(Bez)sens samotności w narracjach i doświadczeniach małżeńskich Dr Sabina Zalewska Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Stereotypowe myślenie o samotności w małzeństwie „Małżeństwo to zalegalizowana samotność we dwoje” Jean Genet

Małżeństwo jako proces a samotność i osamotnienie

Rodzaje samotności

Badania własne Badania były przeprowadzone na przełomie lat 2009- 2013. Pierwsza grupa badana, z którą miałam bezpośredni kontakt, to osoby, które zgłosiły się do Katolickiego Ośrodka Pomocy Psychologiczno-Pastoralnej Poradnia Dewajtis lub wzięły udział w warsztatach dla małżeństw prowadzonych przeze mnie w ramach działalności poradni. Osoby do badania były celowo wybrane ze wszystkich osób zgłaszających się do mnie do poradni lub uczestniczących w warsztatach. Do poradni zgłaszali się ludzie z problemem odczucia samotności i osamotnienia (tak nazywały swój problem przy zgłoszeniu) lub problemami w relacjach małżeńskich. Z całej grupy zgodziło się w badaniach wziąć udział 92 osoby.

Badania własne C.D. Druga część materiału badawczego pochodziła z forów internetowych skupiających ludzi samotnych, bądź samotność odczuwających. Fora, które śledzono to: - kafeteria.pl/Samotność w małżeństwie. Czy to ma sens? - netkobiety.pl/Samotność - froo4web.pl/Forum o samotności W rezultacie z wybranych forów dobrano grupę liczącą 66 osób, w tym 31 mężczyzn i 35 kobiet. Osoby te nie ujawniały na forum swoich i innych danych, ale posługiwały się tzw. nikami. Ich wypowiedzi były swobodne lub sterowane pytaniami badacza. Były one krótkie. Nie miały ciągłości myśli. W ten sposób uzyskano materiał badawczy składający się z 241 narracji.

Metody badawcze Biograficzny wywiad narracyjny. Ma on swoje źródło w metodzie biograficznej, jest odmienny od wywiadu swobodnego. W wywiadzie tego typu próbuje się spowodować, aby respondent opowiedział historię swoich różnych doświadczeń życiowych. Przeprowadzający wywiad jest głównie słuchaczem, nie może on zadawać pytań i przerywać opowiadającemu. Przedmiotem wywiadu narracyjnego są głównie historie życia. Analiza źródeł wtórnych (Desk research). To tania i stosunkowo szybka metoda realizacji badań. Polega ona na poszukiwaniu informacji już istniejących i wykorzystaniu dostępnych danych wtórnych, takich jak: publikacje, raporty, biuletyny, bazy danych, katalogi, strony www itp. Są to badania, które nie wymagają pracy w terenie.

Metody badawcze C.D. Storytelling to kolejna, wykorzystana tutaj metoda badawcza z zakresu badań jakościowych oraz badań społecznych, opierająca się na analizie narracji tworzonych przez członków danej społeczności. Może ona polegać na przeprowadzaniu wywiadów, ze szczególnym naciskiem na historie z życia badanego, może także opierać się na analizie powtarzanych mitów. Do analizy tej metody wybrano dwie koncepcje: koncepcję Jerzego Trzebińskiego i koncepcję Jerome'a Brunera. Metoda Konfrontacji z Sobą jest metodą ilościową. Jednak w jej procedurze oraz w analizie wyników występują elementy metod jakościowych. Została opracowana przez Huberta Hermansa. Autorem polskiej adaptacji metody jest Piotr Oleś.

Wyniki badań Małżeńskie współdziałanie O przestrzeni własnej Wspólnotowość

Małżeńskie współdziałanie

O przestrzeni własnej Samotność z wyboru (w rozumieniu: nie na całe życie a raczej jako czas tylko dla siebie), jest świadomością konstruktywną, i warunkuje ona ludzki rozwój. Dbanie o przestrzeń własną w związku jest pielęgnowaniem własnej higieny psychicznej. Higiena psychiczna to działania chroniące zdrowie psychiczne, dążenie do jak najlepszego stanu umysłu. Pozornie wydawać się, że dbanie o przestrzeń własną w związku jest wyrazem egoizmu. Tymczasem relacja z samym sobą jest najważniejsza w życiu, gdyż nieuchronna, długoletnia i nierozerwalna. Wpływa ona na każdy aspekt funkcjonowania człowieka i na stosunki z otoczeniem. Aby pomagać innym ludziom, utrzymywać satysfakcjonujące relacje małżeńskie i wykonywać obowiązki, trzeba najpierw zatroszczyć się o samego siebie.

Wspólnotowość Traktowanie małżeństwa jako rodzaju wspólnoty jest jednoznaczne z przypisywaniem mu pozainstytucjonalnych, formalnych atrybutów, jest wskazaniem na istnienie pewnych, wysublimowanych, niepowtarzalnych cech wypracowanych wspólnie, w toku wcześniejszego etapu poznawania się (chodzenia ze sobą, bywania razem). Wspólnotowy charakter małżeństwa może oznaczać jedność dwóch, dotąd odrębnych, indywidualności którymi są mąż i żona, jak i jedność celów, dla jakich małżeństwo zostało zawarte. Ujęcie wspólnotowe oznacza jedność działań, wspólnotę egzystencji, wspólne gromadzenie dóbr, współdziałanie, wspólne planowanie i realizowanie zadań, wypracowywanie strategii wspólnego życia.

Refleksje podsumowujące Kierując się doświadczeniami i narracjami badanych osób, można postawiać tezę, że samotność jako zjawisko jest potrzebna i konieczna w relacjach małżeńskich oraz gwarantuje przestrzeń życiową małżonków. Samotność ma tylko wartość względną, a nie absolutną. Ocena jej przydatności powinna uwzględniać potrzebę skutecznego działania, by ludzka egzystencja była bardziej zgodna z naturą człowieka. Przeto należy pamiętać, że tylko w określonych okolicznościach życia ludzkiego, kiedy prowadzi ono do nawiązania coraz to głębszych relacji ze światem – samotność posiada swoją pozytywną wartość i godna jest ludzkiej afirmacji.

Na zakończenie „Być zniewolonym znaczy zawsze: być samotnym. Wyzwolenie człowieka zaczyna się od wewnątrz. Nie mogłoby się jednak zacząć, gdyby człowiek nie spotkał obok siebie wolności innego i gdyby się nią nie zachłysnął” Józef Stanisław Tischner