Mechanizm rynkowy cd.

Rynek – definicja pojęcia Rynek to proces, za pośrednictwem którego nabywcy i sprzedawcy określają cenę towaru będącego przedmiotem obrotu na rynku, wielkość tego obrotu i warunki, na jakich będzie on realizowany. Rynek nie musi być (i często nie jest) fizycznie rozumianym miejscem.

Rynek jest to proces, za pośrednictwem którego wzajemne oddziaływania nabywców i sprzedawców danego dobra prowadzą do określenia jego ceny i ilości. (Samuelson, Nordhaus s.82) •całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w jakich one przebiegają. (Milewski s.97) Mechanizm rynkowy jest mechanizmem alokacji zasobów do poszczególnych dziedzin wytwarzania.

Funkcje rynku Wycena dóbr Źródło informacji Warunek racjonalnego wykorzystania zasobów Osiąganie stanów równowagi w gospodarce Weryfikacja społecznej przydatności produkcji – dostosowywanie produkcji do potrzeb

Klasyfikacja rynków Według przedmiotu obrotu – rynek czynników produkcji, rynek truskawek etc. Według zasięgu geograficznego – rynek lokalny, regionalny, krajowy, międzynarodowy, światowy Według istniejącej sytuacji rynkowej – rynek sprzedawcy lub nabywcy Według stopnia jednorodności towaru – rynek homogeniczny lub heterogeniczny

Klasyfikacja rynków – c.d. Według stopnia wyrównywania się ceny – rynek doskonały lub niedoskonały Rynek doskonały: Rozproszenie po stronie nabywców i sprzedawców Brak barier wejścia na rynek Przejrzystość Jednorodność (homogeniczność) towaru

Popyt - definicja Popyt na dane dobro to ilość tego dobra, jaką nabywcy są skłonni (chcą) i są w stanie (mogą) nabyć po określonej cenie i w określonym czasie. Popyt efektywny a popyt potencjalny

Rodzaje popytu Popyt funkcjonalny – wynika z ech jakościowych towaru Popyt niefunkcjonalny – wpływ efektów zewnętrznych na użyteczność Efekt owczego pędu Efekt snobizmu Efekt veblenowski Popyt spekulacyjny – wynika z oczekiwań co do przyszłych poziomów cen

Determinanty popytu Cena Pozacenowe determinanty popytu: Dochody nabywców Ceny innych dóbr Gusty i preferencje Wielkość rynku i jego struktura Oczekiwania co do przyszłych wartości determinant popytu

Krzywa popytu QD= Q (P) Krzywa popytu: Funkcja popytu: graficzny obraz funkcji popytu, przedstawiający zależność między nabywaną ilością towaru a jego ceną Funkcja popytu: Q Q2 Q1 P1 P P2 D QD= Q (P)

Wielkość popytu a cena Wielkość popytu a popyt – ruch po krzywej a przesunięcie krzywej Prawo popytu: Ceteris paribus, wzrost ceny danego towaru powoduje spadek wielkości popytu na ten towar. Efekt substytucyjny i efekt dochodowy zmiany ceny

Nietypowe krzywe popytu Popyt sztywny (doskonale nieelastyczny) Niezbędne potrzeby i brak substytutów (sól, lekarstwa itp.) P D Q

Nietypowe krzywe popytu – c.d. Popyt doskonale elastyczny (teoretyczna sytuacja rynku doskonałego) P D Q

Nietypowe krzywe popytu – c.d. Paradoks popytowy: Paradoks Veblena Paradoks Giffena Paradoks spekulacyjny P D Q

Pozacenowe determinanty popytu Dochody nabywców Ceny innych dóbr Gusty i preferencje Wielkość i struktura rynku Oczekiwania Zmiana popytu – przesunięcie krzywej popytu P D Q D1 D2 Q1 Q2

Dochody a popyt Prawo Engla: Udział wydatków na żywność w wydatkach całkowitych gospodarstw domowych maleje wraz ze wzrostem dochodów.

Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych Jeśli dobra x i y są substytutami, to wzrost ceny y spowoduje silny spadek popytu na y i wzrost popytu na x. Jeśli dobra x i y są komplementarne, to wzrost ceny y spowoduje spadek popytu na x i y.

