POWSTANIE WIELKOPOLSKIE 1918/1919

Polski Sejm Dzielnicowy obradował w Poznaniu w sali "Apollo" (przy ulicy Piekary 17) w dniach 3-5 grudnia 1918 roku. W czasie obrad Sejmu Dzielnicowego stolica Wielkopolski zmieniła swój wygląd. Ta twierdza pruska zmieniła się w miasto tętniące życiem polskim. Na ulicach i placach rozbrzmiewał język polski. Domy i mieszkania Polaków zostały udekorowane sztandarami i emblematami narodowymi. Dzień 3 grudnia uznano za święto narodowe. Po mszy, która pod wpływem płomiennego kazania sejmowego (wygłoszonego przez ks. Antoniego Strychla) zmieniła się w manifestację patriotyczną, zebrani udali się w pochodzie z Fary do sali obrad.

Po drodze wznoszono okrzyki o treści patriotycznej oraz śpiewano pieśni: "Boże coś Polskę", "Rotę", "Jeszcze Polska nie zginęła". Na czele pochodu szli skauci ze sztandarem.

Do stolicy Wielkopolski przyjechało około 1100 spośród wybranych delegatów. Przeszło połowa z nich pochodziła z Wielkopolski. Wśród delegatów byli przedstawiciele wszystkich grup społecznych.

Sejm wytyczył drogę działania ruchu polskiego na najbliższą przyszłość (zwłaszcza w Wielkopolsce, na Pomorzu i Górnym Śląsku), wybrał Naczelną Radę Ludową, jako zwierzchnią władzę Polaków w Niemczech do chwili objęcia ziem zaboru pruskiego przez rząd polski, określił zasady sprawowania jej "rządów tymczasowych" oraz zatwierdził żądania narodowe i terytorialne ludności polskiej w zaborze pruskim.

26 grudnia 1918 roku do Poznania przybył Ignacy Paderewski 26 grudnia 1918 roku do Poznania przybył Ignacy Paderewski. Światowej sławy pianista był także wielkim orędownikiem sprawy polskiej na arenie międzynarodowej.

Niemcy wyłączyli światła, by utrudnić huczne powitanie Niemcy wyłączyli światła, by utrudnić huczne powitanie. W efekcie w Poznaniu zapłonęły tysiące pochodni, a tryumfalny przejazd Paderewskiego z dworca do hotelu Bazar wśród flag polskich, francuskich, brytyjskich, amerykańskich zyskał wymiar wręcz magiczny.

Z okazji jego przyjazdu zorganizowano wielką polską manifestację przed Bazarem, gdzie się zatrzymał.

W czasie manifestacji Paderewski nie wyszedł do manifestujących, przemówił jedynie z balkonu Bazaru. Pocztówka „Z pobytu Paderewskiego w Poznaniu” jest fotomontażem

Kto pierwszy zaczął strzelać. Sprzeczne są doniesienia w tej sprawie Kto pierwszy zaczął strzelać? Sprzeczne są doniesienia w tej sprawie. Pewne jest, że pierwszą ofiarą walk ulicznych w Poznaniu był Polak – Franciszek Ratajczak.

Niemcy zaskoczeni obrotem sprawy zaczęli się wycofywać do koszar Niemcy zaskoczeni obrotem sprawy zaczęli się wycofywać do koszar. Pojawiły się biało-czerwone opaski pozwalające rozróżniać powstańców od Niemców. Najcięższe walki trwały pod gmachem pruskiej Komendy Policji u zbiegu dzisiejszych ulic Franciszka Ratajczaka i 27 Grudnia.

Do końca dnia w rękach powstańców znalazł się dworzec, arsenał broni na Garbarach, telegraf, mosty na Warcie i Cybinie.

Na hasło Tajnego Sztabu Wojskowego powstanie wybuchło w innych wielkopolskich miejscowościach, między innymi w Gnieźnie, Kórniku, Śremie, Środzie, Wrześni. Miejscowości te przysyłały do Poznania nawet własne oddziały do walki.

Dzięki zaskoczeniu w ciągu kilku dni opanowano kilka powiatów Dzięki zaskoczeniu w ciągu kilku dni opanowano kilka powiatów. Ciężkie walki toczyły się o Inowrocław, Szubin i Chodzież na północy, Zbąszyń na zachodzie i Rawicz na południu.

