ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZY WYKONYWANIU WŁADZY PUBLICZNEJ

art. 77 ust. 1 Konstytucji jest to odpowiedzialność za własny czyn odpowiedzialność oparta na obiektywnej ocenie działania lub zaniechania szkodzącego - zasada bezprawności

Podmioty odpowiedzialne 1) osoby prawne wykonujące z mocy prawa władzę publiczną, w szczególności Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego (art. 417 § 1 k.c.) 2) osoby prawne, którym zlecono wykonywanie zadań z zakresu władzy publiczną, na podstawie porozumienia, w szczególności jednostki samorządu terytorialnego (§ 2 ) kryterium funkcjonalne Poszkodowany każdy podmiot prawa cywilnego art. 77 ust. 1 Konstytucji

Przesłanki odpowiedzialności szkoda niezgodne z prawem zachowanie się przy wykonywaniu władzy publicznej adekwatny związek przyczynowy między nimi

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem niezgodnego z prawem aktu normatywnego (art. 417¹ § 1 k.c.) przedsąd (prejudykat) do wydania takiego orzeczenia uprawniony jest TK (art. 188 Konst.) lub NSA (art. 184 Konst.) wymóg przedsądu nie odnosi się do niezgodności prawa krajowego z prawem wspólnotowym pozwany – podmiot, który wydał zakwestionowaną normę prawną art. 8 i 8a ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem prawomocnym orzeczeniem lub ostateczną decyzją (art. 417¹ § 2 k.c.) akty władcze o charakterze indywidualnym, a nie normatywnym przedsąd: a) jeżeli akt indywidualny wydano na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą -> prejudykat j.w. (art. 188 Konst.) art. 190 ust. 4 Konst.

b) jeżeli prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja administracyjna jest niezgodna z prawem z innych przyczyn niż wadliwa podstawa prawna, kompetencja do orzekania o tym należy wyłącznie do sądów   zwykle chodzi o orzeczenia sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzone szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe (art. 424¹ § 1 k.p.c.)

w wyjątkowych przypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, wolności konstytucyjnych albo praw człowieka i obywatela, skarga przysługuje też od orzeczeń sądu pierwszej instancji lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, chyba że możliwa jest zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych środków prawnych (art. 424¹ § 2 k.p.c.)   skarga nie przysługuje od orzeczeń, od których wniesiono skargę kasacyjną oraz od orzeczeń SN, jednak te orzeczenia traktuje się jak orzeczenia wydane w postępowaniu skargowym (art. 424¹a § 1 i 2 k.p.c.)

stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wydanego w postępowaniu cywilnym – prejudykatem są rozstrzygnięcia wydane w 3 rodzajach postępowań cywilnych: 1) ze skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem 2) ze skargi kasacyjnej 3) ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

stwierdzenie niezgodności z prawem ostatecznej decyzji administracyjnej, orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego lub NSA – prejudykatem są rozstrzygnięcia: I) gdy sądowe postępowanie administracyjne: a) unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego wydanego w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania b) procedura wznowienia postępowania

II) gdy decyzja administracyjna: a) stwierdzenie nieważności decyzji, które może prowadzić do stwierdzenia nieważności decyzji lub stwierdzenia, że decyzję wydano z naruszeniem prawa b) wznowienie postępowania, które może prowadzić do uchylenia zaskarżonej decyzji i wydania nowej lub stwierdzenia, że zaskarżoną decyzję wydano z naruszeniem prawa

orzeczeniem może być też ostateczne postanowienie, będące prawną formą działania administracji   przepisy postępowania karnego zawierają odmienne uregulowanie dotyczące przesłanek i trybu naprawienia szkody wyrządzonej wadliwym orzeczeniem wydanym w postępowaniu karnym (art. 552 i nast. k.p.k.), więc przepisy art. 417 i nast. k.c. nie znajdują zastosowania (art. 421 k.c.)

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem orzeczenia lub decyzji (art. 417¹§ 3 k.c.) zaniechanie organu władzy publicznej zagadnienie przewlekłości postępowania środki prawne mające na celu realizację odpowiedzialności władzy publicznej w zakresie dotyczącym niewydania decyzji administracyjnej to: 1) zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie 2) skarga na bezczynność w indywidualnych sprawach administracyjnych 3) w pewnym zakresie znaczenie prejudycjalne mają sposoby załatwienia skarg w trybie art. 227 k.p.a. (M. Safjan)   wymóg stwierdzenia we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem przewlekłości postępowania może zostać uchylony ustawa z 17 VI 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w post. sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem aktu normatywnego (art. 417¹ § 4 k.c.) zaniechanie legislacyjne gdy obowiązek wydania aktu normatywnego wskazuje przepis prawa nie jest równoznaczne z zaniechaniem legislacyjnym wydanie przez TK tzw. postanowienia sygnalizacyjnego nie ma wymogu przedsądu art. 8 i 8a ust. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa

Naprawienie szkody na zasadach słuszności (art. 417² k.c.) dalej posunięta ochrona, niż wynika to z art. 77 ust. 1 Konstytucji tylko szkoda na osobie luz decyzyjny sądu przy ocenie zasadności roszczenia problem oceny związku przyczynowego: 1) zasada ogólna z art. 361 § 1 k.c. 2) należy odstąpić od kryterium normalności związku przyczynowego, jeżeli uzasadniają to względy słuszności (M. Safjan, A. Śmieja, Z. Radwański, G. Bieniek, J. Kremis)

Uregulowania odrębne przepisów art. 417, 417¹ i 417² nie stosuje się, jeżeli odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej jest uregulowana w przepisach szczególnych (art. 421 k.c.)