PRAWO CYWILNE I 26.02.2015 Poruszane zagadnienia: Mgr Natalia Gralewska PRAWO CYWILNE I 26.02.2015 Poruszane zagadnienia: Ogólne pojęcie prawa cywilnego Zakres prawa cywilnego Systematyka prawa cywilnego Źródła prawa cywilnego Rodzaje przepisów prawa cywilnego Pojęcie stosunku cywilnoprawnego

jako rdzeń prawa prywatnego System prawa SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO SYSTEM PRAWA PUBLICZNEGO AUTONOMIA WOLI WŁADCZE PODPORZĄDKOWANIE PRAWO CYWILNE jako rdzeń prawa prywatnego

GAŁĄŹ PRAWA (prawo cywilne, prawo karne, prawo administracyjne) KOMPLEKSOWA REGULACJA PRAWNA (np. prawo zamówień publicznych, ustawa o gospodarce nieruchomościami, prawo własności przemysłowej, prawo bankowe) DYSCYPLINA NAUKOWA (badawcza) DYSCYPLINA DYDAKTYCZNA

Kryterium wyróżnienie prawa cywilnego od publicznoprawnych gałęzi prawa: METODA REGULACJI – rozumiana jako sposób kształtowania stosunków między podmiotami prawa; polega na uznaniu autonomicznej względem siebie pozycji podmiotów stosunku prawnego (stosunku cywilnoprawnego); żadnej z stron nie przysługuje kompetencja do władczego kształtowania pozycji prawnej drugiej strony. „Sprawy polegające na poszukiwaniu ochrony prawnej praw podmiotowych wynikających ze stosunków prawnych, normowanych przepisami tych działów prawa, uważać należy również za sprawy cywilne, ponieważ rozstrzygnięcie tych spraw ma na celu realizację praw podmiotowych i w stosunkach tych występują elementy charakterystyczne dla stosunków cywilnoprawnych, w szczególności równorzędność podmiotów tych stosunków i wzajemność (ekwiwalentność) ich świadczeń, w przeciwieństwie do stosunków kształtowanych w drodze zarządzenia administracyjnego, opartych na zasadzie nadrzędności” (uchwała SN z dnia 9.06.1995 r., sygn. III CZP 72/95) PRZEDMIOT REGULACJI – majątkowy przedmiot regulacji stanowi główną cechę wyróżniającą prawo cywilne; należy mieć na względzie to, że nie tylko normy prawa cywilnego regulują stosunki majątkowe, również normy należące do innych gałęzi (np. prawo finansowe); przedmiotem regulacji prawa cywilnego są również stosunki prawne o charakterze niemajątkowym (dobra osobiste).

CECHY PRAWA PRYWATNEGO AUTONOMIA WOLI RÓWNORZĘDNOŚĆ PODMIOTÓW (z formalnoprawnego punktu widzenia adresaci norm prawnych mają względem siebie – co do zasady - równą pozycję prawną; czym innym jest faktyczna równorzędność) PRAWA PODMIOTOWE BRAK „AUTOMATYZMU” SANKCJI (brak bezpośredniego nadzoru organów władzy publicznej nad wykonywaniem obowiązków prywatnoprawnych)

ZAKRES PRAWA CYWILNEGO Kryterium metody regulacji a kwalifikacja normy prywatnoprawnej do określonej gałęzi prawa prywatnego (grupującej normy prywatnoprawne). „Charakter ogólny” norma prawa cywilnego Normy prawa cywilnego jako normy subsydiarne lub stosowane w drodze analogii.

SYSTEMATYKA PRAWA CYWILNEGO Gałąź prawa cywilnego dzieli się na: Część ogólna Prawo rzeczowe Prawo zobowiązań Prawo spadkowe Prawo rodzinne Prawo na dobrach niematerialnych

SYSTEMATYKA KODEKSU CYWILNEGO KSIĘGI - Księga pierwsza ("Część ogólna", art. 1-125 KC) - Księga druga ("Własność i inne prawa rzeczowe", art. 140-352 KC) - Księga trzecia ("Zobowiązania", art. 353-921[16] KC) - Księga czwarta ("Spadki", art. 922-1087 KC) TYTUŁY DZIAŁY ROZDZIAŁY

ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO PRAWO STANOWIONE ZWYCZAJ I PRAWO ZWYCZAJOWE ORZECZNICTWO NAUKA ZASADY WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO

USTAWA Z DNIA 23 KWIETNIA 1964 r. - KODEKS CYWILNY (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 121)

KODEKS CYWILNY A INNE ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO Kodeks cywilny nie jest jedynym aktem normatywnym, w którym wyrażone zostały normy prawa cywilnego. Poza Kodeksem cywilnym obowiązują również inne tzw. pozakodeksowe źródła prawa cywilnego (np. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawa o księgach wieczystych i hipotece, ustawa o zastawie rejestrowym, ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego i domu jednorodzinnego, Prawo bankowe, ustawa o gospodarce nieruchomościami).

Uzupełniające stosownie KC do stosunków cywilnoprawnych regulowanych aktami pozakodeksowymi. Zasada - przepisy księgi pierwszej KC stosuje się wprost (a nie odpowiednio) na obszarze całego prawa cywilnego. Przepisy tzw. części ogólnej prawa zobowiązań (art. 353 – 534 KC) stosuje się wprost do stosunków prawnych o charakterze zobowiązaniowym uregulowanych poza KC. Do pozakodeksowej regulacji ograniczonych praw rzeczowych stosuje się wprost przepisy ogólne o tych prawach zawarte w KC.

Artykuł 1 § 1 KSH stanowi, że: "Ustawa reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych", natomiast art. 2 KSH stanowi, że: "W sprawach określonych w art. 1 § 1 nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Jeżeli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego spółki handlowej, przepisy Kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio". Art. 14 PZP stanowi, że „Do czynności podejmowanych przez zamawiającego i wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.17), jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej”. Art. 139 ust. 1 PZP stanowi, że „Do umów w sprawach zamówień publicznych, zwanych dalej "umowami", stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej”. Art. 300 KP stanowi, że „W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy”.

ZASADY PRAWA CYWILNEGO uznanie i ochrona osobowości każdego człowieka w równej mierze, pełna i równa ochrona mienia podmiotów prawa cywilnego, zakaz nadużywania praw podmiotowych, autonomia woli, ochrona zaufania.

RODZAJE PRZEPISÓW PRAWA CYWILNEGO DEFINICJE LEGALNE art. 60 KC „Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli)”. PRZEPISY ODSYŁAJĄCE (np. art. 142 § 2 KC, art. 92 § 2 KC). KLAUZULE GENERALNE (zasady współżycia społecznego, społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa).

STOSUNEK CYWILNOPRAWNY art. 1 Kodeksu cywilnego elementy konieczne: PRAWO PODMIOTOWE OBOWIĄZEK UPRAWNIONY ZOBOWIĄZANY prosty i złożony strona (wielość podmiotów)

LITERATURA: Z. Radwański, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2009, wyd. 10. E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Zarys prawa cywilnego, Warszawa 2014. E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Komentarz. Kodeks cywilny, Warszawa 2014, wyd. 6.