Oczekiwania Przykłady: • Oczekiwania wzrostu cen – wzrost popytu • Oczekiwania spadku cen – spadek popytu • Oczekiwania wprowadzenia ograniczeń importu – wzrost popytu • Oczekiwania nieurodzaju – wzrost popytu

Gusty, preferencje, upodobania: •Destabilizujące rynek –np. moda •Stabilizujące rynek –obyczaj, tradycja, kultura, religia Kształtowane przez wiedzę konsumentów, ich stan rodzinny, stan zdrowia, światopogląd, warunki atmosferyczne

Pozacenowe determinanty popytu (podsumowanie) Dochody: wzrost dochodów → wzrost popytu, ale ... Ceny substytutów: różnokierunkowe zmiany popytu Ceny dóbr komplementarnych: jednokierunkowe zmiany popytu Oczekiwania,np. wzrostu lub spadku cen Gusty nabywców: zmieniające popyt (moda), stabilizujące popyt (tradycja) Inne, np. przepisy bhp, sanitarne

Podaż - definicja Podaż danego dobra to ilość tego dobra, jaką producenci są skłonni (chcą) i są w stanie (mogą) dostarczyć na rynek po określonej cenie i w określonym czasie. Prawo podaży: Ceteris paribus, wzrost ceny danego towaru powoduje wzrost wielkości jego podaży.

Determinanty podaży Cena Pozacenowe determinanty podaży: Koszty wytwarzania (ceny czynników prod., technologia) Rentowność produkcji innych dóbr Czynniki naturalne (m.in. rolnictwo) Inne czynniki o charakterze obiektywnym (np. subsydia)

Krzywa podaży QS= Q (P) Krzywa podaży: Funkcja podaży: graficzny obraz funkcji podaży, przedstawiający zależność między produkowaną ilością towaru a jego ceną Funkcja podaży: Q Q2 Q1 P2 P P1 S QS= Q (P)

Pozacenowe determinanty podaży Koszty wytwarzania Rentowność produkcji innych dóbr Czynniki naturalne Subsydia i inne czynniki o charakterze obiektywnym Q Q2 Q1 P S2 S S1

Nożyce Marshalla Co kształtuje cenę: popyt czy podaż? Ostrze ruchome i nieruchome: szybkość reakcji popytu i podaży na zmiany determinant Podażowe procesy dostosowawcze: Bardzo krótki okres Krótki okres Długi okres

Funkcja (krzywa) podaży a czas - reakcja podaży na zmiany czynników ją determinujących wymaga czasu! W okresie ultrakrótkim podaż jest stała. W okresie krótkim podaż dostosowuje się w ramach istniejącego potencjału poprzez jego lepsze wykorzystanie. W okresie długim zmienia się potencjał produkcyjny. Możliwości dostosowawcze są największe.

Równowaga rynkowa QE PE P S P1 P2 D Q Wolny rynek a tendencja do samoczynnego ustalania się stanu równowagi na rynku. nadwyżka Punkt równowagi rynkowej niedobór

Równowaga rynkowa - stan zrównoważonych wartości popytu i podaży przy danej cenie równowaga rynkowa może zostać zakłócona przez zmiany czynników pozacenowych wpływających na popyt i podaż

Ceny kontrolowane – nadwyżka rynkowa QE PE P S PMIN D Q nadwyżka Punkt równowagi rynkowej QS QD Przypadek cen minimalnych

Nadwyżka rynkowa – rozwiązania praktyczne

Ceny kontrolowane – niedobór rynkowy QE PE P S PMAX D Q niedobór Punkt równowagi rynkowej QS QD Przypadek cen maksymalnych.

Niedobór rynkowy – rozwiązania praktyczne

Cena równowagi a pozacenowe determinanty popytu Przypadek 1 Spadek popytu skutkuje obniżeniem ceny i obrotu. Przypadek 2 Wzrost popytu skutkuje wzrostem ceny i obrotu. QE PE P S D1 Q D D2 QE2 QE1 PE2 PE1

Cena równowagi a pozacenowe determinanty podaży Przypadek 1 Spadek podaży skutkuje wzrostem ceny i spadkiem obrotu. Przypadek 2 Wzrost podaży skutkuje spadkiem ceny i wzrostem QE PE P S D Q S2 S1 QE2 QE1 PE2 PE1

Równoczesne zmiany położenia krzywych popytu i podaży Równoczesne przesunięcie krzywych popytu i podaży wywołuje łączne opisane dotąd efekty. Sumaryczny efekt zależny od siły zmian ceny i obrotów generowanych przez przesunięcie krzywych.

Dziękuję za uwagę.