Czym jest samorząd uczniowski? Samorząd uczniowski to jeden z organów szkoły obok dyrektora, rady pedagogicznej i rady szkoły. Organizacja uczniów danej szkoły, obejmująca całą społeczność uczniowską, niezależna od administracji oświatowej i jakiejkolwiek partii oraz ugrupowań politycznych.

Jakie uprawnienia posiada Samorząd szkolny? Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak: 1) prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami; 2) prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu; 3)prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań; 4) prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej; 5) prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi, w porozumieniu z dyrektorem; 6) prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu.

Skąd pochodzi pojęcie samorządu uczniów? Genealogia pojęcia samorządu uczniów, samorządu młodzieży jest prastara. Aleksander Kamiński wyprowadza ją z następujących źródeł: - odwiecznej funkcji dziecięcych pomocników, których powoływano w szkołach lub internatach celem utrzymania ładu wśród młodzieży, - praktykowanych w Europie prób nauczenia poglądowego przez organizowanie "republik szkolnych", "sejmików", "sądów", - w epoce renesansu - kółek uczniowskich organizowanych dla uczniów najzdolniejszych, - z dawnych wzorów samorządności młodzieży uniwersyteckiej /od średniowiecza poczynając/,która w swoich założeniach usiłowała zaspokoić wielorakie potrzeby studenckiego życia - dydaktyczne, samopomocowe, zawodowe.

Jakie były początki samorządów w Polsce? Zarodki samorządów w Polsce pojawiają się w końcu XVIII i na początku XIX wieku. Należymy w tym okresie do przodujących krajów świata dzięki ożywionemu ruchowi samorządności i postępowi naszej myśli pedagogicznej wśród działaczy Komisji Edukacji Narodowej. Do najpiękniejszych wyników pracy samorządów należy zaliczyć system Warszawskiej Szkoły Rycerskiej, koncepcję wielostronnego samorządu opracowaną przez Hugona Kołłątaja, jak również teorię samorządu uczniowskiego przedstawioną przez Bronisława Trentowskiego w dziele "Chowanna…"

Samorząd w okresie międzywojennym Idea samorządów uczniowskich jako metody wychowawczej miała w okresie międzywojennym w naszym szkolnictwie wielu zwolenników. Zadania stawiane przed szkołą wymagały uaktywnienia ucznia. Szkoła mogła najskuteczniej realizować je poprzez samorządne formy działania jej wychowanków. Dlatego też w okresie międzywojennym w szkolnictwie polskim nastąpił znaczny rozwój samorządu uczniowskiego. Całkowita swoboda, jaką pozostawiono szkołom w tym zakresie sprzyjała bogactwu prób i form.

Kilka zasad tworzenia i funkcjonowania samorządu 1. Tworząc samorząd należy postępować organicznie, tzn. stopniowo, cierpliwie, biorąc pod uwagę realne potrzeby środowiska. 2. Doradzać a nie narzucać. 3. Trzymać się granic rozsądku, tzn. pozwolić młodzieży próbować, ale w takich granicach, by to im nie zaszkodziło. 4. U podstaw działalności i rozwoju samorządu musi leżeć własne, samodzielne przemyślenie każdego problemu. 5. Każde nowe uprawnienie, każdy wyższy stopień autonomii można przyznać młodzieży dopiero wtedy, gdy dowiedzie, że już na to zasługuje. 6. Stwarzać atmosferę chętnej radosnej pracy.

Janusz Korczak Aleksander Kamiński

Hugo Kołłątaj

W prezentacji wykorzystano: Materiały z dyskusji, Zasoby Internetu.