Rozmowa przeprowadzona z Panią Elżbietą Filipowicz, dyrektorem Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego

Od wielu lat mieszka Pani w Białymstoku. Pamięta Pani jak wyglądał 20 lat temu. Co takiego się w tym czasie zmieniło? Obserwujemy bardzo duży wzrost inwestycji (remonty dróg, odnawianie zabytków, budowa instytucji kultury, rozwój szkół i uczelni wyższych). Widać wielki postęp w rozwoju miasta w stosunku do lat ubiegłych, wcale nie tak bardzo odległych. Piękny rynek, zadbane skwery i parki, a przy tym nowoczesne budownictwo i rozwój infrastruktury sprawiają, że Białystok jest postrzegany jako bardzo zadbane i nowoczesne miasto, gdzie warto mieszkać i pracować

W czym ta nowoczesność jest widoczna? Jedną z większych inwestycji, które będą w najbliższym czasie warunkować pozycję Białegostoku wśród kulturalnych stolic regionów jest budowa Opery i Filharmonii Podlaskiej, nowoczesnego obiektu, który, mam nadzieję, swoim szykiem zachwycać będzie najbardziej wybrednych melomanów. Ale to inwestycja dla części mieszkańców, a co z resztą? Widoczny rozwój uczelni wyższych, zmiana profili szkół średnich, ich modernizacja i rozbudowa, są dowodem na to, że władze Białegostoku stawiają na rozwój mieszkańców, na podnoszenie ich poziomu wykształcenia oraz polepszenie warunków kształcenia młodzieży. Ma to ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju miasta. Władze mają świadomość, że muszą zatrzymać tu młodych ludzi, zachęcić ich do pozostania poprzez atrakcyjne miejsce do mieszkania i pracy. Stąd tak dużo tzw. inwestycji społecznych (rozbudowa i wyposażenie przedszkoli, szkół podstawowych, szpitali, ośrodków kultury) oraz widoczny wzrost jakości i ilości organizowanych przez Miasto festynów i imprez plenerowych.

To dla ducha, ale zawsze są jakieś formalności do załatwienia. Tu też coś się zmieniło? Zmieniła się również jakość świadczonych przez urzędy usług. Co prawda nie wszystko, ale część formalności można załatwić przez internet, a jeśli już musimy udać się do Urzędu warunki obsługi są zdecydowanie lepsze niż na początku działalności samorządu: punkty obsługi klienta oferują możliwość załatwienia sprawy bez konieczności odwiedzania kilku okienek czy pokoi. Co jeszcze nowego pojawiło się w urzędach? Nie bez znaczenia jest ułatwienie dostępu dla osób niepełnosprawnych. Zmiana przepisów spowodowała, że wszystkie urzędy muszą zapewnić właściwą obsługę i dostęp dla inwalidów, stąd podjazdy, windy oraz specjalne samochody zapewniające większy komfort komunikacyjny niepełnosprawnych.

A sami urzędnicy? Oni też się zmienili? W ciągu 20 lat obserwowaliśmy ewaluację samorządów terytorialnych. Powołany został samorząd powiatowy, zmienił się charakter funkcjonowania samorządu wojewódzkiego, społeczeństwo w większym stopniu decyduje o kierunkach rozwoju regionu. 10 lat temu wyraźnie oddzielono władzę samorządową od rządowej. Sukcesywnie zmniejszane są kompetencje Wojewody na rzecz Samorządu Województwa oraz samorządów powiatowego i gminnego. Jest to bardzo pozytywne zjawisko. Decentralizacja władzy pozwala na uwzględnienie specyfiki danego regionu, możliwości wykorzystania jego zasobów zgodnie z oczekiwaniami mieszkańców, a nie centralną wizją urzędników ze Stolicy. Szczególnie prowincja docenia możliwość decydowania o własnym rozwoju. Widać to we frekwencji wyborczej, oraz ocenie kandydatów przez ich program wyborczy, a nie sympatie polityczne.

