Psychologia organizacji doc. dr Tomasz Ochinowski ochinto@wz.uw.edu.pl psycholog, Katedra Psychologii i Socjologii Zarządzania, Wydział Zarządzania UW dyżur: środa 12.00 – 13. 00 pokój 514B doradca i trener umiejętności społecznych (cywilny doradca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, wcześniej także doradca Prezesa Spółki „Szpital Mazowiecki) „Trener roku 2006” zdaniem klientów firmy Institute for International Research badacz historii organizacyjnej (związany z IH PAN, IH UW i Towarzystwem Historiograficznym)

Z warszawskich „tradycji” kultury organizacyjnej Leopold Tyrmand „Zły” 2

„Kup Pan cegłę” kultura organizacyjna wydziału sprzedaży detalicznej cegieł spółdzielni „Woreczek” 3

Kultura organizacyjna stanowi “spoiwo” firmy . w optymalnych warunkach inspiruje członków organizacji do samodyscypliny oraz pozwala kierownikom i podwładnym obdarzyć się wzajemnym zaufaniem.

Kultura organizacyjna według Scheina stanowi zbiór przekonań podzielanych przez większość członków zespołu/ organizacji na temat tego, co doprowadziło organizację do dotychczasowych sukcesów. Dlatego bardzo trudno ją zmieniać.

3 zakresy tematyczne kultury organizacyjnej kwestie przetrwania organizacji i jej sukcesu kwestie sprawiające, że organizacja stanowi środowisko, w którym ludzie chcą pracować (kwestie integracji) przekonania przyniesione z zewnątrz

przetrwanie Co, według przyjętych w Twojej firmie przekonań, pozwala jej przetrwać i odnosić sukcesy ? misja, strategia i cele sposoby działania organizacji: struktura, systemy, procesy systemy wykrywania i korekty błędów

da się tu pracować Co, według przyjętych w Twojej firmie przekonań, sprawia, iż stanowi ona środowisko, w którym ludzie chcą pracować? wspólny język i sposób myślenia granice grupy: kto jest w grupie, a kto poza nią? jak definiowane są relacje? w jaki sposób przyznawane są nagrody i stanowiska (status)?

przekonania Jakie są przyjęte w Twojej firmie przekonania na temat tego, czym jest rzeczywistość, czas, przestrzeń, prawda, natura człowieka i relacje międzyludzkie? założenia na temat relacji firmy z otoczeniem założenia na temat natury ludzkiej założenia na temat stosunków międzyludzkich jakie są związki międzyludzkie ? założenia na temat czasu założenia na temat przestrzeni

psychologia poznawcza, czyli o wszechobecności decyzji

program A, jeśli zostanie zaakceptowany, pozwoli ocalić 200 osób. wybuchnie pewna niezwykła, azjatycka choroba, która może spowodować 600 ofiar program A, jeśli zostanie zaakceptowany, pozwoli ocalić 200 osób. przy akceptacji programu B istnieje prawdopodobieństwo równe jednej trzeciej, że 600 osób ocaleje i prawdopodobieństwo dwóch trzecich, że żadna z osób nie przetrwa ataku choroby.

wybuchnie pewna niezwykła, azjatycka choroba, która może spowodować 600 ofiar program C, jeśli zostanie zaakceptowany, to choroba spowoduje śmierć 400 osób. przy akceptacji programu D istnieje prawdopodobieństwo równe jednej trzeciej, że nikt nie zginie i prawdopodobieństwo dwóch trzecich, że zginie 600 osób.

2002 roku nagrodę Nobla z dziedziny ekonomii dostał izraelski psycholog Daniel Kahneman, za prace wykonane wspólnie z Amosem Tverskim (który niestety zmarł wcześniej, nie doczekawszy tego prestiżowego wyróżnienia).

Kahneman, wraz z Tverskim, zajęli się procesami decyzyjnymi, co właśnie przyniosło nagrodę Nobla Badacze ci wpadli na pomysł, aby opisywać reprezentatywność zdarzeń przy podejmowaniu decyzji w postaci tworzonych w umyśle scenariuszy możliwych wyników. Badania Tverskiego i Kahnemana pokazały, iż ludzie nie tyle obliczają prawdopodobieństwo zdarzeń, ile raczej posługują się „metodami na skróty”, tak zwanymi heurystykami wypracowanymi na drodze doświadczeń i ewolucji. Reguły te, choć nie respektują zasad rachunku prawdopodobieństwa, często pozwalają na poprawne wnioski, równocześnie jednak często zawodzą.

