Uczenie się Michał Białek

Warunkowanie klasyczne Odruch – powodowany jest przez bodziec bezwarunkowy lub warunkowy. To cały rodzaj aktywności. Przebiega bez udziału świadomości. Jest natychmiastowy.

Warunkowanie klasyczne Bodziec bezwarunkowy – to bodziec biologicznie ważny, na który nie można nie zareagować. Jeśli nie zareagujemy, stanie się coś niekorzystnego dla organizmu.   Bodziec warunkowy – jest biologicznie obojętny tzn., że nie musimy na niego reagować. Bodziec ten nabiera cech bodźca biologicznie ważnego, jest z nim kojarzony i wtedy występuje odruch.

Warunkowanie klasyczne Reakcja bezwarunkowa – zachowanie wywołane przez bodziec bezwarunkowy.  

Reakcje warunkowe nabyta reakcja organizmu. Odruch warunkowy klasyczny powstaje podczas życia osobnika na bazie odruchu bezwarunkowego. Występuje dopiero po analizie danego bodźca przez ośrodek kojarzenia w mózgowiu, głównie w pniu mózgu. Powstawanie odruchów warunkowych wynika z powtarzalności pewnych sytuacji oraz integracyjnej funkcji mózgowia, które korzystając z danych przekazywanych przez różne zmysły może postrzegać otoczenie wieloaspektowo. Reakcja warunkowa nie różni się niczym od reakcji bezwarunkowej, różne są tylko bodźce, które je wywołują.

Pierwsze kontakty ze światem regulowane są przez odruchy bezwarunkowe.

Reakcje wrodzone: - Bezwarunkowy odruch ssania – występuje nie tylko, gdy drażnimy wargi dziecka lub języka, ale też całej twarzy (od 9 dnia życia znika). - Odruch obejmowania – szybki ruch prostowania rąk i rozszerzania palców i szybkie zgięcie rąk i przyciśnięcie pięści dla klatki piersiowej (znika od 2 miesiąca). - Odruch chwytny – drażnienie wewnętrznych powierzchni dłoni powoduje jej zamknięcie (zanika po 2 miesiącu)

Reakcje wrodzone: - Odruch mrugania – reakcja na bodźce dotykowe, szczególnie w okolicy twarzy - Reakcje węchowe i smakowe - wrażliwość na drażniące zapachy oraz na smak gorzki, kwaśny i słony - Odruch źrenicowy – reakcja na bodźce wzrokowe (u 6-miesięcznego płodu), np. światło - Odruch orientacyjno-badawczy – zwracanie głowy i oczu w kierunku światła, wodzenie oczami za przedmiotami

Reakcje nabyte Warunkowy odruch ssania – występuje przy ułożeniu w pozycji do karmienia

Warunkowanie klasyczne 1 etap. Bodziec bezwarunkowy (pokarm) + bodziec obojętny np. dzwonek → wydzielanie śliny. Po wielokrotnym powtórzeniu powyższej sytuacji. 2 etap. Dzwonek - dotychczasowy bodziec obojętny, towarzyszący karmieniu → wydzielanie śliny Dzwonek nabył właściwości bodźca bezwarunkowego, mimo że w niczym nie przypomina pokarmu!

Warunkowanie instrumentalne

Warunkowanie instrumentalne Prawo efektu – zachowanie, które w danym momencie przynosi satysfakcje zostaje skojarzone z nią, i jeśli sytuacja się w przyszłości powtórzy, to powtórzone zostanie także zachowanie.

Warunkowanie instrumentalne Różne konsekwencje działania: Wzmocnienie pozytywne: nagroda, zwiększa szanse na wystąpienie zachowania Wzmocnienie negatywne: pozwala uniknąć negatywnych reakcji Kara; negatywna konsekwencja zachowania Pomijanie – po wystąpieniu zachowanie nie pojawiają się konsekwencje, które wystąpiłyby przy jego zaniechaniu. Wzmacniają inne zachowania.

Warunkowanie instrumentalne Która forma oddziaływania ma największą siłę?

Warunkowanie instrumentalne Rozkłady wzmocnień: precyzują, jak często i pod jakimi warunkami zachowanie jednostki będzie wzmacniane. Rozkład stały – wzmacniane każde poprawne wykonanie czynności Rozkład o stałych odstępach czasowych Rozkład o zmiennych odstępach czasowych Rozkład o stałych proporcjach Rozkład o zmiennych proporcjach

Warunkowanie instrumentalne Wygaszanie najwolniejsze przy wzmocnieniu zmiennym, słabsze przy regularnym, ale nie stałym. Stałe wzmocnienia ulegają najszybszemu wygaszeniu.

Myślenie Michał Białek

Myślenie – proces łączenia reprezentacji poznawczych w dłuższe ciągi Myślenie – proces łączenia reprezentacji poznawczych w dłuższe ciągi. Ciąg zastępuje realnie obserwowane zachowanie   Rozumowanie – proces formułowanie wniosku na podstawie przesłanek oraz poprzednio nabytej wiedzy.

Egzaptacja – proces dostosowywanie umysłu do nowych warunków Racjonalność ekologiczna: – niedoskonałe dostosowanie umysłu do rozumowania abstrakcyjnego na korzyść rozumowania praktycznego

Kryteria opisu myslenia Modele deskryptywne – opisują jak ludzie naprawdę myślą. Głównie opisują heurystyki –0 uproszczone procedury wnioskowania i podejmowania decyzji Modele normatywne – formułują zasady poprawności rozumowania przy odniesieniu do innych, zewnętrznych systemów norm – np. logiki lub rachunku prawdopodobieństwa. Modele preskryptywne- poprawność ze względu na stosowanie heurystyk (np. heurystyka reprezentatywności).

Rodzaje myślenia: Autystyczne – nie nastawione na żaden cel, podtrzymywanie aktywności mózgu Myślenie realistyczne – nastawione na cel, uwzględnia ograniczenia nakładane przez rzeczywistość.

Realistyczne dzieli się na: Produktywne – tworzące nowe treści intelektualne. Ciąg reakcji jeszcze nie wypróbowanych. Reproduktywne – odtwarzanie przeszłego doświadczenia. Ciąg wypróbowanych, już raz wykonywanych czynności umysłowych.

Myślenie produktywne dzieli się na Twórcze – odtwórcze. Ocena w sensie społecznym a nie psychologicznym. Różnice są w stosunku efektu myślenia do już posiadanej wiedzy.

Myślenie Krytyczne rodzaj myślenia realistycznego, ukierunkowanego na ewaluację. Zawiera elementy myślenia produktywnego i reproduktywnego. Proces metapoznawczy – proces zajmujący się innymi procesami poznawczymi. Myślenie krytyczne prowadzi do uzyskania celu pożądanego, a myślenie twórcze do nowego. Krytycyzm utrudnia stworzenie wniosku nowego, zapobiega powstaniu wniosku bezużytecznego.

Teorie myślenia:

Teoria Berlyne`a Myślenie to ciąg symbolicznych, zastępczych dla realnego obiektu, bodźców i reakcji. Przykładem reakcji symbolicznych są: mowa, gesty, czynności obrzędowe. Przykład – klucz w szczelinie między płytami chodnikowymi.

Teoria Berlyne`a Myślenie S – przenoszenie utrwalonych reakcji na sytuacje nowe (podobne do myślenia reproduktywnego) Myślenie R – wykonanie reakcji lub sekwencji reakcji wcześniej nie wykonywanych

Teoria Barona Poszukiwanie Wnioskowanie – wnioskowanie i formułowanie konkluzji na postawie przesłanek na drodze rozumowania

Teoria Barona Poszukiwanie może dotyczyć: Możliwości – opcje rozwiązania zadania, zbiór możliwych rozwiązań Celów – kryteria oceny możliwości. Np. cel zajęć akademickich wymaga odkrycia, nieraz sporo po fakcie ich odbycia Dowodów – informacje pomocne w ustaleniu zakresu, w którym możliwość spełnia postawione cele

Teoria Barona Sposoby poszukiwani celów: Wewnętrzne - Wydobywanie z pamięci Zewnętrzne – dowolne źródła informacji nie będące pochodzenia pamięciowego

Teoria Barona Integralny składnik myślenia to planowanie – zawiera 3 poziomy: Całość zadania Części zadania Detale

Struktura myślenia

Materiał – rodzaj informacji przetwarzanych w procesie myślenia. Operacje umysłowe – przekształcenia dokonywane na operacjach umysłowych Reguły – sposoby porządkowania łańcucha operacji umysłowych, składających się na proces myślenia  

Operacje umysłowe: Synteza – łączenie części w całość (łączenie informacji w teorie) Analiza – rozbicie całości na elementy składowe w poszukiwaniu składników elementarnych   Strategie myślenia – rodzaj i układ operacji prowadzących do realizacji zadania

Reguły w myśleniu W autystycznym: Prawo kojarzenia prawo podobieństwa kontrastu mediacji)

Reguły w myśleniu W celowym: Algorytm (niezawodny, żmudny) -skończona sekwencja operacji, jaka należy wykonać aby osiągnąć cel Heurystyka (szybka, zawodna) – nieformalna, spekulatywna i uproszczona metoda rozwiązywania problemu. Stosowana gdy mało czasu, niska waga problemu lub zadanie nie jest jasno określone.

Cztery reguły myślenia: Składnia transformacji – zastosowanie dwóch transformacji przez umysł można zastąpić wykonaniem jednej, odmiennej, bardziej złożonej. Transformacja tożsamościowa – istnieją operacje nie dające żadnej zmiany, jednak ich efekt nie jest wcześniej wiadomy Odwracalność transformacji – przekształcenia można odwrócić, wracając do poprzedniego stanu Łączenie transformacji – jeśli wykonujemy trzy transformacje, to zastąpienie dwóch z nich na zasadzie zastąpienia daje identyczny efekt.

Myślenie a inne złożone procesy poznawcze: