prof.nadzw.dr hab. Zofia Zymonik KOSZTY JAKOŚCI prof.nadzw.dr hab. Zofia Zymonik Instytut Organizacji i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej Zakład Zarządzania Jakością zofia.zymonik@pwr.wroc.pl Tel. (071)320-42-81

do problematyki ekonomicznej zarządzania jakością Wprowadzenie do problematyki ekonomicznej zarządzania jakością

Definicja kosztów jakości (Z.Zymonik) Koszt jakości – wyrażone w jednostkach pieniężnych zużycie (wydatkowanie) zasobów organizacji na dodanie wartości dla klienta, którą on zaakceptuje, co pozwoli organizacji na bieżące i przyszłe korzyści, a także ta utrata zasobów, która jest związana z bieżącymi i przyszłymi stratami materialnymi i niematerialnymi. Koszt jakości = koszt + strata (termin umowny) Opracowała: Z.Zymonik

Udział kosztów jakości w wartości przychodów ze sprzedaży przychody ze sprzedaży Źródło: Z.Zymonik

Podstawowe przesłanki ważności problematyki ekonomicznej zarządzania jakością wzrost wymagań jakościowych złożoność zarządzania organizacją Presja na obniżenie kosztów poszukiwanie rozwiązań opartych na faktach, mogących wspierać decyzje menedżerskie Źródło: Z.Zymonik

Reguły gospodarowania w XXI wieku Z.Zymonik, Koszty jakości w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2003, s.14

PRZYCZYNY WZROSTU WYMAGAŃ JAKOŚCIOWYCH 1. Trendy w gospodarce światowej 2. Nowe uregulowania prawne 3. Wzrost oczekiwań klientów 4. Podstawowe cele przedsiębiorstwa Opracowała: Z.Zymonik

Podejścia do pojęcia produktu wadliwego Podejście tradycyjne Podejście nowe niezgodność z założonymi właściwościami użytkowymi bezpieczeństwo użytkowania jako jedna z cech produktu zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom produktu niezgodność z właściwościami oczekiwanymi przez klienta bezpieczeństwo użytkowania jako priorytetowa cecha produktu zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom produktu oraz osobom trzecim (postronnym) produkt przyjazny dla środowiska poszanowanie zasobów Ziemi Opracowała: Z.Zymonik

Podsumowanie Ważność problematyki ekonomicznej zarządzania jakością jest podyktowana wzrastającymi wymaganiami jakościowymi, złożonością zarządzania współczesnymi organizacjami i poszukiwaniem rozwiązań mogących zniwelować marnotrawstwo zasobów, a także możliwością podniesienia poziomu jakości życia społeczeństwa. Nowe reguły gospodarowania oparte na wiedzy i technologii cyfrowej stwarzają wiele udogodnień, jednakże także niosą wiele zagrożeń społecznych. Źródło: Z.Zymonik

Pojęcie i istota kosztów jakości

Jakość według triady gospodarczej Źródło: .J.Zymonik

Jakość wyrobu Jakość typu Jakość wykonania Jakość eksploatacji jakość projektu jakość wzoru jakość konstrukcji jakość zamierzona jakość produkcji jakość zgodności jakość uzyskana Jakość typu – stopień zgodności wyrobu, który ma być produkowany, z wymaganiami i oczekiwaniami klientów (model wyrobu). Jakość wykonania – stopień zgodności wytworzonego wyrobu z przyjętym wzorcem (modelem). Jakość eksploatacji – stopień zgodności obsługi wyrobu w trakcie eksploatacji z wymaganiami projektu. Źródło: Z.J.Zymonik

Relacje między wymaganiami klienta, jakością typu i jakością wykonania jakość typu (projektu) wymagania klienta 1 2 stopień spełnienia wymagań klienta 3 jakość wykonania Źródło: Z.J.Zymonik

OBIEKT – to, co może być odrębnie opisane, rozpatrywane i oceniane. Pojecie obiektu OBIEKT – to, co może być odrębnie opisane, rozpatrywane i oceniane. Obiektem może być: wyrób proces system może być także: organizacja osoba Źródło: Z.J.Zymonik

Pojęcia wyrobu, procesu i systemu Wyrób - wynik procesu. Proces - zbiór działań wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących, które przekształcają wejścia w wyjścia. System - zbiór wzajemnie powiązanych lub oddziałujących elementów. Występują cztery ogólne kategorie wyrobu: 1. Usługi (np. transportowe, ubezpieczeniowe, bankowe…) 2. Wytwory intelektualne (np. program komputerowy, książka, instrukcja…) 3. Przedmioty materialne (np. część mechaniczna silnika…) 4. Materiały przetworzone (np. smar, benzyna…) Źródło: Z.J.Zymonik

Definicja jakości wg normy PN-EN ISO 9000:2006 JAKOŚĆ – stopień w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania. Źródło: Z.J.Zymonik

Definicja jakości wg normy PN-EN ISO 9000:2006 Źródło: Z.J.Zymonik

WŁAŚCIWOŚĆ - cecha wyróżniająca. Właściwość może być: Pojęcie właściwości WŁAŚCIWOŚĆ - cecha wyróżniająca. Właściwość może być: przypisana do obiektu (np. cena wyrobu, sposób dostawy, właściciel wyrobu..); ten rodzaj właściwości nie ma charakteru jakościowego. inherentna czyli istniejąca sama w sobie (np. zużycie paliwa przez silnik, odporność tkaniny na gniecenie się); jest to właściwość jakościowa. Źródło: Z.J.Zymonik

Rodzaje właściwości (cech) wg kryterium rodzajowego cechy techniczne (określają parametry konstrukcyjne i technologiczne wyrobu i decydują o zamierzonych funkcjach wyrobu, np. wymiary, właściwości fizyko-chemiczne, techniczne parametry działania (prędkość, moc); cechy użytkowe (określają funkcjonalność, bezpieczeństwo użytkowania, niezawodność wyrobu); cechy estetyczne (określają wygląd zewnętrzny i staranność wykończenia wyrobu z uwzględnieniem wymogów i tendencji wzornictwa przemysłowego, np. proporcje, kształty, rozwiązania graficzne i kolorystyczne); cechy ekonomiczne (koszt i czas amortyzacji, koszt eksploatacji – transport, zainstalowanie, przechowywanie, konserwacja, naprawy. Opracowała: Z.Zymonik

Rodzaje właściwości (cech)wg kryterium ważności cechy krytyczne – (cechy, które decydują o stopniu zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego, ochronie środowiska, utracie wartości użytkowej; cechy ważne (cechy, które maja istotne znaczenie z punktu widzenia przydatności wyrobu, mogą jednak przybierać różne wartości liczbowe stosownie do jego przeznaczenia); cechy pozostałe (stanowią uzupełnienie informacji o jakości wyrobu). Opracowała: Z.Zymonik

Pojęcie i istota kosztów jakości

Koszty jakości (quality cost) Termin umowny. Wywodzi się z inżynierii jakości. Pojęcie to pojawiło się w amerykańskich przedsiębiorstwach (w praktyce gospodarczej) na początku wieku XX. Do literatury z zakresu zarządzania wprowadzili je J.M. Juran i A.V. Feigenbaum 60 lat temu. Termin koszt jakości jest różnie interpretowany. Jedni zawężają koszty jakości do produkcji wyrobu, inni odnoszą je do całego cyklu realizacji wyrobu, wraz z jego unicestwieniem, jeszcze inni przyporządkowują je procesowi. Źródło: Z. Zymonik

Koncepcje kosztów jakości Koncepcja J.M. Jurana, Koncepcja A.V. Feigenbauma, Koncepcja Ph. Crosby’ego, Koncepcja G. Taguchi’ego, Koncepcja J. Banka, Koncepcja J.J. Dahlgaarda, K. Kristensena i G.H. Kanji’ego  Koszty jakości w międzynarodowych normach ISO serii 9000. Źródło: Z. Zymonik

Góra lodowa kosztów jakości Źródło: Z. Zymonik

Zbiór definicji kosztów jakości Źródło: Z. Zymonik (25.01.07.)

Ery kształtowania kosztów jakości era kosztów błędów (do drugiej wojny światowej) era kosztów kontroli (od drugiej wojny) era kosztów prewencji (od lat 70.) era kosztów superprewencji (od lat 90.) Źródło: Z. Zymonik

Przewaga prewencji nad kontrolą kontrola prewencja Źródło: Z. Zymonik

Podsumowanie Istnieje wiele definicji kosztów jakości. Koszty tego rodzaju są nadal niejednoznaczne. Obejmują jednak swoim zakresem coraz większe obszary wychodząc poza przedsiębiorstwo (organizację). Koszty jakości są odniesione do organizacji, klienta i społeczeństwa. Źródło: Z. Zymonik