4 PODSTAWOWE HEURYSTKI POZNAWCZE: DOSTĘPNOŚCI – to, co łatwiej sobie przypomnieć, wydaje się bardziej prawdopodobne. REPREZENTATYWNOŚCI – zdarzenie uważamy za bardziej prawdopodobne o tyle, o ile naszym zdaniem jest ono reprezentatywne dla danej klasy (próby) zdarzeń. Przy czym o typowości (reprezentatywności dla danej próby) zdarzenia lub obiektu wnioskujemy na podstawie kilku jego cech lub wyrywkowych obserwacji, ignorując dane statystyczne.

4 PODSTAWOWE HEURYSTKI POZNAWCZE (c.d.): ZAKOTWICZENIA – szacując dany wynik, wykorzystujemy swoiste „kotwice”. Na przykład jeśli poprosimy o szybkie przemnożenie w pamięci 9x8x7x6....x1 to uzyskamy wyższy iloczyn, niż gdy poprosimy o przemnożenie tych samych cyfr w porządku odwrotnym. SYMULACJI – wynik wydaje się bardziej prawdopodobny, gdy łatwo możemy sobie wyobrazić scenariusz jego zaistnienia. Opis może wydawać się coraz bardziej prawdopodobny – nawet pomimo tego, że coraz więcej będziemy znajdywać w nim elementów wymagających uwierzenia – jeśli łatwo możemy sobie wyobrazić kroki, które doprowadziły do zdarzenia.

fakt, czy odbierzemy daną propozycję jako zysk czy stratę, zadecyduje o naszej ocenie tej propozycji.

TEORIA PERSPEKTYWY Jesteśmy konserwatywni przy ocenie subiektywnie doświadczanych zysków, a radykalni w przypadku strat. Konsekwentnie, gdy chodzi o zyski raczej unikamy ryzyka, które z kolei względnie chętnie podejmujemy, gdy widzimy szanse na uniknięcie strat. Ponadto, generalnie rzecz biorąc, przeceniamy możliwość wystąpienia zdarzeń, o których wiemy, że ich prawdopodobieństwo jest niewielkie, zaś nieco lekceważymy możliwość wystąpienia tych, o których wiemy, że ich prawdopodobieństwo jest średnie lub duże.

Czy jesteśmy zaprogramowani do popełniania błędów ? D = f ( Ps X WA)

L. Jonathan Cohen Can human irrationality be experimentally demonstrated? (Czy można wykazać eksperymentalnie, że człowiek jest nieracjonalny?), „Behavioural and Brain Sciences”, 1981 badania Tversky’ego, Kahnemana i in. błędnie zakładają, że „prawdopodobieństwo” ma tylko jedno znaczenie zgodne z klasycznym rachunkiem prawdopodobieństwa pochodzącym od Pascala zdaniem Cohena jest wiele znaczeń „prawdopodobieństwa” jak chciał Bacon na przykład nie wszystkie systemy logiczne zakładają konieczność oparcia się przy wnioskowaniu o bezwarunkowe prawdopodobieństwo zdarzeń (obiektywną szansę zajścia danego zdarzenia) jeśli człowiek konstruuje indukcyjnie rozumiane prawdopodobieństwo, bez odwoływania się do bezwarunkowego prawdopodobieństwa zdarzeń, to też jest racjonalny Adler, J. (2006), Jonathan Cohen, The Guardian, 30 September. Dostępne w: http://www.theguardian.com/news/2006/sep/30/guardianobituaries.mainsection [ 15. 10. 2014]; Lewicka, M. (1993). Aktor czy obserwator ? W-wa- Olsztyn: PTP.

Co następnym razem ? 4. Wybrane problemy organizacji w świetle głównych nurtów współczesnej psychologii cz. III. Psychologia dyskursywna a problem stereotypów w zarządzaniu organizacją Billig, M.(2006). „Poznawcze aspekty uprzedzeń”. Henri Tajfel a psychologia dogmatyzmu, tłum. Szymonik, M. Problemy zarządzania, 1, s. 26- 47.