Stopniowo ukształtowały się trzy fronty powstańcze Stopniowo ukształtowały się trzy fronty powstańcze. Północny wzdłuż Noteci, zachodni wzdłuż Obry i południowy wzdłuż granicy ze Śląskiem.

Komisariat Naczelnej Rady Ludowej mianował 28 grudnia 1918 r Komisariat Naczelnej Rady Ludowej mianował 28 grudnia 1918 r. głównodowodzącym wojsk powstańczych przebywającego przypadkiem w Poznaniu  kpt. Stanisława Taczaka, którego od razu awansowano na majora. Taczak stworzył komendę główną wojsk powstańczych w hotelu Royal na ul. Św. Marcin 38.

Defilada wojsk powstańczych po zdobyciu Ławicy Walki o Poznań zakończono 6 stycznia, kiedy to zdobyto Ławicę, przejmując jednocześnie 26 samolotów bojowych.

16 stycznia 1919 roku z rozkazu Józefa Piłsudskiego dowództwo powstania objął gen. Józef Dowbor-Muśnicki.

26 stycznia 1919 roku na Placu Wolności gen, Dowbor-Muśnicki i wojska powstańcze złożyły uroczystą przysięgę

Rota przysięgi wojsk powstańczych "W obliczu Boga Wszechmogącego w Trójcy Świętej Jedynego ślubuję, że Polsce, Ojczyźnie mojej i sprawie całego Narodu Polskiego zawsze i wszędzie służyć będę, że kraju Ojczystego i dobra narodowego do ostatniej kropli krwi bronić będę, że Komisarzowi Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i dowódcom, i przełożonym swoim mianowanym przez tenże Komisariat, zawsze i wszędzie posłuszny będę, że w ogóle tak zachowywać się będę, jak przystoi na mężnego i prawego żołnierza-Polaka, że po zjednoczeniu Polski złożę przysięgę żołnierską, ustanowioną przez polską zwierzchność państwową."

Msza i defilada podczas przysięgi

Kres walkom powstańczym położyło podpisanie 16 lutego 1919 przedłużenia rozejmu w Trewirze, które objęło także Wielkopolskę. Na mocy postanowień Traktatu Wersalskiego z 28 czerwca 1919 roku – Wielkopolska została ostatecznie przyłączona do Polski. Cel powstania został tym samym osiągnięty!

Wielkopolski Krzyż Powstańczy został ustanowiony dekretem Rady Państwa w dniu 1 lutego 1957 roku w celu nagrodzenia zasług uczestników powstania wielkopolskiego 1918 – 1919. Wielkopolski Krzyż Powstańczy był nadawany osobom, które z bronią w ręku lub w inny aktywny sposób uczestniczyły w walkach przeciwko zaborcom niemieckim w Powstaniu Wielkopolskim.

Sukces Powstania Wielkopolskiego osiągnięty został dzięki ofiarności mieszkańców Wielkopolski, którzy ponosili ciężary związane z wyposażeniem i utrzymaniem oddziałów powstańczych. Ich patriotyczną postawę przypieczętował swą krwią żołnierz polski, który z odwagą i poświęceniem toczył bój o przyłączenie Wielkopolski do macierzy.

Wielkopolanie wnosili do II Rzeczpospolitej dobrze rozwinięte gospodarczo ziemie oraz – co ważne w 1919 r. znakomicie uzbrojoną i umundurowaną 120 tysięczną armię, z własnym lotnictwem, która odegrała ważną rolę w zwycięskiej dla Polski wojnie polsko-bolszewickiej z 1919-1921 r.

Tak o Powstańcach pisał Roman Wilkanowicz Nikt im iść nie kazał - poszli, bo tak chcieli, bo takie dziedzictwo wziął po dziadach wnuk. Nikt nie pytał o nic, a wszyscy wiedzieli, za co idą walczyć, komu płacić dług.

Dla upamiętnienia Powstania Wielkopolskiego i jego bohaterów odsłonięto w Stolicy Wielkopolski Pomnik Powstańców Wielkopolskich

i w wielu innych miejscowościach Śrem Pobiedziska Śmigiel Ostrów Wlkp Leszno Szubin Gniezno

Materiały zebrali i opracowali: hm. hm Materiały zebrali i opracowali: hm. hm. Dorota i Janusz Wolscy Wykorzystano materiały ze stron: Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego Tutej.pl Wojska Polskiego Wielkopolskiego Urzędu Marszałkowskiego