Wykład: POPYT KREUJE PODAŻ - KEYNESOWSKI MODEL GOSPODARKI

Co zdarzyło się w czasie Wielkiej Depresji w USA? Źródło: Historical Statistics of the United States.. Colonial Times to 1970. Part I and II. U.S. Department of Commerce. Bureau of Census. 1975, Washington, D.C.

Założenia modelu keynesowskiego Sztywność cen i płac Popyt kreuje podaż (prawo Keynesa) Gospodarka niestabilna* Niepełne wykorzystanie czynników wytwórczych Iluzja pieniężna Analiza krótkookresowa

Prawo Keynesa Zasada efektywnego popytu głosi, że w gospodarce zamkniętej z wolnymi mocami wytwórczymi poziom produktu (a stąd i zatrudnienia) jest wyznaczany przez planowane łączne wydatki, na które składają się wydatki konsumpcyjne sektora gospodarstw domowych /C/ i wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw /I/. Krytyka prawa Saya: “Prawie wszędzie na świecie widzimy niezmierzone siły produkcyjne, których się nie wykorzystuje.”

Keynesowski model gospodarki: AD - SAS Krótkookresowa krzywa zagregowanej podaży Ceny P SAS Krzywa zagregowanego popytu AD Produkcja Y

Równowaga makroekonomiczna DWA SEKTORY Y = C + I Y = C + S I = S TRZY SEKTORY Y = C + I + G Y = C + S + NT I + G = S + NT

Mechanizm działania mnożnika inwestycyjnego (keynesowski model równowagi I = S) Inwestycje i oszczędności Krzywa oszczędności Krzywe inwestycji I, S S I1 E1 I1 E0 I0 I0 Produkt realny (PKB) Y Y0 Y1

Paradoks „zapobiegliwości” (oszczędzania) Inwestycje i oszczędności Krzywe oszczędności Krzywa inwestycji I, S S1 I S0 E1 E0 I0 Produkt realny (PKB) Y1 Y0 Y

Mechanizm działania mnożnika inwestycyjnego Efekt końcowy: wzrost wydatków o 5 mln zł Skumulowane wydatki (w mln zł) Początkowy wzrost inwestycji o 1 mln zł Kolejne rundy wydatków

Mechanizm działania mnożnika inwestycyjnego (keynesowski model równowagi Y = C + I) Wydatki E = Y E C + I1 Krzywe całkowitych wydatków E1 C + I0 E0 45 o Produkt realny (PKB) Y Y0 Y1

mi = 1 / MPS mi = Y / I Mnożnik inwestycyjny 1 2 KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ DO OSZCZĘDZANIA MNOŻNIK INWESTYCYJNY mi = 1 / MPS 1 mi = Y / I 2 ZMIANA DOCHODU NARODOWEGO ZMIANA INWESTYCJI

Mnożnik całkowitych planowanych wydatków KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ DO OSZCZĘDZANIA MNOŻNIK m = 1 / MPS (1 - t) STOPA PODATKOWA

Mechanizm działania mnożnika popytowego (keynesowski model równowagi Y = C + I + G) Krzywe całkowitych wydatków Wydatki E = Y E C + I + G1 E1 E0 C + I + G0 45 o Produkt realny (PKB) Y Y0 Y1

Efekt częściowego wypierania prowadzi do Y < Yp WZROST WYDATKÓW RZĄDOWYCH 1 Y = C + I + G SPADKU INWESTYCJI 2 G > I ale Y efekt końcowy: wzrost dochodu narodowego

Keynes o mnożniku Mnożnik, chociaż większy od jedności, nie jest jednak zbyt wielki. Gdyby [mnożnik] był większy, dana stopa inwestycji pociągałaby za sobą wielką zmianę stopy konsumpcji (ograniczoną tylko przez pełne lub zerowe zatrudnienie). Nawet niewielki przyrost inwestycji zapoczątkowałby kumulatywny wzrost popytu efektywnego aż do punktu, w którym zostałoby osiągnięte pełne zatrudnienie. Spadek inwestycji zaś zapoczątkowałby kumulatywny spadek efektywnego popytu aż do punktu, w którym ani jeden człowiek nie byłby zatrudniony.

Keynes o polityce monetarnej Dopóki istnieje bezrobocie, wzrost ilości pieniądza nie wywiera żadnego wpływu na ceny, a zatrudnienie powiększa się ściśle proporcjonalnie do każdego przyrostu efektywnego popytu wywołanego przez wzrost ilości pieniądza. (...) Skoro zaś nastanie pełne zatrudnienie, ceny zmieniają się w tej samej proporcji co ilość pieniądza.

Wpływ ekspansywnej polityki monetarnej na popyt zagregowany oraz ceny Krótkookresowa krzywa zagregowanej podaży Ceny P Krzywe zagregowanego popytu SAS P1 P0 AD1 AD0 Produkcja Y0 Y1 Y

Pułapka płynności r* Krzywe podaży pieniądza Stopa procentowa MS0 MS1 Krzywa popytu na pieniądz (popytu spekulacyjnego) MD r* MD M M0 M1 Zasoby pieniądza

Keynes o zatrudnieniu i rynku pracy “Możliwości zatrudnienia są siłą rzeczy ograniczone przez rozmiary łącznego popytu” „W przybliżeniu pełne zatrudnienie zdarza się rzadko i jest krótkotrwałe” “Jeżeli przyjmuje się, że podaż siły roboczej się zmniejsza (przy spadku płac realnych), to tym samym przyjmuje się również, że wszyscy bezrobotni, którzy w chwili obecnej chcieliby pracować za wynagrodzenie według bieżących stawek płac, nie przyjmą zajęcia, gdy nastąpi niewielka nawet zwyżka kosztów utrzymania” Krytyka klasyków (“Teorii bezrobocia” Pigou)

Sytuacja w USA w latach 1939–43