Przydomki królów i książąt polskich

Przydomki w Polsce były nadawane: - od cech wyglądu; - od charakteru; - od nazwy ziem, którymi rządzili.

Konrad Mazowiecki-rządził nie tylko na Mazowszu, ale i w Małopolsce i na Kujawach.

Henryk Sandomierski- rządził w księstwie dzielnicowym ze stolicą w Sandomierzu.

Władysław Opolczyk – rządził niewielkim księstwem opolskim.

Henryk III Głogowski – książę głogowski.

Bolesław I Chrobry Bolesław I Chrobry, pierwszy król Polski, był niezwykle odważnym, walecznym, ale również rozsądnym politykiem. Przydomek „Chrobry”, który po raz pierwszy pojawia się na epitafium zmarłego monarchy (datowane na czasy syna Bolesława – Mieszka II), pochodzi od słowiańskiego słowa hrabri, które odpowiada polskim przymiotnikom „odważny”, „mężny”, „dzielny”.

Kazimierz I Odnowiciel Mając zaledwie 22 lata, Kazimierz, syn Mieszka II, objął rządy w Polsce. Młody władca doskonale spełniał rolę polskiego monarchy, podnosząc swoją ojczyznę ze zniszczeń, szczególnie tych będących konsekwencją najazdu Czech na ziemie polskie.  To właśnie Kazimierz przeniósł stolicę z Gniezna do Krakowa, a jego polityka rządzenia i przeprowadzone w Polsce reformy zainspirowały Galla Anonima do nadania mu przydomka „Odnowiciel”. Kazimierz zadbał też o odpowiednią administrację swojego państwa - podzielił Polskę na prowincje oraz kasztelania, którymi zarządzali urzędnicy.

Bolesław II Szczodry Gall Anonim, pierwszy kronikarz działający na terenach polskich, określał Bolesława II, syna Kazimierza Odnowiciela, przydomkiem „Szczodry” (łac. largus). Monarcha sfinansował założenie oraz rozbudowanie wielu klasztorów w Polsce. Uważa się, że „Szczodry” jest jedynym właściwym przydomkiem Bolesława (pojawia się też przydomek Śmiały) i tym samym najczęściej używa się go w literaturze naukowej. 

Bolesław III Krzywousty Przydomek, który zyskał w trakcie swojego życia Bolesław III Krzywousty był tłumaczony na wiele sposobów. Jedna teoria głosi, że książę nie stronił od krzywoprzysięstwa, inna, że na jego twarzy utrwalił się grymas w wyniku zgorszenia polityką ówczesnych Czech i Niemiec. Najbardziej prawdopodobne jest jednak to, że w istocie miał specyficzną budowę żuchwy i warg. W XV wieku Jan Długosz napisał, że miał niesymetryczne usta, co jednak nie szpeciło władcy, a wręcz przeciwnie – czyniło go bardziej atrakcyjnym.

Władysław II Wygnaniec Władysław II Wygnaniec, wstępując na tron Polski po Bolesławie Krzywoustym, miał niezwykle silną pozycję (zapewnioną mu przez ojca), a także znaczną przewagę nad swoimi młodszymi braćmi (drugi syn Krzywoustego był młodszy od Władysława aż o 20 lat). Mimo to władcy zabrakło charyzmy w rządzeniu podzielonym państwem . Został on pokonany podczas jednego ze starć pod Poznaniem, a następnie wygnany z kraju. Uciekł wraz z żoną i dziećmi do Niemiec, na dwór cesarza Konrada z dynastii Hohenstaufów.

Mieszko III Stary Przydomek tego władcy wziął się stąd, gdyż zmarł w sędziwym już wieku. Według innych źródeł przydomek ten otrzymał , aby odróżnić go od syna – również Mieszka.

Leszek Biały i Leszek Czarny Wielu monarchów zawdzięcza swoje przydomki szczególnym cechom włosów, które dumnie prezentowali sprawując władzę.

Leszek Czarny  Polski książę, wnuk Konrada Mazowieckiego, zyskał swój przydomek (łac.niger) ze względu na kolor włosów, lecz przede wszystkim w celu odróżnienia go od niewiele starszego krewnego - Leszka Białego. On z kolei najprawdopodobniej miał jasne włosy, co jednak nie było to rzadkością w rodzie piastowskim. Historycy podejrzewają więc, że przydomek „Biały” związany jest z chorobą, na którą prawdopodobnie cierpiał ten polski książę z dynastii Piastów. Chorobą tą miałaby być fenyloketonuria, którą, obok innych objawów, charakteryzuje również niedobór barwnika skóry – melaniny. To wyjaśniałoby szczególnie jasną karnację Leszka.