A nasz, obywateli, wpływ na władzę uległ zmianie? Wybory bezpośrednie na wójta, burmistrza i prezydenta miasta spowodowały, że społeczeństwo głosuje na „dobrych gospodarzy”. Sprawdzianem ich pracy są najczęściej kolejne wybory, ale jeśli administrator nie spełni oczekiwań mieszkańców są oni w stanie w referendum dokonać przyspieszonej weryfikacji. Województwo Podlaskie było świadkiem kilku takich wydarzeń. Skuteczność była różna, ale skutki widoczne w postaci zmiany postępowania władzy lokalnej. O to właśnie chodzi w demokracji. Władza jest dla ludzi, a nie ludzie dla władzy. Zawsze należy pamiętać, że w gąszczu przepisów nie możemy zapomnieć o człowieku.

W Białymstoku to widać? Lepiej się tu teraz mieszka? Musimy pamiętać, że miasta nie tworzą budynki, zakłady pracy, ale ludzie w nim mieszkający. Wszystko co w mieście jest, ma służyć tym ludziom. Jeszcze parę lat temu dziwiło nas, że „przed wojną” można było regulować zegarki wg kursów pociągów. Nie wiem w jaki sposób to osiągnięto, ale białostocka komunikacja miejska jest tak punktualna, że nie musimy obawiać się spóźnienia. Autobusy są nowoczesne, zadbane, niektóre wyposażone w telewizję miejską. Komfort jazdy dużo większy niż starym „przegubowcem”, a wrażenia estetyczne nieporównywalne z latami 90-tymi. Metamorfozę przeżyli kierowcy (na szczęście zniknął obraz kierowcy w siateczkowym podkoszulku) oraz auta w których nie straszą już zniszczone siedzenia i porysowana tapicerka. Ulice też zmieniły swój wygląd. Co prawda prowadzone roboty drogowe nie dodają miastu uroku, ale widok rozrzuconych po ulicy śmieci jest coraz rzadszy, trawniki są wystrzyżone, na kwietnikach wielokrotnie w ciągu roku wymieniane są kwiaty.

Sama Pani powiedziała, że miasto to ludzie. Czy widać w nich zmianę w ciągu ostatnich lat? Mam wrażenie, że w ciągu ostatnich kilku lat nasze miasto ożyło. Nie wiem czy jest to zasługa przebudowanego rynku, nowoczesnych centrów handlowych, pięknego parku czy też illuminacji najbardziej reprezentacyjnych budynków, ale faktem jest, że centrum miasta rozbrzmiewa śpiewem ulicznych grajków, gwarem kawiarni oraz śmiechem młodzieży. Stwarza to specyficzny klimat miasta prowincjolanego, ale bynajmniej nie nudnego. Białystok stał się bardzo ważnym ośrodkiem edukacyjnym i to obecność studentów powoduje, że obecnie miasto postrzegane jest jako młode z perspektywami dynamicznego rozwoju. A co o nas myślą inni? Ciągle jesteśmy „śledzikami”? Myślę, że to stereotyp. Sami przestaliśmy się wstydzić naszego zaciągania, a zresztą coraz częściej określane jest ono jako „śpiewny głos”. Nie mamy kompleksów prowincji, doceniamy czyste powietrze i bliskość natury, nie stoimy całymi dniami w korkach, jesteśmy zadowoleni i otwarci. Tego nam zazdroszczą.

Co nas jeszcze wyróżnia? Wśród badanych przez statystyków osób, z Białymstokiem najbardziej kojarzona jest JAGIELLONIA, której barwy klubowe odzwierciedlają barwy miasta. W trakcie meczów żółto-czerwone flagi, szaliki, koszulki i inne emblematy wyraźnie identyfikują kibiców tej drużyny. Widok falującego stadionu w barwach żółto-czerwonych robi wrażenie nawet na zagorzałych przeciwnikach drużyny. Tu też widzimy zmiany. Mecze to piękne widowiska sportowe, a nie zamieszki chuligańskie. Jaki jest bilans tych 20 lat? Jak w księgowości na zero? Białystok to wielokulturowe miasto, gdzie nowoczesność miesza się z tradycją, gdzie młodość przeplata się z historią. To miasto, które przezwyciężyło ciążącą na nim opinię zacofania. Z badań OBOP-u wynika, że jest to miasto którego mieszkańcy najczęściej przyznają, że nie zamieniliby go na żadne inne. Zdecydowanie na PLUS !!! Dziękuję za rozmowę.

Kamila Bielonko,Agata Czech, Urszula Majewska, Julia Filipowicz, Krzysztof Waczyński, Piotr Jurgiel, Anna Stankiewicz