Ks. Dominik Surowski zapomniany bohater z murów naszej szkoły

NOTA BIOGRAFICZNA Dominik Surowski (ur. 23.07.1905 r. we wsi Biała koło Janowa Lubelskiego, zm. 08.06.1942 w Dachau) – ksiądz katolicki, prefekt szkół powszechnych w Lublinie i Chełmie, więzień obozów w Sachsenhausen (1940) i Dachau (1940-42).

PRACA W CHEŁMIE PRZED WYBUCHEM WOJNY We wrześniu 1937 ks. Surowski został przeniesiony z Lublina do sanktuarium maryjnego p.w. Narodzenia NMP na Górze Chełmskiej. Otrzymał funkcję prefekta w Szkole Powszechnej nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Chełmie. Szkoła znajdowała się na parterze budynku przy ul. I Pułku Szwoleżerów 1.

Ks. Dominik Surowski wraz z dziećmi ze Szkoły Powszechnej nr 1 w Chełmie 1938 lub 1939 r.

KS. D. SUROWSKI WE WSPOMNIENIACH UCZNIÓW Jedna z uczennic pani Helena Grzesik wspomina ks. Surowskiego następująco: ,,Młody człowiek, wysoki, przystojny, dobrze zbudowany, brunet o gołębim sercu. Kochaliśmy go wszyscy, to był ojciec". Wg relacji pani Grzesik ksiądz Surowski udzielał bezpłatnych posług religijnych żyjącym w ubóstwie parafianom. „Szedł do chorych, do biednych, wspomagał, robił to bezinteresownie. Przez wszystkich był lubiany.”

KS. SUROWSKI W OCENIE PRZEŁOŻONYCH W datowanym na 27 XII 1938 r. dokumencie kierownik szkoły Jan Błaszczak zapisał: ,,W wykonywaniu obowiązków sumienny. W pracy stosuje odpowiednie metody i osiąga, tak w wychowaniu, jak i w nauczaniu, wyniki zadowalające. Stosunek do dzieci życzliwy i przyjazny. Pracę dzieci ocenia rzeczowo i uwzględnia wszystkie czynniki mające wpływ na pracę. W stosunku do przełożonych grzeczny i lojalny; zarządzenia wykonuje bez zarzutu. Stosunek do grona nauczycielskiego koleżeński. Do zawodu nauczycielskiego dobrze przygotowany. Posiada znajomość przepisów szkolnych i programu religii. Zdolności organizacyjne posiada w nieznacznym stopniu. Jest samodzielny, uczciwy, dość energiczny, chętny do pracy i posiada poczucie odpowiedzialności służbowej. Zachowanie się w służbie i poza służbą bez zarzutu.”

Ocena pracy ks. D. Surowskiego

W WIĘZIENIU HITLEROWSKIM NA ZAMKU LUBELSKIM Dnia 20 listopada 1939 roku 14 chełmskich duchownych, wśród nich ks. Surowski, zostało aresztowanych przez Gestapo i przewiezionych do centralnego więzienia hitlerowskiego na Lubelszczyźnie na Zamku lubelskim. W więzieniu na zamku przebywał ks. Surowski do czerwca 1940 roku.

W KL SACHSENHAUSEN Dnia 18 czerwca 1940 r. ks. Surowski znalazł się w transporcie do obozu w Sachsenhausen. W obozowej kancelarii otrzymał numer 25747. Na pasiaku naszyto mu czerwony trójkąt tzw. Winkiel, który oznaczał kategorię Schützhäftling, czyli ,,więzień podlegający aresztowi ochronnemu”.

W KL DACHAU 13 grudnia 1940 roku przeszło pół tysiąca duchownych, wśród nich ks. D. Surowski, zostało przewiezionych z Sachsenhausen do obozu koncentracyjnego w Dachau.

W KL Dachau ks. Surowski pracował na plantażach - na polach i w ogrodzie znajdujących się tuż za ogrodzeniem obozu.

KS. SUROWSKI WE WSPOMNIENIACH WSPÓŁWIĘŹNIÓW Jeden ze współwięźniów ks. W. Depczyński wspomina: „Gdy kanclerz Kurii Biskupiej ks. Ochalski nie mógł dźwigać ciężarów, ks. Surowski chętnie go wyręczał w dźwiganiu kotłów”. .,,(…) chleb oddawał słabszym od siebie kolegom, bo uważał, iż oni przetrwają, a on nie przetrzyma”.

Karta więźnia ks. Dominika Surowskiego z obozu w Dachau

Fragment z księgi zgonów w obozie w Dachau z lat 1941-42 ŚMIERĆ W KL Dachau Wycieńczony ciężką pracą, skrajnie niedożywiony zmarł 8 czerwca 1942 r. . Fragment z księgi zgonów w obozie w Dachau z lat 1941-42

Płyta nagrobna nr 39 w gaju Pamięci na cmentarzu am Perlacher Forst w Monachium, pod którą znajduje się urna z prochami ks. D.Surowskiego.

UPAMIĘTNIENIE Tablica w Mauzoleum Ofiar Terroru Hitlerowskiego i Stalinowskiego w dzwonnicy Bazyliki p.w. Narodzenia NMP w Chełmie

Tablica w Archikatedrze Lubelskiej poświęcona ofiarom hitlerowskiego okrucieństwa

Dziękujemy za uwagę Wiktoria Sadlej Iga Artamonow klasa VI b SP nr 5 w Chełmie