Władysław Laskonogi Władysław z przydomkiem "Laskonogi" występuje po raz pierwszy w  Kronice Wielkopolskiej. Za kronikarzem Janem Długoszem przyjmuje się, że przydomek ten odnosił się do niezwykle długich, cienkich nóg Władysława.

Bolesław II Rogatka –Łysy Bolesław II nie pozostawił po sobie zbyt dobrej pamięci. Nazywany był najbardziej bezmyślnym Piastem. Ciągłe konflikty z braćmi, porwania przeciwników politycznych, otaczanie się kryminalistami (chodzi o niemieckich najemników, którzy nie mogąc doczekać się na wypłatę zaległych pieniędzy od księcia łupili niemiłosiernie całą okolicę) to tylko niektóre przewiny, jakimi obarczano księcia legnickiego.  Najczęściej spotykanym był „Łysy”, odnoszący się do jego wyglądu zewnętrznego, lub „Rogatka”, oznaczający – jak wyjaśniał kronikarz Jan Długosz – „człeka zuchwałego i jakby bodącego rogami”. Kronikarze określają go także przydomkiem „Cudaczny”, a niekiedy „Srogi”, co też jednoznacznie oddaje cechy jego charakteru.

Bolesław V Wstydliwy Prawnuk Bolesława Krzywoustego –Bolesław V Wstydliwy, książę krakowski i sandomierski, swój intrygujący przydomek zyskał jeszcze za życia. Poddani określili go mianem pudicus, co w łacinie oznacza „skromny”, „wstydliwy”. Książę zasłużył sobie na takie miano z powodu złożenia ślubów czystości wraz ze swoją żoną Kingą. Według zapewnień pary małżeńskiej, ich związek nigdy nie został skonsumowany. Kinga została beatyfikowana cztery stulecia po swojej śmierci, stając się patronką, m.in. ubogich.

Przemysław I Noszak Po 1378 książę coraz mocniej zaczął się uskarżać na doskwierającą mu podagrę. Choroba w końcu doprowadziła energicznego księcia do całkowitego niedowładu nóg, tak że Przemysław był zmuszony korzystać z pomocy lektyki. Stąd też wziął się przydomek księcia cieszyńskiego: Noszak. Postępująca choroba zmusiła Przemysława w 1396 do rezygnacji z wpływu na politykę królestwa czeskiego.

Władysław I Łokietek Niektóre z opisów dotyczących Władysława I Łokietka już we współczesnych mu kronikach zwracają uwagę na wyjątkowo niski wzrost tego monarchy. Nim wyewoluował epitet „Łokietek”, nazywano go także „Łokciem” lub „Łoktkiem”.  Łokieć był jednostką długości. W różnych regionach miał jednak różną wartość, jednak najczęściej było to ok. 60 cm. Część źródeł podaje, że Władysław mierzył nie więcej niż 150 cm wzrostu, a więc nie więcej niż ok. 2,5 łokcia.

Kazimierz Wielki Był ostatnim królem z dynastii Piastów, synem Łokietka. Jako jedyny ze wszystkich władców otrzymał niezwykle prestiżowy przydomek „wielki”. Dlaczego? Spowodowane było to licznymi podbojami, jakie prowadził, oraz wieloma reformami, jakie przeprowadził w państwie. Dzięki niemu znacznie poprawiła się urbanizacja miast, pojawiły się drogi i trwałe budowle, zachowane w doskonałym stanie do dzisiaj.

Władysław III Warneńczyk Otrzymał ten przydomek po bitwie z wojskami tureckimi, w której poniósł klęskę i zginął. Niestety ciała nie odnaleziono. Legenda portugalska głosi, iż król przeżył bitwę pod Warną, by następnie pod mianem Henrique Alemao − rycerza św. Katarzyny z góry Synaj − osiąść w posiadłości Madalena do Mar na portugalskiej Maderze, którą miał mu podarować książę Henryk Żeglarz. Tam miał się ożenić, doczekać syna i zginąć na morzu w wieku ponad 40 lat.

August II Mocny Swój przydomek zawdzięczał August Mocny atletycznej budowie i wręcz herkulesowej sile. Bez problemu łamał podkowy i wyginał żelazo. Czynił to najczęściej podczas suto zakrapianych biesiad. Po jednej z takich uczt zmarł w straszliwych cierpieniach.

Dziękujemy za uwagę  Przygotowały: Ewelina Król Justyna Matacz