym okresie specjalistycznej opieki) Sposób w jaki diagnoza została przekazana rodzicom rzez specjalistę Sposób w jaki diagnoza została przekazana rodzicom rzez specjalistę

Problemy związane z zaburzeniami rozwoju dziecka inaczej są odbierane przez matki, inaczej przez ojców Matki doświadczają większego stresu; życie w napięciu, niższa samoocena, poczucie słabego wywiązywania się ze swej roli, częściej cierpią z powodu depresji Matki doświadczają większego stresu; życie w napięciu, niższa samoocena, poczucie słabego wywiązywania się ze swej roli, częściej cierpią z powodu depresji Ojcowie także doświadczają dużego stresu; trudności w komunikowaniu się z dzieckiem, troska o zabezpieczenie rodzinie środków finansowych; stres jest większy u ojców chłopców (oczekiwania formułowane wobec syna) Ojcowie także doświadczają dużego stresu; trudności w komunikowaniu się z dzieckiem, troska o zabezpieczenie rodzinie środków finansowych; stres jest większy u ojców chłopców (oczekiwania formułowane wobec syna)

Strategie radzenia sobie ze stresem: Wśród strategii stosowanych najczęściej wymienić można m.in.. : Wśród strategii stosowanych najczęściej wymienić można m.in.. : Akceptowanie nieprzewidywalności i losowości zdarzeń (mogło się to zdarzyć każdemu) Akceptowanie nieprzewidywalności i losowości zdarzeń (mogło się to zdarzyć każdemu) Przypisywanie szczególnego znaczenia faktowi, że dziecko pojawiło się w tej właśnie rodzinie (zostaliśmy wybrani bo tylko my potrafimy temu sprostać) Przypisywanie szczególnego znaczenia faktowi, że dziecko pojawiło się w tej właśnie rodzinie (zostaliśmy wybrani bo tylko my potrafimy temu sprostać) Koncentracja na teraźniejszości (żyjemy z dnia na dzień i nie zastanawiamy się nad przyszłością) Koncentracja na teraźniejszości (żyjemy z dnia na dzień i nie zastanawiamy się nad przyszłością) Docenianie małych kroków w rozwoju dziecka ( nauczyliśmy się widzieć nawet najmniejszy sukces i cieszyć się nim) Docenianie małych kroków w rozwoju dziecka ( nauczyliśmy się widzieć nawet najmniejszy sukces i cieszyć się nim) Docenianie pozytywnych wartości cierpienia Docenianie pozytywnych wartości cierpienia (potrafię lepiej zrozumieć innych ludzi, którzy mają problemy)

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ …