Konflikty miejskie Antoni rakusa-suszczewski

Analiza przestrzeni poprzez konflikty osobowości. Czy budynek posiada osobowość? Wydaje mi się, że każde dzieło, efekt człowieczej pracy, jest tworem na „obraz i podobieństwo”. Obraz, tekst literacki czy zdjęcie, posiada cząstkę duszy autora, wymieszaną z intencją dzieła. Posiadają one pewną „osobowość”, czyli zbiór właściwości, a architektura, jako kolejny twór kreatywnej działalności ludzkiej, nie jest od tych cech wolna. Te właśnie właściwości mogą tworzyć między sobą napięcia, lub pewne uzupełniające się zależności. Chciałbym wykazać te zależności i pokazać jak „osobowości budynków” wpływają na poczucie konfliktu, lub jego braku, w przestrzeni miejskiej. Będę się starał, w tej prezentacji odejść od klasycznego myślenia o konflikcie w przestrzeni miejskiej, jako walce dwóch sprzecznych ze sobą potrzeb mieszkańców, tylko ukazać je, jako egzemplifikację sprzecznych ze sobą osobowości dzieł.

Osobowość schizotypowa „Ja byłem tu pierwszy.” Budynek schizotypowy to ten, który odstaje - nie chce się „dopasować”, nie współgra z resztą. Manifestuje swoją odmienność i nikt z okolicy nie chce do niego przystawać. Każdy, który stanie obok wygląda dziwnie. Stoi zawsze w miejscu, w którym nie można stać samemu – w związku z tym zawsze ośmiesza urbanistycznych kompanów. Przechodzień będzie miał wrażenie, że coś nie pasuje.

Osobowość histrioniczna „Skoncentruj na mnie całą uwagę.” Budynek histrioniczny skupia na sobie całą uwagę przechodnia, detronizując okoliczną zabudowę. Zaciekle i skutecznie przeciwstawia się próbom wtopienia się w tło. Chce być wyjątkowy, niepowtarzalny. Ma w głębokim poważaniu resztę otoczenia. W odniesieniu do okolicy sprawia wrażenie teatralnego i przesadzonego. Zmusza nas do ustosunkowania się wobec niego – co więcej, nasz stosunek nie może pozostać obojętny.

Osobowość antyspołeczna „Zrobię co zechcę, kiedy zechcę.” Budynek antyspołeczny jest bezwzględny wobec otoczenia – nagina wszystko do własnej osoby. Ma w poważaniu okolicę, naruszając wszelkie standardy urbanistyczne. Przechodzień czuje się mały, nic nie znaczący i zagubiony. Budynek przytłacza swoim ogromem, nieprzystępnością – przedstawia się On jako obiekt niewrażliwy, samowystarczalny, zamknięty i egoistyczny.

Osobowość unikająca „Chcę żebyś mnie polubił, ale wiem, że mnie nienawidzisz.” Budynek unikający chce być niezauważony, niewidoczny i głęboko ukryty. Za wszelką cenę nie chce zostać zdemaskowany, pod groźbą dostrzeżenia jego niekompetencji lub miernej architektury. Cechuje się również przywieraniem do otoczenia, tak bardzo, jak tylko można, co i tak nie pozwala zachować mu pełnej anonimowości. Przechodzień nie może nie dostrzec zawstydzonego budynku, lecz nie tworzy on nowej jakości w relacji z otoczeniem – zawsze się z niego wybija.

Osobowość obsesyjno-kompulsywna „Wszystko musi być idealnie.” Budynek obsesyjno-kompulsywny jest nowoczesny, zadbany i wszystko w nim jest dopracowane – tym właśnie odstaje od nieidealnego otoczenia. Budynek ten nie pozwoli sobie na żadną zmianę, czy też ingerencję w jego integralną całość. Przechodzień będzie miał wrażenie, że budynek jest samotną wyspą na urbanistycznym oceanie, tkwiącą na środku, nie zniżającą się do współpracy z nieudanym i pasywnym otoczeniem.

Osobowość zależna „Jestem tylko częścią otoczenia.” Budynek zależny boi się przechodnia. Tak bardzo chce się wtopić w otoczenie, dostosować do okolicy, być częścią całości, że odróżnia się od wszystkich. Powtarza motywy architektoniczne, dokleja się do innych budynków za pomocą połączeń, korytarzy, „mostków”. Przejmuje materiały budowlane, uwzględnia wielkość okien. Przechodzień widząc ten budynek dostrzega cechy otaczającej zabudowy zmultiplikowane w pojedynczym „zależnym” egzemplarzu.

Osobowość schizoidalna „Mnie tu nie ma.” Budynek schizoidalny chowa się, bo jest inny. Stara się zakamuflować wśród innych, większych, bardziej reprezentatywnych – nie wykazuje żadnego zainteresowania w urbanistycznej autoprezentacji, a dostrzeżony wygląda jak zbudowany ze wstydu i zakłopotania. Przechodzień nie dostrzeże go, a jeżeli cudem zauważy, to będzie się zastanawiał „Co on właściwie tutaj robi?”

Osobowość paranoiczna „Nie będziemy mieli okazji się zobaczyć.” Budynek paranoiczny nie wyróżnia się niczym konkretnym. Jedyne co stanowi o jego charakterze to niedostępność. Otoczony parkanem, siatką i murem w towarzystwie strażnika, nowoczesnego domofonu i kamer będzie kontrolował otoczenie z pozycji niezdobytej twierdzy. Przechodzień nie dostanie w obręb budynku, nawet gdyby bardzo chciał. Budynek paranoiczny wzbudza frustrację i poczucie odrzucenia.

Osobowość pogranicza „Albo w jedną albo w drugą.” Budynek pogranicza ma dwie twarze – jedną reprezentacyjną, publiczną oraz drugą – ukrytą, brudną, wstydliwą, dostępną dla wybranych przechodniów, którzy przypadkiem zapuszczą się na tyły. Ukrywa On wszystkie brudy i niedoskonałości „od podwórka” prezentując się jako najładniejszy front w okolicy. Przechodzień będzie czuł dysonans pomiędzy tym, czym ma budynek być, a tym, co ukrywa.

Osobowość depresyjna „Nie będzie lepiej.” Budynek depresyjny najlepsze czasy ma za sobą. Stoi na uboczu, bokiem, niewpasowany inwalida wojenny. Chciałby nie zwracać na siebie uwagi, jednak odstaje tak bardzo, że każdy przechodzień natychmiast skupia na nim uwagę, przypominając sobie o jego ciężkiej przeszłości.

Dziękuję za uwagę.