STREFY KLIMATYCZNE W EUROPIE Norbert Cieślak Krystian Stelmaszyk

Niemal cała Europa znajduje się w strefie klimatów umiarkowanych Niemal cała Europa znajduje się w strefie klimatów umiarkowanych. W północno-wschodniej części kontynentu ma on charakter chłodny, zaś w pozostałej – ciepły (morski, kontynentalny i przejściowy). Południowe skrawki Europy (półwyspy: Iberyjski, Apeniński i Bałkański oraz wyspy Morza Śródziemnego) znajdują się w strefie klimatów podzwrotnikowych morskich, a w Bułgarii i środkowej Hiszpanii – kontynentalnych. Od klimatów umiarkowanych oddzielają je pasma górskie: Pireneje, Alpy i Bałkany, które niezależnie od położenia posiadają własne, odmienne od nizinnych typy klimatyczne, zaliczane do klimatów górskich. W północnych zaś krańcach Europy (północna Islandia, Svalbard i północno-zachodnia Rosja) panuje klimat okołobiegunowy (subpolarny).

Strefa okołobiegunowa Strefa umiarkowana Strefa podzwrotnikowa

Strefa klimatów podzwrotnikowych Ma wyraźnie zaznaczone dwie pory roku, lato i zimę. Jest to uwarunkowane kierunkiem, z którego przepływa powietrze nad te tereny - jeżeli do strefy podzwrotnikowej dociera gorące i  suche powietrze ze zwrotnika, mamy do czynienia z latem (wtedy nie występują tu praktycznie żadne opady atmosferyczne). Zimą zaś powietrze napływa ze strefy umiarkowanej, dlatego też jest dużo chłodniejsze i wilgotne, co wiąże się ze znacznym wzrostem ilości opadów atmosferycznych, przy jednoczesnym spadku temperatury (czasami wynosi ona tylko 0°C). Podstawową roślinnością jest makia, którą tworzą wiecznie zielone, sucholubne, twardolistne zarośla, składające się ze skarlałych drzew takich jak dąb ciernisty i ostrolistny, cedr alaski, drzewo poziomkowe, dzikie odmiany oliwek czy pistacja kleista, drobnolistnych krzewów i krzewinek oraz licznych gatunków aromatycznych roślin zielnych.

Typy klimatów podzwrotnikowych klimat podzwrotnikowy suchy : - długie i upalne lata  (temperatura dochodzi do 40°C) - krótkie, chłodne zimy (ok. 0°C) - niewielkie roczne sumy opadów (nie przekraczają 500 mm) klimat podzwrotnikowy wilgotny : - suche, gorące lata - wilgotne, łagodne zimy

Strefa klimatów umiarkowanych Możemy wyróżnić cztery pory roku, wyznaczane poprzez zmiany temperatury: ciepła, wilgotna wiosna, ciepłe, zazwyczaj suche lato, chłodna, wilgotna jesień i zima z opadam śniegu. Amplitudy temperatur są zależne od typu klimatu, wzrastają wraz ze wzrostem kontynentalizmu od 10 do 45°C i więcej. Więcej promieni słonecznych dociera do powierzchni Ziemi latem, stąd też temperatury są znacznie wyższe niż zimą. Przeciwnie sytuacja wygląda w przypadku sumy opadów, która najwięcej wynosi na obszarach typowo morskich (1000 mm i więcej) i maleje na obszarach kontynentalnych (do 300 mm). Na terenach nadmorskich opady przeważają w porze letniej i zimowej, natomiast na kontynentalnych w lecie. Charakterystyczną formacją roślinną w części chłodniejszej jest tajga (głównie drzewa iglaste :sosny, świerki, jodły syberyjskie, modrzewie, sosny limby), zaś w części cieplejszej lasy liściaste i mieszane.

Typy klimatów umiarkowanych umiarkowany morski ( Europa Zachodnia ) - niewielkie amplitudy temperatury w ciągu roku - stosunkowo duże całoroczne opady (powyżej 700mm) umiarkowany kontynentalny ( Europa Wschodnia ) - duże amplitudy temperatury w ciągu roku : upalne lata (+20°C), długie, mroźne zimy (-40°C) - opady rzadko przekraczają 500 mm umiarkowany przejściowy ( Europa Środkowa i większą część Półwyspu Skandynawskiego) - cechy pośrednie między typami morskimi i lądowymi

Strefa klimatów okołobiegunowych Północne wybrzeża Europy (klimat subpolarny) są skute lodem, z wyjątkiem cienkiego pasa wzdłuż Skandynawii, obmywanego przez dryf północnoatlantycki. Im dalej w kierunku biegunów, tym więcej powierzchni oblodzonych i słabsze opady. Najsurowszy klimat na kuli ziemskiej to klimat polarny – przeciętna temperatura w zimie wynosi ok. -60°C, w lecie nieco mniej ok. -30°C. Ponadto występują tam silne wiatry i burze. Występuje tam tundra oraz lodowce i lądolody. Tundra na południu złożona jest z różnych traw, mchów, porostów oraz krzaków, karłowatych gatunków drzew i roślin kwiatowych. Im bardziej na północ tym uboższa roślinność – tam tundra złożona jest z mchów, porostów, torfowców, skrzypów i wełniaków.

Typy klimatów okołobiegunowych subpolarny ( podbiegunowy) - brak klimatycznego lata (zaledwie 2-3 miesiące), temperatury wahają się wtedy od 0 do 10°C - zima długa (9-10 miesięcy), mroźna (temperatury spadają nawet do -50°C) - niskie opady (do 500 mm rocznie) polarny (biegunowy) - temperatury ujemne przez cały rok (minimalna temperatura osiąga nawet -80°C) - niewielkie opady (wyłącznie śniegu) – poniżej 300 mm rocznie

Ciekawym zjawiskiem występującym na obszarach ograniczonych kołem podbiegunowym jest noc polarna, kiedy to Słońce przebywa pod horyzontem ponad 24 godziny. Długość nocy polarnej jest zróżnicowana, od 24 godzin na terenach położonych na szerokościach geograficznych wyznaczających koła podbiegunowe do 6 miesięcy na samych biegunach. Zjawisko nocy polarnej występuje przemiennie z występowaniem zjawiska dnia polarnego (polegający na niechowaniu się tarczy słonecznej poniżej linii widnokręgu w trakcie jej widomej wędrówki Słońca po sklepieniu niebieskim przez co najmniej 24 godziny). Gdy na biegunie północnym trwa półroczna noc polarna, na biegunie południowym trwa również półroczny dzień polarny i na odwrót.

Noc polarna (14 grudnia) w norweskiej miejscowości Tromsø

Dziękuję za uwagę !